Valladolid
Valladolid[1] Gaztelako hiria da, bai eta Gaztela eta Leon autonomia erkidegoko hiriburua eta udalerririk populatuena eta izen bereko probintziako hiriburua ere.
2009ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera 317.864 biztanle zituen hiriak, eta 197.5 km²-ko azalera du.
Auzo nagusiak
- San Pedro Regalado: 34.461 biztanle (2008).
- La Rondilla: 34.370.
- Las Delicias: 30.451.
- Parquesol: 26.368.
- Pajarillos: 22.903.
- La Victoria: 17.548.
- Huerta del Rey: 16.112.
- La Circular: 11.379.
- Covaresa: 8.774.
- La Pilarica: 7.886.
Historia
- 1072an Pedro Ansurezek sortu zuen, Gaztelako Alfontso VI.ak aginduta, aurretik zegoen herrigunearen gainean.
- 1208. urtearen inguruan Unibertsitatea abiatu zuten.
- 1601ean hiria Espainiako Inperioaren hiriburu bilakatu zen, bost urte geroago Madrilera aldatu baino lehen.
- 1864an trena iritsi zen lehen aldiz Valladolidera, Madrildik etorria.
- 1956an zinema jaialdia (("SEMINCI") abiatu zuten.
- 1983an hiria Gaztela eta Leongo hiriburu bihurtu zen.
Inguru naturala
Dueroko ibaiadarra den Pisuerga ibaiak hiria zeharkatzen du, bertan hondartz artifiziala daukala.
Klima
Datu klimatikoak (Valladolid) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 17.0 | 23.6 | 24.6 | 29.2 | 33.0 | 37.0 | 39.4 | 38.6 | 37.6 | 29.0 | 23.2 | 19.8 | ' |
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 7.4 | 10.3 | 13.4 | 14.8 | 18.7 | 23.9 | 28.5 | 28.2 | 24.2 | 17.6 | 11.8 | 8.1 | 17.2 |
Batez besteko tenperatura (ºC) | 3.1 | 5.1 | 7.2 | 8.7 | 12.3 | 16.6 | 20.1 | 20.1 | 17.0 | 11.8 | 6.9 | 4.2 | 11.1 |
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -1.2 | -0.1 | 1.0 | 2.6 | 5.8 | 9.2 | 11.7 | 12.0 | 9.8 | 6.0 | 2.1 | 0.2 | 4.9 |
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | −18.8 | −16.0 | −12.4 | −6.5 | -5.4 | -0.5 | 2.4 | 2.4 | -0.4 | -5.6 | -9.2 | −12.6 | ' |
Pilatutako prezipitazioa (mm) | 42 | 33 | 23 | 48 | 54 | 35 | 19 | 19 | 30 | 45 | 48 | 55 | 455 |
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm) | 7 | 6 | 5 | 8 | 9 | 5 | 3 | 3 | 4 | 7 | 7 | 8 | 71 |
Eguzki orduak | 120 | 155 | 203 | 220 | 264 | 313 | 361 | 340 | 245 | 196 | 136 | 98 | 2645 |
Hezetasuna (%) | 86 | 76 | 66 | 66 | 65 | 58 | 49 | 51 | 58 | 72 | 81 | 87 | 68 |
Iturria: [2] |
Demografia
1900 | 1920 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2009 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
70.951 | 75.687 | 108.902 | 119.499 | 150.959 | 233.974 | 320.293 | 330.700 | 316.580 | 317.864 |
Kultura
Monumentuak
- San Pablo eliza: Aurrealde gotiko ikusgarria duela.
- Santa Maria La Antigua eliza: Dorre erromanikoarekin.
- Valladolideko katedrala: Garai desberdinetako osagaiekin.
Museoak
Nabarmenenak Eskultura, Arkeologia eta Ekialdeko Artearen museoak dira.
Zinema jaialdia
Semana Internacional de Cine de Valladolid (SEMINCI) Valladoliden urtero urriaren bukaeran antolatzen duten zinema jaialdi entzutetsua da. 1956an abiatu zuten, izaera erlijiosoarekin. Teatro Calderón antzokia zinemaldiaren egoitza da eta "Urrezko Galburua" sari nagusia.
Kirolak
Forum Valladolid CB dute saskibaloi talde nagusia. Futbolean, Real Valladolid da hiriko taldea. Errugbian El Salvador taldea azpimarratzekoa da.
Hedabideak
"El Norte de Castilla" hiriko egunkaririk irakurriena da, 1854an sortua eta gaur egun "Vocento" taldekidea dena.
Argazkiak
-
San Pablo eliza.
-
Pisuerga ibaia Valladolid parean.
-
Hiriko "Plaza Mayor".
-
Santa Cruz jauregiaren ikuspegia.
Pertsonaia ezagunak
- Tomás de Torquemada (1420 - 1498), Gaztela eta Aragoiko inkisidore nagusia.
- José Zorrilla (1817-1893), poeta eta antzerkigilea.
- Rosa Chacel (1898-1994), idazlea.
- Miguel Delibes (1920-), idazlea.
- Jorge Maria Ribero-Meneses (1945-), filologoa eta idazlea.
- Jesús Cifuentes (1966-), abeslaria, "Celtas Cortos" taldekidea izandakoa.
Herri eta hiri senidetuak
- Florentzia, Italia
- Lecce, Italia
- Lille, Frantzia
- Morelia, Mexiko
- Orlando, AEB
Erreferentziak
- ↑ Euskaltzaindia. 32. araua: Espainiako erresumako autonomia-erkidegoen, probintzien eta probintzia-hiriburuen izenak. (Noiz kontsultatua: 2012-5-26).
- ↑ http://www.aemet.es/es/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos?w=0&k=cle&datos=det&l=2539 Agencia Estatal de Meteorología (AEMET)
Kanpo loturak
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Valladolid |
- (Gaztelaniaz) Udalaren webgunea