Getxo: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

13:11, 12 ekaina 2021ko berrikusketa aldatu InternetArchiveBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 103.604 edits Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 ← Aurreko ezberdintasuna		Hauxe da oraingo bertsioa, 10:07, 25 ekaina 2024 data duena aldatu desegin Kamiruaga (eztabaida \| ekarpenak) 5.939 edits →‎Hondartzak Etiketa: Ikusizko edizioa
(8 erabiltzailek tartean egindako 14 berrikusketa ez dira erakusten)
34. lerroa: * [[Portu Zaharra (Algorta)\|Algortako Portu Zaharra]], * [[Elexalde (Getxo)\|Elexalde]]<ref name="179araua">{{erreferentzia\|url=http://www.flickr.com/photos/www_ukberri_net/5471027377/in/set-72157625996169375\|izenburua=Euskaltzaindiaren 1979ko erabakiaren kopia}}</ref> edo [[Elexalde (Getxo)\|Andra Mari]], * [[Itzubaltzeta]],<ref name="179araua" /> ~~[[Itzubaltzeta\|Erromo]]~~"Romo" izenarekin ezagunagoa, * [[Neguri]], * [[Areeta]], 49. lerroa: === Ingurune naturala === ==== Hondartzak ==== Getxok hainbat hondartza ditu: Areeta auzoan [[Areeta (hondartza)\|Areetako hondartza]] eta [[Balanar]]; Algortan, [[Ereaga]] eta [[Arrigunaga]]; eta Sopela aldean, [[~~Azkorri~~Gorrondatxe]] eta [[Barinatxe]], azkeneko bi hauetan nudismoa egitea dago. Barinatxe hondartzan Getxo eta [[Sopela]] artean banatuta dago. Algortako Portu Zaharrak ere badu hondartza txiki bat barkuak uzteko erabili ohi zena. 66. lerroa: [[Elexalde (Getxo)\|Andra Marin]] ikus daitezke garai horretako txapitel [[arkitektura erromaniko\|erromaniko]] batzuk. Horien ikerketak [[XII. mendea\|XII. mendera]] eramaten gaitu, lehenengo monasterio edo tenpluaren peskizan. Gaur egungo eliza [[XVIII. mendea]]n eraikia izan zen. Mende horretan jada Getxok bere leloa hartua zuen: ''Kaltea Dagianak Bizarra Lepoan''. [[XVIII. mendea]]ren inguruan [[Portu Zaharra (Algorta)\|Portu Zaharra]] ere sortzen da. Horren hedaduraz, [[Algorta]] herria sortu zen. [[XIX. mendea]]n, berriz, [[Espainia]]k eliza eta herri-lurren [[desamortizazioa Espainian\|desamortizazioa]] gauzatu zuen eta ondorioz, lur komunal hareatsuak saldu ziren eta [[Areeta]] sortu zen. [[1856]]an, Madozen desamortizazioa aprobetxatuz, [[Máximo Aguirre Ugarte\|Máximo Aguirre]]k Lamiakoko padurak erosi zituen [[Biarritz]]eko estiloko bainuetxe bat drainatzeko eta eraikitzeko,<ref>{{Erreferentzia \|izenburua=Máximo Aguirre Ugarte \|url=http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/aguirre-ugarte-maximo/ar-24210/ \|egunkaria=Auñamendi Eusko Entziklopledia}}</ref> [[Bizkaia]]ko proiektatutako urbanizaziorik handiena bihurtu zen 1876ko [[Bilbo]]ren handitze-plana arte. Mendearen bukaeran, Txurrukak [[Gobela (ibaia)\|Gobela ibaia]] desbideratu zuen, eta hala, [[Neguri]]tik igarotzeari utzi zion. [[Trenbide]]a iristearekin bat,[[Areeta]]ren ondoan, baina trenbideak bereizita, [[Itzubaltzeta]] ([[Itzubaltzeta\|Erromo]]) sortu zen. == Armarria == [[Fitxategi:Getxoko armarria Kaltea dagianak bizarra lepoan by Hiruka eus.png\|thumb\|Getxoko armarria: "Kaltea dagianak bizarra lepoan".]] Getxoko armarrian, arbolaren aurrean otsoa ikusten da eta goian, arbolatik eskegita bezala, bi tupina. Otsoak ahoan lapurtutako arkume bat daroa eta atzera begira doa, ezkerretarantz. Badago euskaraz idatzitako lelo bat ere, gaurko grafiaz: ''KALTEA DAGIANAK BIZARRA LEPOAN''. Leloak kalte egin duenari abisu egiten dio. Kalte egin duenak atzera begira bizi beharko du, getxoztarrak haren atzetik joango direlako.<ref>[https://hiruka.tok-md.com/pdf/hiruka_174-web.pdf ''Hiruka.eus'' 174 zk. 26/44 orrialdea. Joseba Santxo: "(...) otso batek hildako artxoa daroa ahoan, eta atzera begira dago, kaltea egin baitu. Baina zer dela eta kontua, noizbait hitzaren eta irudiaren arteko kate hori eten egin da, egungo armarrian otsoa aurrera begira ageri delako. Anekdota: behin udaletxera joan nintzen galdetzera zergatik egin zuten irudi aldaketa hura, eta ea ez ziren ohartu irudia aldatzean (otsoa aurrera begira jarrita) hitzezko mezuak zentzua galtzen zuela. Eta erantzuna mundiala izan zen: diseinatzaileak esan du atzera begira jarrita oso zikin eta nahasi geratzen zela irudia. Dirudienaz, Andra Mari elizako atalburuko harrizko armarrian otso gaizkilea zizelkatu zuen harginak ez zuen horrelako arazorik izan orain dela zenbait mende".]</ref> Getxoko armarrian, arbolaren aurrean otsoa ikusten da eta goian, arbolatik eskegita bezala, bi tupina. Badago euskaraz idatzitako lelo bat ere, gaurko grafiaz: ''Kaltea Dagianak Bizarra Lepoan''. Leloak kalte egin duenari abisu egiten dio. Kalte egin duenak atzera begira bizi beharko du, getxoztarrak bere atzetik joango direlako. == Demografia == 277 ⟶ 279 lerroa: {{Bizkaibus A2151}}{{Bizkaibus A2161}}{{Bizkaibus A2162}}{{Bizkaibus A2164}} * ''Bilbo – Getxo – ~~[[Azkorri]]~~Askorri'' * ''Bilbo – Getxo (Leioatik)'' (Artxandako tuneletatik) * ''[[Muskiz]] – [[Barakaldo]] – Erromo'' 292 ⟶ 294 lerroa: === Hizkuntza === [[Fitxategi:Getxoko Josefina Mota.webm\|thumb\|Getxoko Josefina Mota<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Mota Bilbao, Josefina - Ahotsak.eus\|url=https://ahotsak.eus/getxo/hizlariak/josefina-mota-bilbao/\|aldizkaria=ahotsak.eus\|sartze-data=2018-12-11}}</ref> (Ahotsak<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea\|url=https://ahotsak.eus/\|aldizkaria=ahotsak.eus\|sartze-data=2018-12-11}}</ref> proiekturako)\|252x252px]] Oraindik [[Elexalde (Getxo)\|Elexalde]] auzoan hitz egiten den euskararen [[Bizkaiera\|Mendebaldeko euskalkiaren]] aldaera bat da Getxoko jatorrizko hizkuntza. Gaur egun, Getxoko udaleko datuen arabera<ref>[https://web.archive.org/web/20080223191507/http://www.getxo.net/euskera/servicioeuskera/getxo_serveuskera.asp?MNU_Id=84 Getxoko Udala Euskara zerbitzua]</ref> udalerriko biztanleriaren % 48,56 erdaldun elebakarra da, euskaldunak, berriz, % 19,9 dira. Gainontzeko % 31,5a elebidun hartzaileek osatzen dute. Iturri beraren arabera<ref>[https://web.archive.org/web/20080223192338/http://www.getxo.net/eus/zerbitzua/pags/indice1.htm?MNU_Id=121 Getxoko Udala Euskara Zerbitzua, datuak]</ref> euskaldunen ehunekoa igoz joan da, [[1981]]etik [[2001]]era bikoiztu egin da euskaldunen ehunekoa (% 9tik % 19,9ra). Dena dela, ezagutza hori ez da erabileran islatzen, biztanleen % 4,83k bakarrik erabiltzen baitu eguneroko bizitzan. Hala ere, erabiltzaileen kopurua ere igoz joan dela ikusi da, nahiz eta erabileraren hazkundea ezagutzarena baino askoz apalagoa izan ([[1989]]ko % 3,40tik [[1997]]ko % 4,68ra). === Jaiak === 311 ⟶ 313 lerroa: * [[Getxoko Nazioarteko Folk Jaialdia\|Nazioarteko Folk Jaialdia]] * [https://web.archive.org/web/20070303145815/http://www.getxo.net/eus/cult/pags/blues01.htm Nazioarteko Blues Jaialdia] * [[Getxoko Jazzaldia\|Getxoko Europar Jazz Lehiaketa]] * [https://web.archive.org/web/20071124082504/http://www.getxo.net/euskera/cultura/getxo_cultura_comic1.asp?MNU_Id=199 Getxoko Komiki Azoka] * [https://web.archive.org/web/20071124093159/http://www.getxo.net/euskera/cultura/getxo_cultura_teatro01.asp?MNU_Id=200 Antzerki Jardunaldiak] * [https://web.archive.org/web/20071124082439/http://www.getxo.net/euskera/cultura/getxo_cultura_artesania01.asp?MNU_Id=97 Artisautza Azoka] * [https://web.archive.org/web/20071124093134/http://www.getxo.net/euskera/cultura/getxo_cultura_getxoarte1.asp?MNU_Id=363 GetxoArte Azoka] * [https://web.archive.org/web/20071124093109/http://www.getxo.net/euskera/cultura/getxo_cultura_conci01.asp?MNU_Id=201 Udazkeneko Musika Klasika kontzertuak] == Ondasun nabarmenak == 373 ⟶ 375 lerroa: 2012ko irailaren 13an, [[Emaus Gizarte Fundazioa]]k ''bidezko merkataritzaren aldeko hiria'' izendatu zuen; [[Euskal Autonomia Erkidegoa\|Euskal Autonomia Erkidegoko]] lehen udalerria izan zen Getxo, Bilborekin batera. Mundu osoan izendapen hori 1100 hirik baino ez dute. Udalerriko eragileek (dendak, ikastetxeak, elkarteak, enpresak eta udala) elkarrekin lan egiten dute, bidezko merkataritza bultzatzeko. == ~~Galeria~~Irudiak == <gallery mode="packed"> Irudi:Sitting at the dock of Biscay.jpg\|Ikuspegia, [[Areeta]]tik. Irudi:Zubia jun.jpg\|[[Bizkaiko Zubia\|Bizkaiko zubiak]] Getxo eta [[Portugalete]] lotzen ditu. 402 ⟶ 404 lerroa: {{Atari\|Bizkaia\|Bizkaia}} * [https://web.archive.org/web/20080725051201/http://www.getxoinfo.com/ ''Getxoinfo''] * [https://web.archive.org/web/20060516044926/http://www.getxo.net/inicio/getxo_inicial_eu.asp Getxoko Udala] * [http://www.egizu.org Egizu Getxo Euskaldun]