Edukira joan

Karolinak: berrikuspenen arteko aldeak

Koordenatuak: 7°22′57″N 147°02′15″E / 7.3825°N 147.0375°E / 7.3825; 147.0375
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
An13sa (eztabaida | ekarpenak)
45.647 edits
t Karolinak izenburua Karolina uharteak(r)en truke aldatu da
 
(20 erabiltzailek tartean egindako 29 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa: 1. lerroa:
{{geografia_fisiko_infotaula}}
[[Fitxategi:CIA-FSM.jpg|right|thumb|300px|[[Mikronesia]]ko mapa Karolinak barne]]
⚫
'''Karolinak'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0169.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-03-30|izenburua= 168. araua: Ozeaniako toponimia}}</ref> ({{lang-en|Caroline Islands}}) [[Mikronesia]]ko [[uhartedi]]a da, [[Ozeano Barea|Ozeano Bareko]] mendebaldean. 1.194 [[kilometro koadro|km²]] area du eta 126.000 biztanle. Ia mila [[atoloi]] eta [[uharte]]z osatuta dago, batzuk [[sumendi]]zko lurrak, [[ekuatore]]aren iparraldean.
[[Fitxategi:Colonia_Sunset.jpg|right|thumb|300px|Sartalea, [[Yap]]en]]


⚫
Uhartediaren [[uharte]] nagusiak hauek dira:
⚫
'''Karolinak''' edo '''Karolina uharteak''' ([[ingeles]]ez ''Caroline Islands'') [[Mikronesia]]ko [[uhartedi]]a da, [[Ozeano Barea|Ozeano Bareko]] mendebaldean. 1.194 [[km²]] area du eta 126.000 biztanle. Ia mila [[atoloi]] eta [[Uharte (geografia)|uhartez]] osatuta dago, batzuk [[sumendi]]zko lurrak, [[ekuatore]]aren iparraldean.
* [[Pohnpei|Ponape]], handiena,

⚫
* [[Truk]],
⚫
Uhartediaren [[Uharte (geografia)|uharte]] nagusiak hauek dira:
* [[Ponape]], handiena,
* [[Kusaie]],
* [[Truk]],
* [[Yap]] eta
* [[Kusaie]],
* [[Palau]].
* [[Yap]] eta
⚫
* [[Palau]].


Lehenengo laurak, ekialdekoak, [[Mikronesiako Estatu Federatuak]] sortu dute eta , mendebaldekoa, [[Palau]]ek errepublika askea sortu du.
Lehenengo laurak, ekialdekoak, [[Mikronesiako Estatu Federatuak]] sortu dute eta , mendebaldekoa, [[Palau]]ek errepublika askea sortu du.


== Historia ==
== Historia ==
[[1526]]ko [[abuztuaren 22]]an, [[Alonso de Salazar|Toribio Alonso de Salazarrek]], esploradore [[Espainia|espaniarra]], San Bartolome edo Taongui uhartea ikusi zuen lehendabiziko europarra zen. [[1528]]ko [[urtarrilaren 1]]ean [[Alonso de Saavedra]]k Uluti uharteak. Gero espainolek berriro [[1542]]an, [[1543]]an, [[1545]]an eta [[1565]]an [[Migel Lopez Legazpikoa]] euskalduna.
[[1526]]ko [[abuztuaren 22]]an, [[Alonso Salazar|Toribio Alonso de Salazarrek]], esploradore [[espainiar]]ra, San Bartolome edo Taongui uhartea ikusi zuen lehendabiziko europarra zen. [[1528]]ko [[urtarrilaren 1]]ean [[Alonso de Saavedra]]k Uluti uharteak. Gero espainolek berriro [[1542]]an, [[1543]]an, [[1545]]an eta [[1565]]an [[Migel Lopez Legazpikoa]] euskalduna.


Urte haietan [[gaztelania]]z ''Islas de las Hermanas'' (Arreben uharteak), ''Hombres Pintados'' (Gizon margotuak) eta ''Los Jardines'' (Lorategiak) izenak zituzten, [[1686]]an [[Francisco de Lezcano]]k [[Yap]] uhartera heldu eta Karolinak izena jarri uhartediari [[Espainiako Karlos II.a]]ren omenez: izena [[Palau]], [[Marshall uharteak]] eta [[Gilbert uharteak|Gilbert uhartentzako]] zen.
Urte haietan [[gaztelania]]z ''Islas de las Hermanas'' (Arreben uharteak), ''Hombres Pintados'' (Gizon margotuak) eta ''Los Jardines'' (Lorategiak) izenak zituzten, [[1686]]an [[Francisco de Lezcano]]k [[Yap]] uhartera heldu eta Karolinak izena jarri uhartediari [[Espainiako Karlos II.a]]ren omenez: izena [[Palau]], [[Marshall Uharteak|Marshall uharteak]] eta [[Gilbert uharteak|Gilbert uharteentzako]] zen.


Hurrengo mendeetan uharteak ez ziren kontutan hartu [[Europa]]ko politikan, [[1885]]ko [[abuztua]]n, [[Alemania]]k [[Yap]] uhartean postu bat jarri eta Karolinen jabetza aldarrikatu arte. [[Leon XIII.a]] aita santuak estatu bien artean bitartekotza egin zuen eta [[Espainia]]ren jabetza onartu zen.
Hurrengo mendeetan uharteak ez ziren kontutan hartu [[Europa]]ko politikan, [[1885]]ko [[abuztu]]an, [[Alemania]]k [[Yap]] uhartean postu bat jarri eta Karolinen jabetza aldarrikatu arte. [[Leon XIII.a]] aita santuak estatu bien artean bitartekotza egin zuen eta [[Espainia]]ren jabetza onartu zen.


[[1898]]an [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuak]] [[Espainia]] mendean hartu zutenean, [[Guam]] [[Marianak|Marianetan]] galdu eta, [[1899]]ko [[otsailaren 12]]an gainontzeko [[Marianak]], Karolinak eta [[Palau]] [[Alemania]]ri saldu zizkion 25 milioi [[pezeta]]ren truke.
[[1898]]an [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuak]] [[Espainia]] mendean hartu zutenean, [[Guam]] [[Marianak|Marianetan]] galdu eta, [[1899]]ko [[otsailaren 12]]an gainontzeko [[Marianak]], Karolinak eta [[Palau]] [[Alemania]]ri saldu zizkion 25 milioi [[espainiar pezeta|pezetaren]] truke.


[[Japonia]]k [[1914]]an uhartedia okupatu zuen eta [[1920]] [[Nazioen Liga]] jabetza onartu zuen. [[Bigarren Mundu Gerra]]n, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBek]] uhartedia okupatu zuen eta [[1947]] eta [[1986]] artean administratu zuen. [[1986]]an, [[Mikronesiako Estatu Federatuak|Mikronesiako Estatu Federatuek]] bere independentzia aldarrikatu zuten. [[Palau]]k ez zuen federazioan sartu eta [[1994]]an independentzia lortu zuen.
[[Japonia]]k [[1914]]an uhartedia okupatu zuen eta [[1920]] [[Nazioen Liga]] jabetza onartu zuen. [[Bigarren Mundu Gerra]]n, [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBek]] uhartedia okupatu zuen eta [[1947]] eta [[1986]] artean administratu zuen. [[1986]]an, [[Mikronesiako Estatu Federatuak|Mikronesiako Estatu Federatuek]] bere independentzia aldarrikatu zuten. [[Palau]]k ez zuen federazioan sartu eta [[1994]]an independentzia lortu zuen.


== Erreferentziak ==
⚫
[[Kategoria:Mikronesiako Estatu Federatuak]]

⚫
[[Kategoria:Palauko geografia]]
{{erreferentzia_zerrenda}}
[[Kategoria:Uhartediak]]

== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}


⚫
[[Kategoria:Mikronesiako Estatu Federatuetako uharteak]]
[[bg:Каролински острови]]
⚫
[[Kategoria:Palauko uharteak]]
[[ca:Illes Carolines]]
[[Kategoria:Ozeano Bareko uhartediak]]
[[cs:Karolíny]]
[[Kategoria:Japoniaren kolonia ohiak]]
[[da:Carolinerne]]
[[Kategoria:Hegoaldeko Itsasoetako agindupeko lurraldeak]]
[[de:Karolinen]]
[[Kategoria:Ozeaniako kolonia ohiak]]
[[en:Caroline Islands]]
[[es:Islas Carolinas]]
[[et:Karoliinid]]
[[fi:Karoliinit]]
[[fr:Îles Carolines]]
[[gl:Illas Carolinas]]
[[it:Isole Caroline]]
[[ja:カロリン諸島]]
[[lt:Karolinų salos]]
[[nl:Carolinen]]
[[no:Karolinene]]
[[pl:Karoliny]]
[[pt:Ilhas Carolinas]]
[[ru:Каролинские острова]]
[[sv:Karolinerna (ögrupp)]]
[[uk:Каролінські острови]]
[[zh:加罗林群岛]]

Hauxe da oraingo bertsioa, 11:26, 23 iraila 2023 data duena

Karolinak
Datu orokorrak
Mendirik altuenaDolohmwar (en) Itzuli
Garaiera791 m
MotaUhartedi
Azalera1.160 km²
EponimoaKarlos II.a Espainiakoa
Geografia
Map
Koordenatuak7°22′57″N 147°02′15″E / 7.3825°N 147.0375°E / 7.3825; 147.0375
UTC orduaUTC+09:00
ProtektoratuAlemaniar Ginea Berria
Ur-gorputzaOzeano Barea

Karolinak[1] (ingelesez: Caroline Islands) Mikronesiako uhartedia da, Ozeano Bareko mendebaldean. 1.194 km² area du eta 126.000 biztanle. Ia mila atoloi eta uhartez osatuta dago, batzuk sumendizko lurrak, ekuatorearen iparraldean.

Uhartediaren uharte nagusiak hauek dira:

Lehenengo laurak, ekialdekoak, Mikronesiako Estatu Federatuak sortu dute eta , mendebaldekoa, Palauek errepublika askea sortu du.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1526ko abuztuaren 22an, Toribio Alonso de Salazarrek, esploradore espainiarra, San Bartolome edo Taongui uhartea ikusi zuen lehendabiziko europarra zen. 1528ko urtarrilaren 1ean Alonso de Saavedrak Uluti uharteak. Gero espainolek berriro 1542an, 1543an, 1545an eta 1565an Migel Lopez Legazpikoa euskalduna.

Urte haietan gaztelaniaz Islas de las Hermanas (Arreben uharteak), Hombres Pintados (Gizon margotuak) eta Los Jardines (Lorategiak) izenak zituzten, 1686an Francisco de Lezcanok Yap uhartera heldu eta Karolinak izena jarri uhartediari Espainiako Karlos II.aren omenez: izena Palau, Marshall uharteak eta Gilbert uharteentzako zen.

Hurrengo mendeetan uharteak ez ziren kontutan hartu Europako politikan, 1885ko abuztuan, Alemaniak Yap uhartean postu bat jarri eta Karolinen jabetza aldarrikatu arte. Leon XIII.a aita santuak estatu bien artean bitartekotza egin zuen eta Espainiaren jabetza onartu zen.

1898an Estatu Batuak Espainia mendean hartu zutenean, Guam Marianetan galdu eta, 1899ko otsailaren 12an gainontzeko Marianak, Karolinak eta Palau Alemaniari saldu zizkion 25 milioi pezetaren truke.

Japoniak 1914an uhartedia okupatu zuen eta 1920 Nazioen Liga jabetza onartu zuen. Bigarren Mundu Gerran, AEBek uhartedia okupatu zuen eta 1947 eta 1986 artean administratu zuen. 1986an, Mikronesiako Estatu Federatuek bere independentzia aldarrikatu zuten. Palauk ez zuen federazioan sartu eta 1994an independentzia lortu zuen.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Euskaltzaindia. (2012-03-30). 168. araua: Ozeaniako toponimia. .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Karolinak&oldid=9397354"(e)tik eskuratuta