Termita: berrikuspenen arteko aldeak
t barne lotura zuzenketa |
No edit summary |
||
| 18. lerroa: | 18. lerroa: | ||
[[Termitidae]]<!-- RevBrasOrnitol14:359. --> |
[[Termitidae]]<!-- RevBrasOrnitol14:359. --> |
||
}} |
}} |
||
'''Termita''' ('''Isoptera''') [[Pterygota]] [[intsektu]]en ordena bat da. [[Inurri]] eta hainbat [[erle]] eta [[liztor|listorrekin]] batera ( |
'''Termita''' ('''Isoptera''') [[Pterygota]] [[intsektu]]en ordena bat da. [[Inurri]] eta hainbat [[erle]] eta [[liztor|listorrekin]] batera (horiek guztiak [[Hymenoptera]] ordenan sartuta) termitek lana banatzen dute euren generoen artean eta kumeen arreta kolektiboa egiten dute. Termitak batez ere hildako [[landare|landareez]] elikatzen dira, askotan [[zur]]az, [[hosto]] eroriez eta [[animalia|animalien]] [[gorotz]]ez. Ezagutzen diren 4.000 espezieen artean % 10ek galera [[ekonomia|ekonomikoak]] sor ditzakete, bai [[etxe]]en egiturak apurtuz, landak suntsituz edo [[baso]]ak janez. Haien balio ekologikoa oso garrantzitsua da. |
||
Orain 300 milioi urte inguru edo lehenago agertu ziren. Gorputzez [[inurri]]en itxurakoak izaten dira oro har; kolorez ordea, termitak zuri horixkak izaten dira eta inurriak gorrixkak edo beltzak. Termiten gauzarik deigarrienak bizitza antolatzeko era eta habiak dira. [[Habia]] bakoitzean milioika termita bizi daitezke eta habiko taldea lau kastatan |
Orain 300 milioi urte inguru edo lehenago agertu ziren. Gorputzez [[inurri]]en itxurakoak izaten dira oro har; kolorez, ordea, termitak zuri horixkak izaten dira eta inurriak, gorrixkak edo beltzak. Termiten gauzarik deigarrienak bizitza antolatzeko era eta habiak dira. [[Habia]] bakoitzean milioika termita bizi daitezke eta habiko taldea lau kastatan banatuta egoten da: |
||
* antzuak edo langileak, habia egiteko, janaria biltzeko, arrautzak eta larbak zaintzeko eta behar izanez gero erasora datozenetatik babesteko ardura dutenak, |
|||
* gudariak, buru handi beltzarana dute eta habiko kideak (inurrietatik batez ere) babesteko ardura hutsa dute, |
|||
* hegodunak, errege-erreginekin ugaltzeko gaitasuna duten bakarrak eta eraldaketa batzuen ondoren beste termita-habiak eratzera irteten direnak; kolorez arrexkak izaten dira horiek, eta |
|||
* errege-erreginena: besteak baino handiagoak izaten dira, batez ere erregina; haien eginkizun bakarra langile, gudari eta hegodun berriak sortzea da. |
|||
Habia hainbat mailatan eta gela txikietan antolatuta edukitzen dute mota batzuek ([[Macrotermes]] azpifamiliako guztiek), lurraren zorutik 4-6 m gora daitekeena; gehienek, ordea, ikusten ez dena egiten dute. Habia itsua izaten dute eta hotz-bero berean (30 °C) izaten dute beti. Erdian errege-erreginen gela edukitzen dute. Egur ihartuetatik eta ustelduetatik protozoo batzuen sinbiosiaz ateratzen duten zelulosa eta egur zirbilez eta beren listuaz eratutako pilota batzuetan sortzen diren onddoak janez elikatzen dira. Termitak mundu guztian daude, Afrikako ekialdean eta hegoaldean batez ere. ''[[Reticulitermes flavipes]]'', ''[[Amitermes meridionalis]]'' eta ''[[Mastotermes darwiniensis]]'' dira termita mota batzuen izenak. |
|||
== Erreferentziak == |
== Erreferentziak == |
||
09:15, 16 apirila 2018ko berrikusketa
| Termita | |
|---|---|
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Animalia |
| Filuma | Arthropoda |
| Klasea | Insecta |
| Ordena | Blattodea |
Epifamily (en)  | Isoptera Brullé, 1832
|
| Azpibanaketa | |
Termita (Isoptera) Pterygota intsektuen ordena bat da. Inurri eta hainbat erle eta listorrekin batera (horiek guztiak Hymenoptera ordenan sartuta) termitek lana banatzen dute euren generoen artean eta kumeen arreta kolektiboa egiten dute. Termitak batez ere hildako landareez elikatzen dira, askotan zuraz, hosto eroriez eta animalien gorotzez. Ezagutzen diren 4.000 espezieen artean % 10ek galera ekonomikoak sor ditzakete, bai etxeen egiturak apurtuz, landak suntsituz edo basoak janez. Haien balio ekologikoa oso garrantzitsua da.
Orain 300 milioi urte inguru edo lehenago agertu ziren. Gorputzez inurrien itxurakoak izaten dira oro har; kolorez, ordea, termitak zuri horixkak izaten dira eta inurriak, gorrixkak edo beltzak. Termiten gauzarik deigarrienak bizitza antolatzeko era eta habiak dira. Habia bakoitzean milioika termita bizi daitezke eta habiko taldea lau kastatan banatuta egoten da:
- antzuak edo langileak, habia egiteko, janaria biltzeko, arrautzak eta larbak zaintzeko eta behar izanez gero erasora datozenetatik babesteko ardura dutenak,
- gudariak, buru handi beltzarana dute eta habiko kideak (inurrietatik batez ere) babesteko ardura hutsa dute,
- hegodunak, errege-erreginekin ugaltzeko gaitasuna duten bakarrak eta eraldaketa batzuen ondoren beste termita-habiak eratzera irteten direnak; kolorez arrexkak izaten dira horiek, eta
- errege-erreginena: besteak baino handiagoak izaten dira, batez ere erregina; haien eginkizun bakarra langile, gudari eta hegodun berriak sortzea da.
Habia hainbat mailatan eta gela txikietan antolatuta edukitzen dute mota batzuek (Macrotermes azpifamiliako guztiek), lurraren zorutik 4-6 m gora daitekeena; gehienek, ordea, ikusten ez dena egiten dute. Habia itsua izaten dute eta hotz-bero berean (30 °C) izaten dute beti. Erdian errege-erreginen gela edukitzen dute. Egur ihartuetatik eta ustelduetatik protozoo batzuen sinbiosiaz ateratzen duten zelulosa eta egur zirbilez eta beren listuaz eratutako pilota batzuetan sortzen diren onddoak janez elikatzen dira. Termitak mundu guztian daude, Afrikako ekialdean eta hegoaldean batez ere. Reticulitermes flavipes, Amitermes meridionalis eta Mastotermes darwiniensis dira termita mota batzuen izenak.
Erreferentziak
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Termita  |
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.