Edukira joan

Amoroto: berrikuspenen arteko aldeak

Koordenatuak: 43°19′36″N 2°30′48″W / 43.3268°N 2.5133°W / 43.3268; -2.5133
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
Argazkiak gehitu ditut
 
(12 erabiltzailek tartean egindako 19 berrikusketa ez dira erakusten)
6. lerroa: 6. lerroa:
| ofiziala = Amoroto
| ofiziala = Amoroto
| eskualdea = [[Lea-Artibai]]
| eskualdea = [[Lea-Artibai]]
| irudia =Amoroto historikoa 0001.jpg
| irudiaren testua = Amorotoko argazki historikoa ([[Indalecio Ojanguren]])
| postakodea = 48289
| postakodea = 48289
| kokapena = Bizkaia municipalities Amoroto.PNG
| kokapena = Bizkaia municipalities Amoroto.PNG
42. lerroa: 44. lerroa:


== Demografia ==
== Demografia ==
2019an 409 biztanle zituen Amorotok. Horietatik %19,8 ziren 65 urte edo gehiagokoak, eta %6,11 atzerrian jaiotakoak.<ref name="#1">{{Erreferentzia|izenburua=Web Eustat. Amorotoko datu estatistikoak|url=https://eu.eustat.eus/municipal/datos_estadisticos/amoroto.html|aldizkaria=eu.eustat.eus|sartze-data=2020-03-20}}</ref>{{Barra bertikalen grafikoa
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Amorotoko biztanleria
|izena=Amorotoko biztanleria
|altuera=300
|altuera=300
|zabalera=500
|zabalera=500
| 1900 | 766 | 1910 | 702 | 1920 | 657 | 1930 | 736 | 1940 | 696 | 1950 | 693 | 1960 | 672 | 1970 | 549 | 1981 | 425 | 1991 | 391 | 2001 | 376 | 2011 | 401 |
| 1900 | 766 | 1910 | 702 | 1920 | 657 | 1930 | 736 | 1940 | 696 | 1950 | 693 | 1960 | 672 | 1970 | 549 | 1981 | 425 | 1991 | 391 | 2001 | 376 | 2011 | 401 | 2019 | 410 |
}}
}}


71. lerroa: 73. lerroa:
|iturria = [http://www.euskadi.net/elecinf/2015/elecciones-municipales-juntas-generales/resultados/municipales/resultados_e.htm 2015eko Udal hauteskundeak. Behin-behineko emaitzak euskadi.eus webgunean]
|iturria = [http://www.euskadi.net/elecinf/2015/elecciones-municipales-juntas-generales/resultados/municipales/resultados_e.htm 2015eko Udal hauteskundeak. Behin-behineko emaitzak euskadi.eus webgunean]
}}
}}

<center>
=== 2019ko udal hauteskundeak ===
{| class="wikitable" align="center" style="font-size: 90%; text-align:center;"
2019ko udal hauteskundeetan Herriko kandidaturak 238 boto lortu zituen.<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskadi.eus/ab12aAREWar/resultado/maint|aldizkaria=www.euskadi.eus|sartze-data=2020-03-20}}</ref> Ibon Gabiola Idoiagabeitia izendatu zuten alkate.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Amorotoko udala - Udala|url=http://www.amoroto.net/eu-ES/Udala/Orrialdeak/default.aspx|aldizkaria=www.amoroto.net|sartze-data=2020-03-20}}</ref>
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em;" | Amorotoko udal hauteskundeak

|-style="background:#eee"
== Ekonomia ==
!rowspan="1"| Alderdi politikoa
Honela banatzen ziren sektore ekonomikoak 2017an: Lehen sektorea %4,7. Bigarren sektorea %69,5. Hirugarren sektorea %24. Eraikuntza %1,7.<ref name="#1"/>[[Fitxategi:Amorotoko Sabin Gabiola.webm|thumb|Amorotoko Sabin Gabiola Plaza hiztunaren testigantza. [[Euskal Herriko Ahotsak]]<ref name="#2">{{Erreferentzia|izenburua=Lea-Artibaikoa - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/euskalkiak/mendebalekoa-bizkaiera/sortaldekoa-m/lea-artibaikoa/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-06-21}}</ref><ref name="#3">{{Erreferentzia|izenburua=Amoroto - Ahotsak.eus|hizkuntza=eu|url=https://ahotsak.eus/amoroto/|aldizkaria=ahotsak.eus|sartze-data=2018-06-21}}</ref> proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.]]
|colspan="2"|[[2015]]<ref>[http://www.ara.cat/municipals-2015/resultats-eleccions/muni_amoroto_14_48_4_99.html Amorotoko udal hauteskundeak 2015.]</ref>

|colspan="2"|[[2011]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=201105&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 2011.]</ref>
|colspan="2"|[[2007]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=200705&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 2007.]</ref>
|colspan="2"|[[2003]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=200305&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 2003.]</ref>
|colspan="2"|[[1999]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=199906&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 1999.]</ref>
|colspan="2"|[[1995]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=199505&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 1995.]</ref>
|colspan="2"|[[1991]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=199105&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 1991.]</ref>
|colspan="2"|[[1987]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=198706&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 1987.]</ref>
|colspan="2"|[[1983]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=198305&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 1983.]</ref>
|colspan="2"|[[1979]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=197904&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=4&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Amorotoko udal hauteskundeak 1979.]</ref>
|- style="background:#eee"
|-
| align="left" bgcolor="#9ACD32" | '''Herriko Kandidatura (HK)'''
| %99,11
| 7
| %99,13
| 7
| %99,11
| 7
| %98,41
| 7
| %96,86
| 7
| %96,32
| 7
| %94,62
| 7
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|-
| align="left" bgcolor="#1E90FF" | '''[[Alderdi Popularra]] (PP)'''
| -
| -
| %0,00
| 0
| %0,00
| 0
| %0,79
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|-
| align="left" bgcolor="#ff6033" | '''[[Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra]] (PSE-EE)'''
| -
| -
| -
| -
| %0,00
| 0
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
|-
| align="left" bgcolor="cacao1"| '''[[Herriaren Deia]] (HD)'''
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| %98,0
| 7
| %96,35
| 7
| -
| -
|-
| align="left" bgcolor="#c86400" | '''[[Independenteak]]'''
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| %99,59
| 7
|-
| align="left" bgcolor= "crimson" | '''[[Euskadiko Lanaren Alderdia]] (PTE) '''
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| -
| %0,41
| 0
|}
</center>
== Kultura ==
== Kultura ==
=== Euskara ===
Amorotoko euskara [[Lea-Artibai#Euskara|Lea-Artibaiko hizkerari]]<ref name="#2"/><ref name="#3"/> dagokio, mendebaldeko hizkeraren barnean kokatzen da, mendebaldeko bizkaieran. Eskualde hau ia erabat euskalduna da. Amoroton herritarren %90,86 euskalduna da.<ref name="#1"/>
=== Ondarea ===
=== Ondarea ===
* '''San Martin parrokia''': Estilo gotiko-errenazentista duena, [[XVIII. mendea]]n berriztatua.
* '''San Martin parrokia''': Estilo gotiko-errenazentista duena, [[XVIII. mendea]]n berriztatua.
230. lerroa: 91. lerroa:


=== Jaiak ===
=== Jaiak ===
San Martin jai nagusiak [[uztailaren 4]]an ospatzen dituzte, gainera [[irailaren 29]]an San Miguel eta [[abenduaren 4]]an Santa Barbararen omenez erromeria bana antolatu ohi dituzte.
San Martin jai nagusiak [[uztailaren 4]]an ospatzen dituzte, gainera [[irailaren 29]]an San Miguel eta [[abenduaren 4]]an Santa Barbararen omenez erromeria bana antolatu ohi dituzte. Ekaineko bigarren asteburuan Ugaran auzoko (Oleta bezala ezagunagoa) jaiak ospatzen dituzte, larunbatetik astelehenera.


== Amorotoar ospetsuak ==
== Amorotoar ospetsuak ==
* [[Santiago Onaindia]] ([[1909]]-[[1996]]), euskal idazlea, karmeldar fraidea, apaiza eta itzultzailea izan zen.
* [[Santiago Onaindia]] ([[1909]]-[[1996]]), euskal idazlea, karmeldar fraidea, apaiza eta itzultzailea.
* [[Maribi Ugarteburu]] ([[1968]]), kazetari eta [[ezker abertzale]]ko politikaria da.
* [[Maribi Ugarteburu]] ([[1968]]), kazetaria eta [[ezker abertzale]]ko politikaria.

== Argazki galeria ==
<gallery>
Fitxategi:Iturraranbekoa - Amoroto.jpg|Iturraranbekoa baserria
Fitxategi:Iturraranbekoa baserriko idatzia - Amoroto.jpg|Iturraranbekoa baserriko idatzia
Fitxategi:San Migel Goiaingeruaren ermita - Amoroto.jpg|San Migel Goiaingeruaren ermita
Fitxategi:Aldekoa baserria - Amoroto.jpg|Aldekoa baserria
Fitxategi:Pedro Maria Gabiola alkatearen oroigarria - Amoroto.jpg|Pedro Maria Gabiola alkatearen oroigarria
</gallery>

== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
{{erreferentzia zerrenda}}


== Ikus, gainera ==
== Ikus, gainera ==
* [[Bizkaiko udalerrien zerrenda]]
* [[Bizkaiko udalerrien zerrenda]]


== Kanpo loturak ==
== Kanpo estekak ==
{{commonskat}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko Wikiatlasa}}
* {{eu}}{{es}} [http://www.amoroto.net Amorotoko udalaren webgunea.]
* {{eu}}{{es}} [https://web.archive.org/web/20130905100335/http://www.amoroto.net/ Amorotoko udalaren webgunea.]
* {{eu}}[https://www.argia.eus/multimedia/dokumentalak/amoroto-ginena-eta-garena-ahotik-bihotzera "Amoroto, ginena eta garena, ahotik bihotzera" dokumentala.]
* {{eu}}[https://www.argia.eus/multimedia/ekitaldiak/gari-jotie-amoroton "Gari jotie Amoroton" dokumentala.]

{{autoritate kontrola}}


{{Lea-Artibaiko udalerri aurkibidea}}
{{Lea-Artibaiko udalerri aurkibidea}}

Hauxe da oraingo bertsioa, 19:40, 6 maiatza 2023 data duena

Amoroto
 Bizkaia, Euskal Herria
Amorotoko argazki historikoa (Indalecio Ojanguren)
Amorotoko bandera

Amorotoko armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaBizkaia
EskualdeaLea-Artibai
Izen ofiziala Amoroto
AlkateaZiortza Ikaran Zugazaga (HK)
Posta kodea48289
INE kodea48004
Herritarraamorotar
Kokapena
Koordenatuak43°19′36″N 2°30′48″W / 43.3268°N 2.5133°W / 43.3268; -2.5133
Map
Azalera12,94 km²
Garaiera170 metro
Distantzia57 km Bilbora
Demografia
Biztanleria392 (2023)
−6 (2022)
alt_left 202 (%51,5) (%53,1) 208 alt_right
Dentsitatea0,3 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 6,35
Zahartze tasa[1]% 17,96
Ugalkortasun tasa[1]‰ 25,97
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 78,85 (2011)
Genero desoreka[1]% 1,05 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 6,29 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 91,73 (2010)
Kaleko erabilera [2]%  (2016)
Etxeko erabilera [3]% 87.47 (2016)
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.amoroto.net

Amoroto Bizkaiko barnealdeko udalerri euskalduna da, Lea-Artibai eskualdean eta UEMAko mankomunitatean dagoena. 413 biztanle zituen 2016. urtean.

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inguru naturala eta kokapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mendi aldean kokatuta dago, landa ingurunean, eta udalerriko behealdea Lea ibaiak zeharkatzen du.

Mugakideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mugakideak hauexek ditu: Iparraldean Lekeitio, hegoaldean Markina-Xemein, mendebaldean Gizaburuaga eta ekialdean Berriatua.

Auzoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amorotok honako lau auzo hauek ditu:

Elexalde auzo nagusia eta biztanle gehien biltzen dituena da, eta bertan daude udaletxea, parrokia, enparantza, frontoia-probalekua, eskolak eta baserri multzo ederra, zaharrenak XVIII. mendekoak dira.

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019an 409 biztanle zituen Amorotok. Horietatik %19,8 ziren 65 urte edo gehiagokoak, eta %6,11 atzerrian jaiotakoak.[4]

Amorotoko biztanleria

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Ziortza Ikaran Zugazaga (HK) da Amorotoko alkatea, Victor Maria Gabiolaren (HK) ondotik. Ikaranek alkatetza lortu zuen bere taldearen baiezko botoei esker, gehiengo osoaz.

2015eko udal hauteskundeak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amorotoko udalbatza

Alderdia

2015eko maiatzaren 24a

2011ko maiatzaren 22a
Zinegotziak Boto kopurua Zinegotziak Boto kopurua
Herriko Kandidatura (HK)
7 / 7
222 (% 100,00)
7 / 7
229 (% 100,00)
Alderdi Popularra (PP)
0 / 7
0 (% 0,00)
Datuen iturria: 2015eko Udal hauteskundeak. Behin-behineko emaitzak euskadi.eus webgunean

2019ko udal hauteskundeak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019ko udal hauteskundeetan Herriko kandidaturak 238 boto lortu zituen.[5] Ibon Gabiola Idoiagabeitia izendatu zuten alkate.[6]

Ekonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Honela banatzen ziren sektore ekonomikoak 2017an: Lehen sektorea %4,7. Bigarren sektorea %69,5. Hirugarren sektorea %24. Eraikuntza %1,7.[4]

Amorotoko Sabin Gabiola Plaza hiztunaren testigantza. Euskal Herriko Ahotsak[7][8] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Kultura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskara

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Amorotoko euskara Lea-Artibaiko hizkerari[7][8] dagokio, mendebaldeko hizkeraren barnean kokatzen da, mendebaldeko bizkaieran. Eskualde hau ia erabat euskalduna da. Amoroton herritarren %90,86 euskalduna da.[4]

Ondarea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • San Martin parrokia: Estilo gotiko-errenazentista duena, XVIII. mendean berriztatua.
  • San Miguel baseliza: Aurrekoa bezala, Elexalde auzoan kokatuta dago.
  • Santa Barbara baseliza: Izen bereko mendian eraikia dugu.
  • Idarreta baserria: 1754an egina estilo barrokoan.
  • Historiaurreko aztarnategiak: Ramón Adan Iartza geologoak gidatutako taldeak 1882an Arminako kobazuloan lehenengo aztarnak topatu zituen. Ondoren, 1929an Telesforo Aranzadi, Enrique Eguren eta Jose Miguel Barandiaran arkeologoek osatutako talde ezagunak Abitako koba aztertu zuen, eta 1964an Barandiaranek Abittagako leizean giza aztarnak eta eskuz egindako tresnak topatu zituen, .

Jaiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Martin jai nagusiak uztailaren 4an ospatzen dituzte, gainera irailaren 29an San Miguel eta abenduaren 4an Santa Barbararen omenez erromeria bana antolatu ohi dituzte. Ekaineko bigarren asteburuan Ugaran auzoko (Oleta bezala ezagunagoa) jaiak ospatzen dituzte, larunbatetik astelehenera.

Amorotoar ospetsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Argazki galeria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Iturraranbekoa baserria
    Iturraranbekoa baserria
  • Iturraranbekoa baserriko idatzia
    Iturraranbekoa baserriko idatzia
  • San Migel Goiaingeruaren ermita
    San Migel Goiaingeruaren ermita
  • Aldekoa baserria
    Aldekoa baserria
  • Pedro Maria Gabiola alkatearen oroigarria
    Pedro Maria Gabiola alkatearen oroigarria

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ a b c «Web Eustat. Amorotoko datu estatistikoak» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).
  5. ↑ www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).
  6. ↑ «Amorotoko udala - Udala» www.amoroto.net (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).
  7. ↑ a b «Lea-Artibaikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-06-21).
  8. ↑ a b «Amoroto - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-06-21).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa


Lea-Artibaiko udalerri aurkibidea

Amoroto • Aulesti • Berriatua • Etxebarria • Gizaburuaga • Ispaster • Lekeitio • Markina-Xemein • Mendexa • Munitibar • Ondarroa • Ziortza-Bolibar

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Amoroto&oldid=9283990"(e)tik eskuratuta