Benita Uribarrena
Benita Uribarrena Bollaín (Durango, Bizkaia, 1922ko martxoaren 16a – Le Soler, Ipar Katalunia, 2011ko urriaren 12a) borrokalari antifaxista izan zen. PCEko militantea izan zen, eta Emakume Antifrankisten Espainiako Batasuneko ekintzailea.[1] Frantziako Erresistentzian ere parte hartu zuen Bigarren Mundu Gerran; hori dela eta, kondekorazioa jaso zuen.[2]
| Benita Uribarrena | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Durango, 1922ko martxoaren 16a |
| Herrialdea |  Bizkaia, Euskal Herria |
| Heriotza | Le Soler, 2011ko urriaren 12a (89 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania euskara |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | Erresistentziaren kidea |
| Jasotako sariak | |
| Zerbitzu militarra | |
| Adar militarra | Frantziako Erresistentzia |
| Parte hartutako gatazkak | Bigarren Mundu Gerra |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Alderdi politikoa |  Espainiako Alderdi KomunistaEmakume Antifaxisten Elkartea |
Bizitza
aldatuLehen urteak eta Espainiako Gerra Zibila
aldatuAma, Benita Bollaín Bilbao, komunista zuen, eta Durangoko Ezkurdi plazan zegoen prentsa kiosko bateko arduraduna, hortik zetorkion Benita la Periodista (Benita Kazetaria) goitizena. Espainiako II. Errepublika aldarrikatzen aitzindaria izan zen Durangon; ondorioz, atxilotu egin zuten.[3]
Aitak, Santiago Uribarrena Munitxak, ekintzaile sozialistak, trenbideetan lan egiten zuen, eta atxilotu egin zuten 1934ko urriko grebetan. Guardia zibilek ibaian sartuta torturatu zuten, gordeta zeuzkaten armak atera zitzan. Abendu hotzean larriki gaixotu zen, eta handik egun batzuetara hil zen. 1934ko abenduaren 30ean izan zen haren hileta zibila, Durangon egin zen era horretako lehena.
Benita lau neba-arrebetan gazteena zen. 1937ko martxoaren 31n Durangok jasan zuen bonbardaketaren ondoren, 15 urte zituela, ihes egin behar izan zuen, amarekin eta ahizparekin batera. Hirurak Frantziara heldu ziren urte hartako ekainean, Habana itsasontzian.
Erbestea
aldatuFrantzian zela, hotel batean hasi zen beharrean, eta bere konpromiso politikoa sendotu egin zuen, PCEren mezulari lanetan hasi zen klandestinitatean eta Ekialdeko Pirinioetatik zihoazen iheslariak gidatzen ere jardun zuen.
1944an Frantziako Erresistentzian sartu zen eta handik urte betera atxilotu egin zuten dirua eta paper konprometigarriak aurkitu zizkiotelako. Hilabete baino ez zuen espetxean egin behar izan, Frantzia liberatu egin baitzen. 2000. urtean Frantzian kondekoratu zuten, Erresistentziako partaide izateagatik.
Uribarrenak bere bizitzako urterik gehienak Le Solerren (Ipar Katalunia) eman zituen. Beste behar batzuen artean, han erbesteratuta zegoen Pau Casals kataluniar biolontxelista errepublikanoaren etxean egin zuen lan.
Omenaldiak
aldatu- 1989ko maiatzaren 12an, 52 urte erbestean igaro ondoren, Durangora itzuli zen, lehen aldiz. Egun bat besterik ez zuen bere jaioterrian egin, bere senarraren gaixotasuna zela-eta Frantziara itzuli behar izan baitzuen.
- Durangoko Udalak Benita Uribarrena izena eman zion udalerriko Arte eta Historia Museoaren ondoko parke bati, frankismoaren kontrako emakumeen borrokaren sinbolo gisa. Aipatutako parkea 2017ko urriaren 6an inauguratu zen.[4][5]
- 2022an Benitaren jaiotzaren mendeurrenean Durangoko Udalak omenaldia egin zion[6].[7] [8][9] Benitaren konpromisoa eta kemena azpimarratu zituzten hizlariek eta bertsolariak[10][11][12]Ekitaldiaren amaieran Benitaren alaba Marina Fuster Uribarrenak[13] bidalitako lore-sorta eta Udalarena jarri zituzten Ima Garrastatxu Durangoko alkateak eta Julian Rios alkateordeak Benitaren oroigarriaren ondoan.[14] Kristina Mardaras iurretar bertsolariak honako bertsoak eskaini zizkion Benitari mendeurren omenaldian:
Imajinatzen zaitut Benita
hamabost urteko neska,
errurik gabe, norbaitek sortu
duen gerratik iheska
Ez dakizula nori zuzendu
egin zentzaken protesta
Irrifarrik ez, dena tristura
zer izango dena(re)n kezka
Nora goaz ta non biziko naiz?
zure geroan galdezka.
Hementxe jaio zinen, Durangon,
Benita Uribarrena
eta bizirik mantendu gura
dogu oroimena.
Miresten dogu zure ekina,
konpromiso ta kemena.
Eta eskerrak emon nahiean
antolatu dogu dena.
Zuretzat dira gure txaloak,
loreak eta omena.
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Gaztelaniaz) «Benita Uribarrena, toda una vida de lucha antifascista» Euskal Irrati Telebista 2020-03-20 (Noiz kontsultatua: 2020-05-09).
- ↑ «Benita Uribarrena Bollain: durangar erresistentea» Durango1936.org 2017-02-06 (Noiz kontsultatua: 2018-06-21).
- ↑ (Gaztelaniaz) Gorriti, Iban. (2012-10-29). «Dos mujeres vizcainas, clandestinas de la historia» Nabarralde (Noiz kontsultatua: 2020-05-09).
- ↑ «Aurora Abasolo, Benita Uribarrena eta Bixenta Mogel, Durangoko kale-izendegian» https://anboto.org (Noiz kontsultatua: 2018-06-21).
- ↑ «Benita, una de las dos duranguesas con un parque a su nombre en la villa, cumpliría hoy 98 años» Mugalari Kultura 2020-03-16 (Noiz kontsultatua: 2020-03-18).
- ↑ «Omenaldian parte hartu zutenen adierazpenak eta bertsoak. Ima Garrastatxu alkatesa, Julian Rios alkateordea, María Gorosarri aurkezlea eta Cristina Mardaras bertsolaria.» durangoirratia.durango.eus (Noiz kontsultatua: 2022-03-19).
- ↑ «Reivindican el "coraje y compromiso" de Benita Uribarrena en el centenario de su nacimiento | dotb Durangaldeko Telebista» dotb.eus 2022-03-16 (Noiz kontsultatua: 2022-03-16).
- ↑ «"Benita conoció desde muy niña lo que es luchar por la justicia"» durangon.com 2022-03-16 (Noiz kontsultatua: 2022-03-16).
- ↑ «Faxismoaren aurka aritu zen Benita Uribarrena omendu dute Durangon» Bizkaiko Hitza 2022-03-18 (Noiz kontsultatua: 2022-05-02).
- ↑ «[BIDEOA Benita Uribarrenaren “kemena eta konpromisoa” aldarrikatu dituzte bere omenaldian - Durango»] Anboto.org (Noiz kontsultatua: 2022-03-17).
- ↑ «“Benita Uribarrena Euskal Herriko borroka antifaxistatik Europako erresistentziara salto egin zuen lehenengo erresistentea izan zen” - Durango» Anboto.org (Noiz kontsultatua: 2022-03-17).
- ↑ «Reivindican el "coraje y compromiso" de Benita Uribarrena en el centenario de su nacimiento | dotb Durangaldeko Telebista» dotb.eus 2022-03-16 (Noiz kontsultatua: 2022-03-17).
- ↑ ««Mi madre no rehusaba ninguna misión; crecí inmersa en luchas»» andra.eus 2022-03-16 (Noiz kontsultatua: 2022-03-16).
- ↑ ««En estos momentos de guerra Benita nos marca el camino»» El Correo 2022-03-16 (Noiz kontsultatua: 2022-03-16).
Kanpo estekak
aldatu- «Benita Uribarrena Bollain: durangar erresistentea», Durango 1936 Kultur Elkartearen webgunean.
- Benitaren Euria komikia. Benita Uribarrenaren bizitzaren pasarte batean oinarritua Egileak Alex San Vicente "Sanvi" eta Unai Iturriaga.
Datuak: Q55115993
Multimedia: Benita Uribarrena Bollaín / Q55115993
