Cabredo-en iturria ikusi

{{Nafarroako udalerri infotaula
| izena = Cabredo<br><small>''Kabredo / Ahuntzegi''</small>
| bandera = ez
| armarria = Escudo de Guirguillano.svg
| nongo = Cabredoko
| ofiziala = Cabredo
| merindade = Lizarrako merindade
| eskualdea = [[Vianaldea]]
| postakodea = 31227
| kokapena = Cabredomapa.PNG
| koordenatuak = {{koord|42|38|1|N|2|24|3|W|region:EH-NA_type:city|display=inline,title}}
| garaiera =
| azalera = 11.93
| biztanleria = 
| bizt_urtea = 
| dentsitatea = 
| distantzia = 82 
| euskaldunak = 3,42
| sorrera = 
| herritarra = cabredoar
| alkatea = Gorka Sancho Perez de Albeniz <br /> ([[Euskal Herria Bildu]])
| webgunea = http://www.cabredo.org
| oharrak = 
}}
'''Cabredo'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0155.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= 155. araua: Nafarroako udal izendegia}}</ref> ([[Euskarazko Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa|[kaβreðo]]] [[gaztelania]]z eta ofizialki; '''Kabredo''' [[Euskarazko Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa|[kaβreðo]]] edo '''Ahuntzegi''' [[Euskarazko Nazioarteko Alfabeto Fonetikoa|[a.unts̻eɣi]]] [[euskara]]z baina ez ofizialki, [[Nafarroa Garai]]ko mendebaldeko [[udalerri]] bat da. [[Lizarrako merindadea|Lizarrako merindadeko]] mendebaldeko muturrean kokatzen den herri honek {{formatnum:{{Nafarroako_udalerrien_biztanleria|Cabredo}}}} biztanle zituen {{Nafarroako_udalerrien_biztanleria|urtea}}. urteko erroldaren arabera. [[Nafarroa]]ko hiriburutik 82 kilometrora dago.

== Izena ==
[[Euskaltzaindia]]k 1979an argitaratutako herri izendegian, ''Kabredo'' eta ''Ahuntzegi'' proposatu ziren herriaren [[euskara|euskal]] izentzat. Euskaltzaindiak 1990ean argitara emandako izendegian, berriz, izen horiek alde batera utziz, ''«Ez du euskal ordain ezagunik»'' oharra paratu zioten. 2007an, azkenik, toponimia sakonago aztertuta Euskaltzaindiak Nafarroako udalerrien izenak arautu zituenean, ''Cabredo'' izan zen [[euskara batu]]rako onartutako forma bakarra, ez baitago euskaraz tradizioa duen beste izenik.

== Geografia ==
=== Ingurune naturala eta klima ===
Herria, [[Ega]] ibaiaren haraneko goiko adean kokaturik dago.

=== Udalerri mugakideak ===
Cabredok [[Genevilla]] eta [[Araba]]ko probintziarekin egiten du muga iparraldean, [[Aguilar Kodes]]koarekin ekialdean, [[Araba]]rekin mendebaldean, eta [[Marañón|Marañon]] eta [[Aguilar Kodes]]koarekin hegoaldean.

== Demografia ==
{{Barra bertikalen grafikoa
|izena=Cabredoko biztanleria
|altuera=300
|zabalera=500
| 1900 | 370 | 1910 | 367 | 1920 | 394 | 1930 | 421 | 1940 | 364 | 1950 | 377 | 1960 | 338 | 1970 | 209 | 1981 | 172 | 1991 | 143 | 2001 | 117 | 2011 | 108 | 
|oharrak = Datu-iturria: [http://www.ine.es/inebmenu/mnu_cifraspob.htm www.ine.es]<br />
}}
[[2008]]ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko bost etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %4,81a ([[Nafarroa]]ko batezbestekoaren azpitik).

== Politika ==

{{sakontzeko|Hauteskundeak Cabredon}}

=== Udaletxea ===

Cabredoko udaletxeko idazkaria, [[Aguilar Kodes]]koa, [[Aras]], [[Genevilla]], [[Lapoblación|Lapoblacion]] eta [[Marañón|Marañongo]] idazkari ere bada.

* HELBIDEA: San Simeon kalea, 26

=== 2023-2027 legegintzaldia ===

{{Udal hauteskunde infotaula
|izena = 2023ko hauteskundeen ondorengo Cabredo
|data = 2023ko maiatzak 28
|alderdia1 = [[Nagore Diaz de Cerio Ochoa]] ([[Euskal Herria Bildu|EH Bildu]])
|kolorea1 = {{EH Bildu/kolorea}}
|zinegotziak1 = 1
|botoak1 = 33
|ehunekoa1 = 54,10
|alderdia2 = [[Gorka Sancho Perez de Albeniz]] ([[Euskal Herria Bildu|EH Bildu]])
|kolorea2= {{EH Bildu/kolorea}}
|zinegotziak2 = 1
|botoak2 = 29
|ehunekoa2 = 47,54
|alderdia3 = [[Iban Nuñez Ilera]] ''([[Agrupacion Independiente Otxanda|A.I. Otxanda]])''
|kolorea3 = {{Independenteak/kolorea}}
|zinegotziak3 = 1
|botoak3 = 23
|ehunekoa3 = 37,70
|alderdia4 = [[Aranzazu Fernandez Cayetano]] ''([[Agrupacion Independiente Otxanda|A.I. Otxanda]])''
|kolorea4 = {{Independenteak/kolorea}}
|zinegotziak4 = 0
|botoak4 = 20
|ehunekoa4 = 32,79
|alderdia5 = [[Nagore Borinaga Maestre]] ''([[Agrupacion Independiente Otxanda|A.I. Otxanda]])''
|kolorea5 = {{Independenteak/kolorea}}
|zinegotziak5 = 0
|botoak5 = 10
|ehunekoa5 = 16,39
|alderdia6 = [[Jesus Saenz Ascarza]] ([[Euskal Herria Bildu|EH Bildu]])
|kolorea6 = {{EH Bildu/kolorea}}
|zinegotziak6 = 0
|botoak6 = 4
|ehunekoa6 = 6,56
|informazioa = *250 biztanle baino gutxiagoko udalerrietan, hautagai zerrenda irekiekin bozkatzen denez, boto guztien ehuneko totala ez da zergaitik 100 izan behar.
|iturria =
[https://www.juntaelectoralcentral.es/cs/Satellite?c=Page&childpagename=JEC%2FJEC_Layout&cid=1379061494769&d=Touch&packedargs=d%3DTouch&pagename=jec%2Fwrapper%2FJEC_Wrapper Junta Electoral Central {{es}}]
}}

=== Alkateak ===

Hauek izan dira Cabredoko azken alkateak:
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#D8D8D8"
|'''[[Alkate]]a'''
|'''Agintaldi hasiera'''
|'''Agintaldi amaiera'''
|colspan="2"|'''Alderdia'''<ref name=":0" />
|-
| [[Jose Manuel Zurbano Lecumberri]]<ref name=":0" />
| [[1979]]
| [[1983]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| ''[[Agrupacion Electoral Independiente de Cabredo]]''
|-
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri<ref name=":0" />
| 1983
| [[1987]]
| width="2" bgcolor={{Kudeaketa batzordea/kolorea}}|
| Kudeaketa batzordea
|-
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri<ref name=":0" /><ref name=":2">{{Erreferentzia|izenburua=Zurbano Lecumberri, José Manuel|hizkuntza=|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/es/zurbano-lecumberri-jose-manuel/ar-153307/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2023-09-29}}</ref>
| 1987
| [[1991]]
| width="2" bgcolor={{Nafar Herriaren Batasuna/kolorea}}|
| [[Nafar Herriaren Batasuna]]
|-
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri<ref name=":0" /><ref name=":2" />
| 1991
| [[1995]]
| width="2" bgcolor={{Nafar Herriaren Batasuna/kolorea}}|
| Nafar Herriaren Batasuna
|-
| Jose Manuel Zurbano Lecumberri<ref name=":0" />
| [[1997]] <sup>a</sup>
| [[1999]]
| width="2" bgcolor={{Kudeaketa batzordea/kolorea}}|
| Kudeaketa batzordea
|-
| [[Eloy Diaz de Cerio Etayo]]<ref name=":0" />
| [[2000]] <sup>b</sup>
| 2000 <sup>c</sup>
| width="2" bgcolor= {{Kudeaketa batzordea/kolorea}}|
| Kudeaketa batzordea
|-
| [[Angel Jesus Sancho Martinez]]<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Fallece a los 73 años Jesús Ángel Sancho, alcalde de Cabredo desde el 2000|hizkuntza=es|data=2011-05-05|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/tierra_estella_valdizarbe/estella/fallece_los_anos_jesus_angel_sancho_alcalde_cabredo_desde_2000.html|aldizkaria=Diario de Navarra|sartze-data=2023-09-28}}</ref>
| 2000
| [[2003]]
| width="2"= bgcolor= {{Kudeaketa batzordea/kolorea}}|
| Kudeaketa batzordea
|-
| Angel Jesus Sancho Martinez<ref name=":0" /><ref name=":1" />
| 2003
| [[2007]]
| width="2" bgcolor={{Nafarroako Alderdi Sozialista/kolorea}}|
| [[Nafarroako Alderdi Sozialista]]
|-
| Angel Jesus Sancho Martinez<ref name=":0" /><ref>{{erreferentzia|izenburua=Tierra Estella decidió en las urnas|hizkuntza=es|argitaratze-data=2007-05-31|url=https://www.revistacallemayor.es/calle-mayor-361-tierra-estella-decidio-en-las-urnas/&ved=2ahUKEwiJ8P2nzK6JAxXoSvEDHVqXOkQQFnoECBUQAQ&usg=AOvVaw3pRIdvQDyfmqA7TNmVIbkD|aldizkaria=Revista Calle Mayor|sartze-data=2024-10-27}}</ref><ref name=":1" />
| 2007
| [[2011]] <big><sup>d</sup></big>
| width="2" bgcolor={{Nafarroako Alderdi Sozialista/kolorea}}|
| Nafarroako Alderdi Sozialista
|-
| [[Jose Maria Diaz de Cerio]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=El Gobierno de Navarra nombra a José María Díaz de Cerio presidente del municipio de Cabredo|hizkuntza=es|argitaratze-data=2011-05-16|url=https://www.navarra.es/home_es/Actualidad/Sala+de+prensa/Noticias/2011/05/16/nuevo+presidente+cabredo+jose+maria+diaz+de+cerio.htm|aldizkaria=Navarra|sartze-data=2023-09-28}}</ref>
| 2011
| 2011
| width="2" bgcolor={{Kudeaketa batzordea/kolorea}}|
| Kudeaketa batzordea
|-
| [[Aranzazu Fernandez|Aranzazu Fernandez Cayetano]]<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tierra Estella ya tiene alcaldes|hizkuntza=es|data=2011-06-23|url=https://www.revistacallemayor.es/tierra-estella-ya-tiene-alcaldes/|aldizkaria=Revista Calle Mayor|sartze-data=2023-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=|izenburua="Creo que la gente de los pueblos tiene mucho que enseñarnos"|hizkuntza=es|data=2012-05-12|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/tierra_estella_valdizarbe/2012/05/13/quot_creo_que_gente_los_pueblos_tiene_mucho_que_ensenarnos_quot_80072_1006.html|aldizkaria=Diario de Navarra|sartze-data=2023-09-28}}</ref>
| 2011
| [[2015]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| ''[[Agrupacion Independiente La Antanilla]]''
|-
| Aranzazu Fernandez Cayetano<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es|url=https://www.mptfp.gob.es/portal/politica-territorial/local/sistema_de_informacion_local_-SIL-/alcaldes_y_concejales.html|aldizkaria=www.mptfp.gob.es|sartze-data=2020-04-08}}</ref><ref>{{erreferentzia|izenburua=Tiempos de cambio en Tierra Estella|hizkuntza=es|argitaratze-data=2015-05-29|url=https://www.revistacallemayor.es/calle-mayor-561-elecciones-municipales-tiempos-de-cambio-en-estella/&ved=2ahUKEwiJ9vj-_vaIAxXFBNsEHeyYKFIQFnoECBUQAQ&usg=AOvVaw3zrmWEBpgJD7iNwFYn-bck|aldizkaria=Revista Calle Mayor|sartze-data=2024-10-06}}</ref>
| 2015
| [[2019]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| ''Agrupacion Independiente La Antanilla''
|-
| Aranzazu Fernandez Cayetano<ref name=":0" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=El mapa político de Navarra: todos los alcaldes y alcaldesas|hizkuntza=es|data=2019-06-16|url=https://www.noticiasdenavarra.com/politica/2019/06/16/mapa-politico-navarra-alcaldes-alcaldesas-2387153.html|aldizkaria=Diario de Noticias de Navarra|sartze-data=2024-10-18}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Arrancan los alcaldes|hizkuntza=es|data=2019-06-22|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/2019/06/22/arrancan-alcaldes-2385273.html|aldizkaria=Diario de Noticias de Navarra|sartze-data=2023-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Cohesión Territorial invierte 250.000 euros en la renovación de la conducción en alta del municipio de Cabredo|hizkuntza=es|data=2022-08-05|url=https://www.europapress.es/navarra/noticia-cohesion-territorial-invierte-250000-euros-renovacion-conduccion-alta-municipio-cabredo-20220805094218.html|aldizkaria=Europa Press|sartze-data=2023-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=250.000 euros en la renovación de la conducción en alta de Cabredo|hizkuntza=es|data=2022-08-05|url=https://www.noticiasdenavarra.com/navarra/2022/08/05/250-000-euros-renovacion-conduccion-5885959.html|aldizkaria=Diario de Noticias de Navarra|sartze-data=2023-09-28}}</ref>
| 2019
| [[2023]]
| width="2" bgcolor={{Independenteak/kolorea}}|
| ''[[Agrupacion Independiente Otxanda]]''
|-
| [[Gorka Sancho Perez de Albeniz]]<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo|hizkuntza=es|data=2023-06-18|url=https://www.noticiasdenavarra.com/elecciones-en-navarra/2023/06/18/alcaldes-alcaldesas-navarra-pueblo-pueblo-6943768.html|aldizkaria=Diario de Noticias de Navarra|sartze-data=2023-09-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=Los nuevos alcaldes y alcaldesas de Navarra|hizkuntza=es|data=2023-06-18|url=https://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/2023/06/18/nuevos-alcaldes-alcaldesas-navarra-572574-300.html|aldizkaria=Diario de Navarra|sartze-data=2023-10-10}}</ref>
| 2023
| Jardunean
| width="2" bgcolor={{EH Bildu/kolorea}}|
| [[Euskal Herria Bildu]]
|}

<sup>a</sup> 1995ean ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

<sup>b</sup> 1999an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

<sup>c</sup> Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.

<sup>d</sup> 2011ko Maiatzean Angel Jesus Sancho Martinez Alkatea zendu zen.

== Azpiegiturak ==

=== Garraioak ===
[[La Estellesa]] autobus konpainiak [[Aguilar Kodes]] eta [[Iruñea]] bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu dauzka Aguilar Kodesko norantzan eta lau zerbitzu kontrako norabidean. Linearen ibilbidea honakoa da:

* [[Aguilar Kodes]] - Cabredo - [[Marañón|Marañon]] - [[Genevilla]] - [[Zuñiga]] - [[Antzin]] - [[Murieta]] - [[Lizarra]] - [[Villatuerta]] - [[Zirauki]] - [[Mañeru]] - [[Gares]] - [[Obanos]] - [[Legarda]] - [[Zizur Nagusia]] eta [[Iruñea]]

=== Zerbitzuak ===
Cabredo "Kodes Mendizerrako Zerbitzuen Mankomunitateko" kidea da. Erakundeak [[Aguilar Kodes]]koan du egoitza nagusia.

== Kultura ==

=== Euskara ===
[[Nafarroa]]ko gobernuak onartutako [[Euskararen Foru Legea]]ren arabera Cabredo eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra [[gaztelania]] zen. [[2001]]eko erroldaren arabera, herritarren %3,42k zekien [[euskara]]z hitz egiten.

[[2017]]ko [[ekainaren 22]]an [[Nafarroako Parlamentua]]k eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batera<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|izenburua=44 localidades navarras ganan derechos para el euskara al pasar a la ‘zona mixta’|hizkuntza=es|data=2017-06-22|url=https://www.naiz.eus/es/actualidad/noticia/20170622/44-localidades-navarras-ganan-derechos-para-el-euskara-al-pasar-a-la-zona-mixta|aldizkaria=Naiz|sartze-data=2020-04-08}}</ref>.

=== Jaiak eta ospakizunak ===
Cabredo herriko jaiak, [[irail]]eko hirugarren asteburuan ospatzen dira Simeon eta Ursula santuen omenez. Antolaturiko ekitaldien artean, meza nagusia eta herri afaria dira garrantzitsuenak. [[Irailaren 8]]an, beste herri bazkari bat antolatzen da, Carrascalgo Ama Birjinaren egunean. San Joanen aurreko igandean, cabredotarrak [[Azuelo]]ko San Simeon baselizarako erromeria antolatzen dute. Bide zaharretik muinoaren tontorrean dagoen baselizara igo ondoren, [[Azuelo]]ko biztanleekin bat egin eta elkarrekin askaltzen dute.

Urteko gainontzeko jaiegunen artean, [[uztailaren 25]]eko herriko patroia den Donejakueren omenezko jaia eta gabonetako [[Olentzero]] nabarmentzen dira.

== Cabredotar ospetsuak ==
* Simeon Labrador Deuna: Santua
* [[Frantzisko Ximenez]] ([[1651]]-[[1713]]), eskultorea.
*[[Baltasar Jaime Martínez de Compañón]] ([[1735]]-[[1797]]), apezpikua [[Peru]] eta [[Kolonbia]]n<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Martinez de Compañón y Bujanda, Baltasar Jaime|hizkuntza=eu|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/martinez-de-companon-y-bujanda-baltasar-jaime/ar-77612/|aldizkaria=Auñamendi Eusko Ikaskuntza|sartze-data=2020-04-08}}</ref>.
*[[Ruperto Sagasti]] ([[1923]]-[[2008]]), futbolaria.

== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}

== Ikus, gainera ==
* [[Nafarroa Garaiko udalerrien zerrenda|Nafarroako udalerrien zerrenda]]
*[[Vianaldea]]
*[[Lizarrako merindadea]]

== Kanpo estekak ==
{{Atari|Euskal Wikiatlasa|Euskal Herriko:Wikiatlasa}}
* {{es}} [http://www.navarra.es/home_es/Navarra/272+Municipios/entidad.htm?IdEnt=152 Cabredori buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.] 
* {{es}} [https://web.archive.org/web/20171108210429/http://www.cabredo.org/ Lizarreriko Batzorde Turistikoa.]
* [http://maps.google.com/maps?f=q&source=s_q&hl=eu&geocode=&q=Cabredo,+navarra&sll=42.630906,-2.202379&sspn=0.014429,0.027595&ie=UTF8&hq=&hnear=Cabredo,+Nafarroa,+Espainia&ll=42.629538,-2.413044&spn=0.057214,0.110378&t=h&z=13&layer=c&cbll=42.629526,-2.412615&panoid=-hS4Kn0c2n1JGMrIlyA75A&cbp=12,234.89,,0,5 Cabredoko Kale Nagusiaren ikuspegia Google Street View-n.]
{{autoritate kontrola}}

{{Vianaldea}}
{{Nafarroako udalerri aurkibidea}}

[[Kategoria:Cabredo]]