Genero-rol
Genero-rolak gizonentzat eta emakumeentzat egokitzat jotzen diren gizarte- eta portaera-arauen multzoari egiten dio erreferentzia, maskulinotasunaren eta feminitatearen gizarte-eraikuntzaren arabera emandako gizarte-talde edo -sistema batean. Horrek forma ematen dio genero-adierazpenari, hau da, genero-identitatearen adierazpen publikoari, eta «gizarteak jokabideari buruz ematen dituen arau, agindu eta kultura-irudikapenen multzoarekin eratzen da», sexu jakin batentzat espero direnak.[1][2][3][4][5]
Generoak gizonen eta emakumeen arteko gizarte-bereizkeria eragiten duenez, bakoitzari rol desberdinak esleituz, generoak desberdintasunak sortzen ditu "bere kabuz, eta egoera sozioekonomikoaren, adinaren, etniaren, ezgaitasunaren, sexu-orientazioaren eta abarren ondorio direnak larriagotu ditzake desberdintasun horiek".[6]
Generoaren jatorri biologikoari buruzko metaazterketa nagusiek gezurtatu egiten dute gizonen eta emakumeen arteko desberdintasun neurologikorik.[7][8] Kontrakoa dioten ikerketak neurosexismotzat hartuak izan dira.[9]
Genero-rolak desberdinak dira terminoaren testuinguru historiko-kulturalaren arabera; hala, kultura gehienetan bi eraikitzen diren bitartean, beste batzuetan gehiago egon daitezke.[10] Androginia, adibidez, hirugarren genero gisa proposatu da, [11]eta gizarte batzuek, berriz, bost genero baino gehiago dituztela adierazi dute.[12]
Jatorria
aldatuKontzeptualizazio hori sartu zuen lehen autoreetako bat John Money izan zen, Hermaphroditism, gender and precocity in hyperadrenocorticism: Psychologic finndings, (1955), gizonei eta emakumeei ezartzen zaizkien portaerez hitz egiteko, eta pertsonen identitate maskulinoa eta femeninoa sortzeko:[13][14]
«Genero-rol terminoa erabiltzen da pertsona batek bere buruari esaten edo egiten dizkion gauza horiek guztiak adierazteko, alegia, haurraren edo emakumearen estatusa duela adierazteko, hurrenez hurren. Barne hartzen du, baina ez da mugatzen sexualitatea erotismoaren zentzuan».
(«The term gender role is used to signify all those things that a person says or does to disclose himself or herself as having the status of boy or man, girl or woman, respectively. It includes, but is not restricted to, sexuality in the sense of eroticism.»)
John Money (1955).[15]
Ikuspegi horretatik, Moneyren ustez, genero-rola genero-identitatearen azpian dago, eta termino horiek bereiztezinak dira:[3] «genero-identitatea genero-rolaren esperientzia pertsonala da, eta hori da genero-identitatearen adierazpen publikoa».[16]
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Ingelesez) Kaplan, Steven. (2011-02). The Routledge Spanish Bilingual Dictionary of Psychology and Psychiatry. Taylor & Francis ISBN 978-1-136-77120-0. (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ (Gaztelaniaz) «PSICOLOGIA (7ª ED.) | DAVID G. MYERS | Casa del Libro» casadellibro (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Becerra-Fernández, Antonio. (2003). Transexualidad: la búsqueda de una identidad. Ediciones Díaz de Santos ISBN 978-84-7978-567-3. (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ (Gaztelaniaz) «HISTORIA DE LA MISOGINIA | ESPERANZA BOSCH | Casa del Libro» casadellibro (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ (Gaztelaniaz) Carapia, Julia del Carmen Chávez. (2006). Género y trabajo social. UNAM ISBN 978-970-32-3279-6. (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ Organización Mundial de la Salud: Género y Salud. .
- ↑ Dump the “dimorphism”: Comprehensive synthesis of human brain studies reveals few male-female differences beyond size. .
- ↑ Neurosexism: the myth that men and women have different brains. .
- ↑ (Gaztelaniaz) «CUESTION DE SEXOS | CORDELIA FINE | Casa del Libro» casadellibro 2011-04-25 (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ Sánchez-Bravo, Claudia; Morales-Carmona, Francisco; Carreno-Melendez, Jorge; Martínez-Ramírez, Susana. (2005). «Disfunción sexual femenina su relación con el rol de género y la asertividad» Perinatol. Reprod. Hum 19 (3-4): 152-160. ISSN 0187-5337..
- ↑ (Ingelesez) Maccoby, Eleanor E.; D'Andrade, Roy G.; University, Stanford; Structure, Social Science Research Council (U S. ) Committee on Socialization and Social. (1966). The Development of Sex Differences. Stanford University Press ISBN 978-0-8047-0308-6. (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ Graham, Sharyn. (2001). «Sulawesi's fifth gender» Inside Indonesia-junio.
- ↑ ISSN https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=7802535..
- ↑ Polo Usaola, Cristina; Olivares Zarco, Daniel. (2011-06). «Consideraciones en torno a la propuesta de despatologización de la transexualidad» Revista de la Asociación Española de Neuropsiquiatría 31 (2): 285–302. doi:. ISSN 0211-5735. (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ Money, J.. (1955-06). «Hermaphroditism, gender and precocity in hyperadrenocorticism: psychologic findings» Bulletin of the Johns Hopkins Hospital 96 (6): 253–264. ISSN 0097-1383. PMID 14378807. (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
- ↑ (Gaztelaniaz) Jayme, María; Sau, Victoria. (1996). Psicología diferencial del sexo y el género: fundamentos. Icaria Editorial ISBN 978-84-7426-268-1. (Noiz kontsultatua: 2023-07-13).
Ikus, gainera
aldatu- Genero sistema
- Generoa (gizarte-zientziak)
- Genero-adierazpena
- Genero-identitatea
- Genero ikasketak
- Genero binarismoa
- Genero-desberdintasunak kapital sozialean
- Publizitate sexista
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: LGBT |
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Feminismo |
