Edukira joan

Tripoli: berrikuspenen arteko aldeak

Aldatu loturak
Koordenatuak: 32°52′31″N 13°11′15″E / 32.87519°N 13.18746°E / 32.87519; 13.18746
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Artikulua Lur Hiztegiak Wikipediaratzeko proiektuaren barruan aldatuko den abisua kentzea
 
(22 erabiltzailek tartean egindako 46 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa: 1. lerroa:
{{Hiri orokor infotaula
{{hiri infotaula}}
{{argitzeko|Libiako hiriburuari|Tripoli (argipena)}}
| izena = Tripoli
'''Tripoli'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref><ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0164.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia}}</ref> ({{lang-ar|‫طرابلس‬|Ṭarābulus}}) [[Libia]]ko hiriburua da, herrialdearen ipar-mendebaldean, Mediterraneo Itsasoaren ertzean. Gaur egun herrialde hartako hiri garrantzitsuena da, eta Tripolin dute egoitza Libiako Gobernu Zentralak eta Administrazioak.
| ofiziala = طرابلس (Ṭarābulus)
| izen alternatiboa = طرابلس الغرب (Ṭarā-bu-lus al-Gharb)<br />Ṭrābləs
| izen alternatiboa balioa = baita ere<br />Libiako arabieraz
| nongo = Tripoliko
| kodea = LY
| kodea2 = LBY
| probintzia = Tripoli
| dn = 32
| mn = 54
| de = 13
| me = 11
| N = N
| W = E
| herritar = tripolitar
| besterik2 = Ordu eremua
| besterik2balioa = [[UTC]]-2
| kokapena = kokapenmapa
| sorrera = [[K. a. VII. mendea]]
| azalera = 400
| altuera = 81
| biztanleria = 1.682.000
| urtea = 2004
| dentsitatea = 3.035,5
| web = http://www.tripoli.info
|}}
'''Tripoli''' [[Libia]]ko hiriburua da. Gaur egun herrialde hartako hiri garrantzitsuena da, eta Tripolin dute egoitza Libiako Gobernu Zentralak eta Administrazioak.


2.000.000 biztanle inguru ditu, eta [[Afrika]]ko bizi mailarik gorenetakoa ere bai.
2.000.000 biztanle inguru ditu, eta [[Afrika]]ko bizi mailarik gorenetakoa ere bai.

Libiako kostaldeko oasi handiena da, eta nekazaritza produktuen (barazkiak, laboreak, fruitu arbolak, tabakoa) merkataritzagune garrantzitsuena (portua, errepidea, burdinbidea, aireportua). Arrantzak eta industriak ere (tabakogintza, petrolio findegiak, janari industria) garrantzi handia du hiriko ekonomian. Unibertsitatea eta nazioarteko aireportua ere baditu.

== Klima ==
{{Klima
|location = Tripoli
|metric first = yes
|single line = yes
|Jan high C = 17.9
|Feb high C = 19.1
|Mar high C = 20.7
|Apr high C = 23.7
|May high C = 27.1
|Jun high C = 30.4
|Jul high C = 31.7
|Aug high C = 32.6
|Sep high C = 31.0
|Oct high C = 27.7
|Nov high C = 23.3
|Dec high C = 19.3
|Jan low C = 8.9
|Feb low C = 9.5
|Mar low C = 11.2
|Apr low C = 13.7
|May low C = 16.7
|Jun low C = 20.1
|Jul low C = 21.7
|Aug low C = 22.7
|Sep low C = 21.4
|Oct low C = 18.0
|Nov low C = 13.4
|Dec low C = 9.9
|rain colour = green
|Jan rain mm = 62.1
|Feb rain mm = 32.2
|Mar rain mm = 29.6
|Apr rain mm = 14.3
|May rain mm = 4.6
|Jun rain mm = 1.3
|Jul rain mm = 0.7
|Aug rain mm = 0.1
|Sep rain mm = 16.7
|Oct rain mm = 46.6
|Nov rain mm = 58.2
|Dec rain mm = 67.5
|Jan rain days = 9.4
|Feb rain days = 6.4
|Mar rain days = 5.8
|Apr rain days = 3.3
|May rain days = 1.5
|Jun rain days = 0.6
|Jul rain days = 0.2
|Aug rain days = 0.0
|Sep rain days = 2.3
|Oct rain days = 6.8
|Nov rain days = 6.9
|Dec rain days = 9.1
|unit rain days = 0.1 mm
|source 1 = World Meteorological Organization<ref name="wmo">{{erreferentzia
|url=http://worldweather.wmo.int/157/c01179.htm|izenburua = Weather Information for Tripoli
|egilea= World Meteorological Organization }}</ref>
|date=August 2011}}

== Ondarea ==

Monumentuei dagokienez. aipagarriak dira K.a. 163. urteko [[Marko Aurelio]]ren marmolezko atea, XVI. mendeko gaztelua, 1736. urteko Karamanli meskita, 1883ko Gurgi meskita eta Erregearen jauregi modernoa.


== Historia ==
== Historia ==
''Oea'' izena zuen antzina eta [[fenizia]]r kolonia izan zen. [[Kartago]]tarren mendean egon zen. [[Hirugarren Gerra Punikoa]]ren ostean, [[Erromatar Inperioa]]k bereganatu zuen, eta Afrikako hiribururik garrantzitsuena izan zen eurentzat. Ondorem, [[bandalo]]ek konkistatu zuten. [[Bizantziar Inperioa|Bizantziarrak]] nagusitu ziren gero, eta hiria gotortu zuten. 643. urtean musulmanek inbaditu zuten. [[Hafsidar leinua|Hafsitar]] dinastiaren garaian hiri oparoa izan zen eta 1510-1530 urteetan espainiarren mende egon zen. 1530-1551 urteetan [[Maltako Ordena|Maltako Zaldunek]] konkistatu zuten eta 1551. urtean turkiarrek. Harrezkero baja batek gobernatutako berberiar erresuma bateko hiriburu eta piraten babesleku bihurtu zen. 1911. urtean italiarrek okupatu zuten, eta hiriko ekonomiak gorakada nabarmena izan zuen itsas bazterrean eraikitako portu berriari esker. 1941-1943 urteetako Libiako kanpainaren garaian Ardatzaren base izan zen, eta 1943-1951 urteetan britainiarren mende egon zen. 1992. urtean, Libiak [[Pan Am]] eta [[UTA]] konpainiako hegazkinen kontrako atentatua egin zutenei laguntza eman zielako aitzakipean, Estatu Batuetako hegazkinek bonbardatu zuten hiria eta, besteak beste, [[Muammar al Kadafi]] lehendakariaren alaba-orde bat hil zuten.
[[Fitxategi:Tripoli_cityscape.jpg|thumb|left|400px|Tripoli (Photo: Patrick-André Perron) [http://pbase.com/perrona]]]
[[Mediterraneo]]ko itsasertzean fundatu zuten [[fenizia|fenizioek]], [[K. a. VII. mendea]]n. Geroago [[Kartago]]ren menpe geratu zen. Hirugarren [[Gerra Punikoa]]ren ostean [[Erromatar Inperioa]]k bereganatu zuen, eta Afrikako hiribururik garrantzitsuena izan zen eurentzat.


== Hiri senidetuak ==
== Herri eta hiri senidetuak ==
Tripoli ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:
* {{herria|SRB|Belgrad}}
{| class="wikitable"
* {{herria|BRA|Belo Horizonte}}
|
* {{herria|ESP|Madril}}
* {{banderaikur|Serbia}} [[Belgrad]] ([[Serbia]])
* {{banderaikur|Brasil}} [[Belo Horizonte]] ([[Brasil]])
|
* {{banderaikur|Espainia}} [[Madril]] ([[Espainia]])<ref>{{erreferentzia|url=https://web.archive.org/web/20120616185024/http://www.madrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/Ayuntamiento/Madrid-Global/Ciudades-Hermanadas/Mapa-Mundi-de-las-ciudades-hermanadas?vgnextfmt=especial1&vgnextoid=4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&idContenido=208ac435a6b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD|izenburua=Portal web del Ayuntamiento de Madrid|sartze-data=2018-08-09|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=es|formatua=}}</ref>
|}


== Erreferentziak ==
[[Fitxategi:Assaraya alHamraa and Green Sqaure.jpg|thumb|250px|left|Gaztelu gorria eta Plaza berdea]]
{{ lur | data=2011/12/26}}
{{erreferentzia_zerrenda}}


{{Commonskat|Tripoli}}


== Kanpo estekak ==
{{libiako eskualde aurkibidea}}
{{autoritate kontrola}}


{{libiako eskualde aurkibidea}}
[[Kategoria:Libia]]


[[ace:Tarabulus]]
[[Kategoria:Tripoli]]
[[Kategoria:Afrikako hiriburuak]]
[[af:Tripoli]]
[[Kategoria:Arkeologia feniziar-punikoa]]
[[am:ትሪፖሊ]]
[[an:Tripoli (Libia)]]
[[ar:طرابلس]]
[[arz:طرابلس (ليبيا)]]
[[az:Tripoli]]
[[bcl:Tripoli]]
[[be:Горад Трыпалі]]
[[be-x-old:Трыпалі]]
[[bg:Триполи]]
[[bn:ত্রিপোলি]]
[[bo:ཐི་རི་ཕོ་ལི]]
[[br:Tripoli (Libia)]]
[[bs:Tripoli]]
[[ca:Trípoli (Líbia)]]
[[ckb:تەرابلوس]]
[[cs:Tripolis]]
[[cy:Tripoli]]
[[da:Tripoli]]
[[de:Tripolis]]
[[el:Τρίπολη (Λιβύη)]]
[[en:Tripoli]]
[[eo:Tripolo]]
[[es:Trípoli (Libia)]]
[[et:Tripoli]]
[[ext:Trípoli]]
[[fa:طرابلس (لیبی)]]
[[fi:Tripoli]]
[[fr:Tripoli (Libye)]]
[[fy:Tripoly]]
[[ga:Tripilí]]
[[gd:Tripoli]]
[[gl:Trípoli, Libia - طرابلس]]
[[he:טריפולי (לוב)]]
[[hi:ट्रिपली]]
[[hif:Tripoli]]
[[hr:Tripoli]]
[[hsb:Tripolis]]
[[ht:Tripoli]]
[[hu:Tripoli (Líbia)]]
[[hy:Տրիպոլի]]
[[id:Tripoli]]
[[ie:Tripolis (Libya)]]
[[io:Tripoli]]
[[is:Trípólí]]
[[it:Tripoli]]
[[ja:トリポリ]]
[[jv:Tripoli]]
[[ka:ტრიპოლი]]
[[kk:Триполи]]
[[ko:트리폴리 (리비아)]]
[[ku:Trablûs]]
[[kw:Tripoli]]
[[ky:Триполи]]
[[la:Tripolis (Libya)]]
[[lad:Tripoli]]
[[lb:Tripolis]]
[[lij:Tripoli]]
[[lmo:Tripul]]
[[lt:Tripolis]]
[[lv:Tripole]]
[[mk:Триполи]]
[[ml:ട്രിപ്പൊളി]]
[[mn:Триполи]]
[[mr:त्रिपोली]]
[[mrj:Триполи]]
[[ms:Tripoli]]
[[nl:Tripoli (Libië)]]
[[nn:Tripoli]]
[[no:Tripoli]]
[[nov:Tripoli]]
[[oc:Trípol (Libia)]]
[[os:Триполи]]
[[pap:Tripoli]]
[[pl:Trypolis]]
[[pms:Trìpoli]]
[[pnb:طرابلس]]
[[ps:ترابلس]]
[[pt:Trípoli]]
[[qu:Tripoli]]
[[ro:Tripoli]]
[[roa-rup:Tripoli]]
[[ru:Триполи]]
[[sc:Tripoli]]
[[scn:Trìpuli]]
[[sco:Tripoli]]
[[sh:Tripoli]]
[[simple:Tripoli]]
[[sk:Tripolis]]
[[so:Triboli]]
[[sr:Триполи]]
[[sv:Tripoli]]
[[sw:Tripoli (Libya)]]
[[ta:திரிப்பொலி]]
[[tg:Триполи]]
[[th:ตริโปลี]]
[[tl:Tripoli]]
[[tr:Trablus]]
[[udm:Триполи]]
[[ug:ترىپولى]]
[[uk:Триполі]]
[[ur:طرابلس، لیبیا]]
[[vec:Tripołi (Libia)]]
[[vi:Tripoli]]
[[vo:Tarabulus]]
[[war:Tripoli]]
[[wo:Tripoli (Libi)]]
[[yi:טריפאלי]]
[[yo:Tripoli]]
[[zh:的黎波里]]
[[zh-min-nan:Tripoli]]
[[zh-yue:的黎波里]]

Hauxe da oraingo bertsioa, 11:09, 20 azaroa 2022 data duena

Tripoli
طرابلس
hiria
Administrazioa
Estatu burujabe Libia
Izen ofizialaطرابلس
Jatorrizko izenaطرابلس
Geografia
Koordenatuak32°52′31″N 13°11′15″E / 32.87519°N 13.18746°E / 32.87519; 13.18746
Map
Azalera3.127 km²
Altuera81 m
Demografia
Biztanleria1.293.016 (2020ko urtarrilaren 1a)
0 (2020)
Dentsitatea414 bizt/km²
Informazio gehigarria
SorreraK.a. VII. mendea
Telefono aurrizkia21
Ordu eremuaUTC+02:00
Hiri senidetuakAljer, Bogota, Beirut, Belo Horizonte, Dubai, Taxkent, Madril, Sarajevo, Kiev eta Dubai
Hizkuntza ofizialaarabiera
tripoli.info
Artikulu hau Libiako hiriburuari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Tripoli (argipena)».

Tripoli[1][2] (arabieraz: ‫طرابلس‬‎, Ṭarābulus) Libiako hiriburua da, herrialdearen ipar-mendebaldean, Mediterraneo Itsasoaren ertzean. Gaur egun herrialde hartako hiri garrantzitsuena da, eta Tripolin dute egoitza Libiako Gobernu Zentralak eta Administrazioak.

2.000.000 biztanle inguru ditu, eta Afrikako bizi mailarik gorenetakoa ere bai.

Libiako kostaldeko oasi handiena da, eta nekazaritza produktuen (barazkiak, laboreak, fruitu arbolak, tabakoa) merkataritzagune garrantzitsuena (portua, errepidea, burdinbidea, aireportua). Arrantzak eta industriak ere (tabakogintza, petrolio findegiak, janari industria) garrantzi handia du hiriko ekonomian. Unibertsitatea eta nazioarteko aireportua ere baditu.

Klima

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
    Datu klimatikoak (Tripoli)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 17.9 19.1 20.7 23.7 27.1 30.4 31.7 32.6 31.0 27.7 23.3 19.3 25.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 8.9 9.5 11.2 13.7 16.7 20.1 21.7 22.7 21.4 18.0 13.4 9.9 15.6
Euria (mm) 62.1 32.2 29.6 14.3 4.6 1.3 0.7 0.1 16.7 46.6 58.2 67.5 333.9
Euri egunak (≥ 0.1 mm) 9.4 6.4 5.8 3.3 1.5 0.6 0.2 0.0 2.3 6.8 6.9 9.1 52.3
Iturria: World Meteorological Organization[3]

Ondarea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Monumentuei dagokienez. aipagarriak dira K.a. 163. urteko Marko Aurelioren marmolezko atea, XVI. mendeko gaztelua, 1736. urteko Karamanli meskita, 1883ko Gurgi meskita eta Erregearen jauregi modernoa.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oea izena zuen antzina eta feniziar kolonia izan zen. Kartagotarren mendean egon zen. Hirugarren Gerra Punikoaren ostean, Erromatar Inperioak bereganatu zuen, eta Afrikako hiribururik garrantzitsuena izan zen eurentzat. Ondorem, bandaloek konkistatu zuten. Bizantziarrak nagusitu ziren gero, eta hiria gotortu zuten. 643. urtean musulmanek inbaditu zuten. Hafsitar dinastiaren garaian hiri oparoa izan zen eta 1510-1530 urteetan espainiarren mende egon zen. 1530-1551 urteetan Maltako Zaldunek konkistatu zuten eta 1551. urtean turkiarrek. Harrezkero baja batek gobernatutako berberiar erresuma bateko hiriburu eta piraten babesleku bihurtu zen. 1911. urtean italiarrek okupatu zuten, eta hiriko ekonomiak gorakada nabarmena izan zuen itsas bazterrean eraikitako portu berriari esker. 1941-1943 urteetako Libiako kanpainaren garaian Ardatzaren base izan zen, eta 1943-1951 urteetan britainiarren mende egon zen. 1992. urtean, Libiak Pan Am eta UTA konpainiako hegazkinen kontrako atentatua egin zutenei laguntza eman zielako aitzakipean, Estatu Batuetako hegazkinek bonbardatu zuten hiria eta, besteak beste, Muammar al Kadafi lehendakariaren alaba-orde bat hil zuten.

Herri eta hiri senidetuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tripoli ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
  2. ↑ Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
  3. ↑ World Meteorological Organization. Weather Information for Tripoli. .
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Portal web del Ayuntamiento de Madrid. (Noiz kontsultatua: 2018-08-09).


Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Tripoli&oldid=9093644"(e)tik eskuratuta