Abraham bar Hiyya

Abraham bar Hiyya
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	אַבְרָהָם בַּר חִיָּיא
Jaiotza	Bartzelona, 1070
Herrialdea	Katalunia
Bizilekua	Bartzelona
Heriotza	Bartzelona eta Narbona, 1136 (65/66 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	katalana hebreera gaztelania arabiera latina
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, astronomoa, errabinoa, filosofoa, itzultzailea, astrologoa eta geografoa
Influentziak	Al-Battani
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	judaismoa

Abraham bar Ḥiyya ha-Nasi (Bartzelona, Katalunia, 1070 – Proventza, Frantzia, 1136) matematikari eta astronomo judua izan zen.

Biografia

Hibbur ha-Meshihah ve-ha-Tishboret (Neurketa eta Kalkuluari buruzko tratatua) liburua idatzi zuen, Tivoliko Platonek latinera itzulia, eta hark eman zion ospea. Europan inoiz idatzitako aljebra arabiar zaharrena da. Bigarren testu batean, ekuazio koadratikoaren lehenengo ebazpen osoa azaldu zuen. Euklidesen geometria ezagutzeaz gainera, beste greziar testu batzuk ere ezagutzen zituen, besteak beste, Teodosioren Esferikoak eta Apolonioren Konikak. Gainera, matematikari arabiarren aljebra, bereziki, al-Khwarizmi eta al-Karajirena, landu zuen.

Beste testuen artean, Yesod ha-Tebunah u-Migdal ha-Emunah izenekoa idatzi zuen, matematika, astronomia, optika eta musikari buruzko entziklopedia, historiako lehenengo entziklopedia hebrearra. Astronomiari buruz ere idatzi zuen, bereziki, Lurraren formari eta izarren orbitei buruz.