Salbuespen egoera Gipuzkoan (1968)

Salbuespen egoera Gipuzkoan
Mota	Salbuespen egoera
Honen parte da	Frankismoa Euskal Herrian
Denbora-tarte	1968ko abuztuaren 5a - 1969ko martxoaren 24a
Kokaleku	Gipuzkoa
Herrialdea	Frankoren diktadura

Salbuespen egoera Gipuzkoan 1968ko abuztuaren 3an ezarri zuten frankistek Gipuzkoa lurraldean, ETAk Meliton Manzanas torturatzaile ezaguna hil eta hurrengo egunean. Honekin, zortzi hilabetez egon ziren gipuzkoarrak oinarrizko eskubideen urratuta, eta langile munduko eta euskal Elizaren inguruko sektoreen aurkako jazarpena areagotu zuten agintari frankistek, ETA desegin nahian. ^[1]^[2] Agindua Estatuko Aldizkari Ofizialean abuztuaren 3an argitaratu zuten.^[3]^[4] Laugarren salbuespen egoera izan zen Euskal Herrian.^[5]

Salbuespen-egoera 1968ko abuztuaren 3an dekretatu zen Gipuzkoarako bakarrik, baiana urrian luzatu zen eta 1969ko urtarrilean erregimenak Estatu osoan ezarri zuenarekin gainjarri zen.^[6]

Ondorioak

Ehunka etxetan sartu ziren, eta ehunka atxilotu eta torturatu zituzten. Ez zuten lortu ETA desegitea eta hurrengo urteko urtarrilaren 24ean Espainiako Estatu osora zabaldu zuten salbuespen egoera bi hilabetez.^[2]

Honela kontatzen ditu erabaki horren ondorioak Aranzadi Zientzia Elkarteko Javier Bucesek: "Gipuzkoarrek 8 hilabete eman zituzten jarraian salbuespenezko erregimen horretan. Erregimen horren ezaugarri nagusia errepresio indiskriminatua izan zen, eta egunerokoak izan ziren etxeen miaketak, atxiloketa masiboak, erbesteratzeak eta torturak. Nostalgia errepresiboa edo jazarpen ideologikoaren antzeko zerbait izan zen, zeinaren bidez diktadurako indar polizial eta judizialek "gorri-separatista" edo "euskal-separatista" akusazioak orokortu zituzten berriro ere. Urte batzuk lehenago milaka euskaldun zigortuak zituzten heriotzara, hamarkadetako kartzela zigorrera, bortxazko lanetara edo erbestera. 2018an hainbat diziplinatako profesionalek egindako ikerketa-lanaren bidez, errepresaliatutako 279 pertsona identifikatu zituzten izen-abizenekin, salbuespen-egoera indarrean jarri zenetik. 56 erbesteratu egin zituzten, 107 TOP edo Ordena Publikoko Auzitegiak auzipetu zituen eta gutxienez 21 gerra-kontseiluetan zigortu zituzten. 79 pertsonak salatu dute 1968an torturak edo tratu txarrak jasan zituztela Gipuzkoan, eta horietako 47 atxilotu zituzten abuztuaren 3aren ondoren.^[1]^[2]

Errepresio indiskriminatu horrek ez zituen arduradun egiten soilik hura praktikara eramaten zutenak, baizik eta Donostiako Hoja del lunes egunkariak zioen bezala, "axolagabeak eta amore emana zutenak" edo "erreakzionatzen ez dutenak eta nahiago dutenak etxeko eta kafetegiko epela". Errepresioa pairatutako 279 pertsonetako bat bakarrik lotu zitekeen Manzanasen heriotzarekin. Eta Melitón Manzanasen ordezkoa, José Sainz, ez dirudi hura baino gutxiago izan zenik eta orgia errepresibo horren arduradun nagusietako bat izan zen".^[1]^[2]

Salbuespen egoera izu egoera sorrarazi zuen Hego Euskal Herri osoan.

Bibliografia

Hainbat egile, 1968: Gipuzkoa en estado de excepción. Aranzadi Zientzia Elkartea.^[7]

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c Aranzadi Zientzia Elkartea: «1968 Gipuzkoa salbuespen egoeran», Campusa, EHU, 2018/12/04.
↑ ^a ^b ^c ^d Argia Argia aldizkaria: «Salbuespen egoera ezarri zuten frankistek Gipuzkoan, Melitón Manzanas ETAk hil eta biharamunean», Argia, Efemerideen kanala.
↑ https://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1968-945
↑ https://www.nuevatribuna.es/articulo/cultura---ocio/estados-excepcion-franquismo-toques-queda/20201029171051180711.html
↑ https://www.gaztezulo.eus/albisteak/patxik-ostikoka-utzi-gintuen-urtea
↑ https://www.noticiasdegipuzkoa.eus/politica/2019/11/23/1968-gipuzkoa-excepcion-3809867.html#:~:text=El%20estado%20de%20excepción%20se,para%20los%20que%20hacemos%20historia.
↑ https://www.euskariana.euskadi.eus/euskadibib/es/bib/1345516.do?position=3&queryId=2400^{[Betiko hautsitako esteka]}

Kanpo estekak

(Gaztelaniaz):«BOE», 187.zk., 1968ko abuztuaren 5a.
Gipuzkoa, 1968ko abuztuaren 7ko irudiak Youtuben.
(Gaztelaniaz):1968, el año que todo empezó dokumentala Youtuben.

Datuak: Q128389770

[Aranzadi-1] Aranzadi Zientzia Elkartea: «1968 Gipuzkoa salbuespen egoeran», Campusa, EHU, 2018/12/04.

[Argia-2] Argia Argia aldizkaria: «Salbuespen egoera ezarri zuten frankistek Gipuzkoan, Melitón Manzanas ETAk hil eta biharamunean», Argia, Efemerideen kanala.

[3] ttps://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1968-945

[4] ttps://www.nuevatribuna.es/articulo/cultura---ocio/estados-excepcion-franquismo-toques-queda/20201029171051180711.html

[5] ttps://www.gaztezulo.eus/albisteak/patxik-ostikoka-utzi-gintuen-urtea

[6] ttps://www.noticiasdegipuzkoa.eus/politica/2019/11/23/1968-gipuzkoa-excepcion-3809867.html#:~:text=El%20estado%20de%20excepción%20se,para%20los%20que%20hacemos%20historia.

[7] ttps://www.euskariana.euskadi.eus/euskadibib/es/bib/1345516.do?position=3&queryId=2400^{[Betiko hautsitako esteka]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]