Asgard
Asgard (antzinako eskandinavieraz Ásgarðr, euskaraz "Æsirdarren[1] esparrua" esan nahi du) eskandinaviar mitologian Æsir edo eskandinaviar jainkoen hiriburua da. Eskandinaviar saga eta testu mitologiko askotan agertzen da. Bederatzi Munduetako bat ere bada.
Valhalla[2][3] gotorlekua hiri honetan kokatzen da. Odin jainkoa eta bere emaztea den Frigg jainkosa, bertako agintariak dira.
Etimologia
aldatuÁsgarðr[4] hitza antzinako eskandinavieratik sortutako konposatu bat da: āss ("jainkoa") eta garðr ("itxitura"). Anglizazio posibleen artean hurrengoak daude: Ásgarthr, Ásgard, Ásegard, Ásgardr, Asgardr, Ásgarth, Asgarth, Esageard eta Ásgardhr[5].
Eraikuntza
aldatuVanirren aurkako gerraren ondoren, harresiak suntsitu egin ziren, eta erraldoien erasoari aurre egiteko arriskuan geratu ziren. Horiek berreraikitzeko, Æsirrek erraldoi baten zerbitzuak kontratatu zituzten, harresiak oso denbora laburrean konpontzea erabaki zuena, eta jainkoek Lokiren eragina onartu zuten, hau horrela balitz, Eguzkiari, Ilargiari eta Freyja jainkosari beren lanaren ordainetan lagako zietena. Hala ere, arkitektoak bazuen zaldi zoragarri bat, Svadilfari izeneko harkaitz-masa harrigarriak une batez garraiatzeko gai zena; hainbesteraino eta hain ongi jokatu zuen ezen, ezarritako epea baino egun batzuk lehenago, jauregia bere perfekziora hurbiltzen ari baitzen. Jainkoek, erraldoia betetzeko gai ez zela uste zutelako ituna egin zutenek, beldurra sentitu zuten, eta behor zoragarri bat sortzea bururatu zitzaien (izatez, Loki mozorrotua), zaldiaren bidean jarri zutena. Honek bere lana utzi zuen haren atzetik joateko, eta erraldoiak ezin izan zuen lana agindu bezala amaitu. Bere porrotak amorratuta, erraldoiak jainkoen aurka egin nahi izan zuen, baina Thorrek lurrera bota zuen.
Iturriak
aldatuAsgardi buruzko lehen iturriak Snorri Sturluson idazle islandiarrak XIII. mendean idatzitako Edda prosaikotik eta XIII. mendean bildutako Edda poetikotik datoz, poema eskaldiko askoz zaharragoak oinarri hartuta.
Edda prosaikoa
aldatuEdda prosaikoak Asgarden bi ikuspegi aurkezten ditu.
Hitzaurrea
aldatuHitzaurrean Snorrik bere arbasoen mitoen eta ipuinen interpretazio ebemerista eta kristautasunaren eragina ematen du. Sturlusonek uste du As-gard Æsirren (Ás singularra) etxea dela Asian, hiru "As-" en arteko lotura etimologiko herrikoia eginez; horrek esan nahi du Æsirrak benetan "Asiako gizonak" zirela, eta ez jainkoak, Asiatik iparraldera migratu zutenak eta batzuk eskualdeko jendearekin ezkontzen hasi zirenak. Snorriren XII. mendeko interpretazioek indoeuropa migrazioaren XX. mendeko ideiak aurresaten dituzte ekialdetik.
Gylfaginning
aldatuGylfaginning[6]-en ("Gylfiren engainua"), Snorrik bere bertsio mitologikoa aurkezten du, zalantzarik gabe bere iturrietatik ateratakoa. Une horretan, islandiarrak kristautasunera bihurtzen ari ziren, eta, beraz, berak ezin izan zituen mitoak gaur egungo sinesmen baten zati gisa aurkeztu. Aldiz, amarru desakreditatzaile bat erabiltzen du: Gylfi, Æsirrak baino lehenagoko Suediako erregea, Asgardera doa eta bigarren atalean areto handi batekin (Valhalla) egiten du topo.
Edda poetikoa
aldatuAntzinako eskandinavieraz idatzitako olerki bilduma bat da, hasiera batean Islandiako Erdi Aroko eskuizkribuan gorde zirenak, Codex Regius izenez ezagutzen dena. Snorri Sturlusonen Edda prosaikoarekin batera, Edda poetikoa da mitologia eskandinaviarrari eta kondaira heroiko germaniarrei buruzko iturri garrantzitsuena. Olerki bilduma honen barruan, Völuspá, Eddaren lehen poemak, Snorrik deskribatutako Asgard-aren zenbait ezaugarri eta leku aipatzen ditu, adibidez, Yggdrasil eta Iðavöllr.
Heimskringla
aldatuYnglingsen saga
aldatuYnglingsen[7] sagako lehen ahapaldietan, Asagarth Asalanden hiriburua da, Tana-kvísl edo Vana-Kvísl ibaiaren ekialdean dagoen Asiako sekzio bat (kvísl "besoa" da), eta Snorrik azaltzen duena Tanais ibaia da (orain Don), Itsaso Beltzera isurtzen dena.
Odin Asgardeko burua da. Handik espedizio militarrak gidatzen eta bidaltzen ditu munduko leku guztietara. Inoiz batailarik galdu ez izanaren bertutea du (2. atala). Urruti dagoenean, bere bi anaiak, Vili eta Vé, Asaland gobernatzen dute Asagarthetik.
Antzezpenak herri-kulturan
aldatuThor Marvel Unibertsoan agertu zen lehen aldiz Journey into Mystery komiki sailaren barruan 83. zenbakian 1962ko abuztuan. Askapen honen ondoren, komikietako pertsonaia nagusietako bat bihurtu zen Loki eta Odinekin batera. Marvel Zinemako Unibertsoan, Thor eta Loki elkarrekin agertzen dira 2011ko Thor filmean. Ondoren, Thor ohiko pertsonaia bihurtzen da Marvelgo Zinemako Unibertsoan, eta hainbat filmetan agertzen da berriro, Avengers seriean, besteak beste. Asgard Thor: Ragnarok filmaren elementu nagusia bihurtzen da, non Antzinako Eskandinaviako mitoei jarraituz suntsitzen den. Eskandinaviar mitologiako elementu hauek eta beste batzuk ere agertzen dira bideojokoetan, telesailetan eta Marvel unibertsoan eta Marvelen oinarritutako liburuetan, nahiz eta irudikapen hauek ez dituzten iturri historikoak gertutik jarraitzen.
Asgard eremu esploragarria da God of War: Ragnarök bideojokoan, 2018ko Norvegiako God of War jarraipena.
Assassin 's Creed Valhalla bideojokoan, Asgard "ikusmen bilaketa" baten parte gisa agertzen da.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Lindow, John (2001). Oxford University Press, ed. Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford. ISBN 0-19-515382-0.
- ↑ O'Donoghue, H. (2007). From Asgard to Valhalla.
- ↑ Laia San José Beltrán, Quienes fueron realmente los vikingos, Quarentena, 2015, ISBN 978-84-16229-16-1 p. 304.
- ↑ (Ingelesez) «Asgard» Myth and Folklore Wiki (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).
- ↑ Lindow, John (2001). Oxford University Press, ed. Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford. ISBN 0-19-515382-0.
- ↑ (Ingelesez) «Wikiwand - Gylfaginning» Wikiwand (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).
- ↑ Ibáñez Lluch, S. (1997). La saga de los Ynglingos.
