Argentina: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Rescuing 2 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
150.241.162.249 (eztabaida) wikilariaren 9539320 berrikuspena desegin da Etiketa: Desegin |
||
(10 erabiltzailek tartean egindako 20 berrikusketa ez dira erakusten) | |||
2. lerroa:
{{Herrialde infotaula
| ohiko_izen = Argentina
| nongo = Argentinako▼
| ohiko_izen_luze= Argentinako Errepublika
| bertako_izen = República Argentina
▲| nongo = Argentinako
| mapa_irudi = {{Switcher|[[Fitxategi:ARG_orthographic.svg|285px]]|Kokapena munduan|[[Fitxategi:Argentina-CIA 2011.png|285px]]|Mapa politikoa|[[Fitxategi:Argentina topo blank.jpg|285px]]|Mapa topografikoa|default=1}}
▲| lema_nazional = En Unión y Libertad<br />(Batasun eta Askatasunean)
| eremu_km2 = 2.780.400 kilometro koadro<ref group="oh">Eremu honetan ez dira sartzen Argentinak beretzat eskatzen dituen [[Argentinar Lurralde Antartikoa|Antartikako lurraldea]] (965.597 km², [[Hego Orkadak]] barne), [[Malvinak]] (11.410 km²), [[Hegoaldeko Georgiak eta Hegoaldeko Sandwichak|Hegoaldeko Georgiak]] (3.560 km²) eta [[Hegoaldeko Georgiak eta Hegoaldeko Sandwichak|Hegoaldeko Sandwichak]] (307 km²)
▲| eremu_km2 = 2.780.400 <ref>Eremu honetan ez dira sartzen Argentinak beretzat eskatzen dituen [[Argentinar Lurralde Antartikoa|Antartikako lurraldea]] (965.597 km², [[Hego Orkadak]] barne), [[Malvinak]] (11.410 km²), [[Hegoaldeko Georgiak eta Hegoaldeko Sandwichak|Hegoaldeko Georgiak]] (3.560 km²) eta [[Hegoaldeko Georgiak eta Hegoaldeko Sandwichak|Hegoaldeko Sandwichak]] (307 km²)</ref><ref name="totalpop">{{erreferentzia|url=http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/2/f020202.xls||izenburua= Población por sexo e índice de masculinidad. Superficie censada y densidad, según provincia. Total del país. Año 2010| bilduma= Censo Nacional de Población, Hogares y Viviendas 2010| argitaletxea= INDEC – Instituto Nacional de Estadística y Censos|sartze-data = 2015-08-06}}</ref>
}}
{{Artikulu ona}}
Azalerari dagokionez, estatu hispanofonorik handiena, [[Latinoamerika]]ko bigarrena eta munduko zortzigarrena da. Halaber, Latinoamerikako hirugarren ekonomiarik handiena du. [[Nazio Batuen Erakundea]], [[Mercosur]] eta [[Munduko Merkataritza Erakundea|Merkataritzaren Mundu Erakundearen]] kide sortzaileen artean dago. Hizkuntza ofiziala [[gaztelania]] da (bertako hizkuntza indigena batzuk ere hitz egiten dira).
51 ⟶ 18 lerroa:
== Geografia ==
{{sakontzeko|Argentinako geografia}}
Argentinako Errepublika [[Hego Amerika]]ko bigarren estaturik handiena eta munduko zortzigarrena da. 2.780.400 km²ko eremua dauka, kontuan hartu gabe [[Erresuma Batua]]ren esku dauden eta Argentinak beretzat galdegiten dituen [[Malvinak]] (11.410 km²), [[Hegoaldeko Georgiak eta Hegoaldeko Sandwichak|Hegoaldeko Georgiak]] (3.560 km²) eta [[Hegoaldeko Georgiak eta Hegoaldeko Sandwichak|Hegoaldeko Sandwichak]] (307 km²). Horrezaz gain, 965.597 km²ko [[Argentinar Lurralde Antartikoa|Antartikako lurralde bat]] ([[Hego Shetlandak]] eta [[Hego Orkadak]] barne) ere eskatzen du beretzat.<ref name="totalpop" />
59 ⟶ 25 lerroa:
=== Eskualde naturalak ===
Patagonia kontuan hartu gabe, Argentinan zazpi eskualde natural bereizten dira<ref name="barra">{{erreferentzia|url=http://www.barrameda.com.ar/geografia/argentina-regiones-geograficas-noroeste.htm#|izenburua= Argentina: regiones geográficas| bilduma= | argitaletxea= barrameda.com.ar|sartze-data = 2015-08-09}}</ref>:
* [[Argentinako Ipar-mendebaldea|Ipar-mendebaldea]]: [[
* [[Gran Chaco]]: [[
* [[Mesopotamia (Argentina)|Mesopotamia]]: [[
* [[Cuyo]]: [[
* [[Panpa]]: [[Buenos
* [[Panpako mendilerroak]]: [[
* [[Patagonia]]: [[
<gallery mode="packed" heights="135" style="font-size:88%;line-height:120%">
83 ⟶ 49 lerroa:
Argentinako erliebean [[Andeak]] nabarmentzen dira. 4.441 kmko luzeran, mendilerro honek herrialdearen mendebaldea zeharkatzen du, iparraldetik hegoalderaino. Gailurrik gorenak [[Aconcagua]] (6962 m) da, [[Amerika]] osoko mendirik garaiena, [[Nevado Ojos del Salado|Ojos del Salado]] (6891 m), [[Pissis mendia]] (6795 m), [[Cerro Mercedario]] (6768 m) eta [[Cerro Bonete]] (6759 m) dira, denak mendilerroaren erdialdeko zatian. Iparraldean [[Atacamako puna]] dago, 3800 mko garaierako [[goi ordoki]] idorra, ekialdeko ertzean 6000 mko gailurrak dituena. Eskualde horretan bertan dago [[Quebrada de Humahuaca]] izeneko haitzartea (La Quiaca, 3.440 m). Patagoniako andeak, [[Neuquéngo probintzia|Neuquéndik]] hegoaldera, iparraldekoak baino apalagoak dira: [[Lanín]] sumendia, (3776 m), [[Cerro Tronador]] (3554 m) eta [[Fitz Roy]] (3405 m) dira puntu gorenak<ref name="barra2">{{erreferentzia|url=http://www.barrameda.com.ar/geografia/index.html|izenburua= Argentina: geografía| bilduma= | argitaletxea= barrameda.com.ar|sartze-data = 2015-08-14}}</ref>.
Andeen mendebaldean, [[
Herrialdearen ipar-ekialdea oso ordoki zabala da, Paraguai eta Uruguaira ere hedatzen dena. Argentinan ordoki horrek 1.200.000 km²ko eremua hartzen du. Iparraldean [[Pilcomayo ibaia|Pilcomayo]], [[Paraguai ibaia|Paraguai]] eta [[Paraná]] ibaiek mugatzen dute; mendebaldean mendilerro handiek; hegoaldean [[Colorado (Argentinako ibaia)|Colorado ibaiak]]; eta ekialdean Aguapié eta [[Uruguai ibaia|Uruguai]] ibaiek eta [[Ozeano Atlantikoa]]k. Eremu zabal honetan oso paisaia desberdinak daude, hala nola, [[
Patagoniako goi-ordokia Patagoniako andeetatik Ozeano Atlantikoraino hedatzen den goi lautada da. Oso idorra da eta han-hemenka muino eta mendi apal batzuk daude: Cerro Anecón Grande (2010 m) [[Río
<gallery mode="packed">
116 ⟶ 82 lerroa:
<gallery mode="packed">
RioParanaTomaVieja.JPG|[[Paraná]] ibaia, [[Santa
Central Hidroeléctrica Salto Andersen - General.jpg|[[Colorado (Argentinako ibaia)|Colorado ibaia]], Salto Andersen presa, [[Río
Rawson desde el rio chubut.JPG|[[Chubut ibaia]], [[Rawson]], [[
Lake Argentino (5470122920).jpg|[[Lago Argentino]], [[Santa
Laguna_de_Llancanelo_(panorama).jpg|[[Llancaneloko aintzira]], [[
PeritoMoreno007.jpg|[[Perito Moreno glaziarra]], [[Santa
Iguazu_Décembre_2007_-_Panorama_7.jpg|[[Iguazuko ur-jauziak]], [[
</gallery>
182 ⟶ 148 lerroa:
Argentinak beretzat eskatzen ditu [[Antartika]]ko eskualde bat eta Hego Atlantikoko zenbait uharte ere ([[Falkland uharteak|Malvina edo Falkland uharteak]]), nahiz eta herrialde askok ez dioten jabego hori ezagutzen. [[Antartikako Ituna]]ren sinatzaileetako bat da, eta presentzia etengabea du Antartikan [[1904]]az gero. Bestalde, Erresuma Batuarekin istiluak izan ditu Malvina uharteen eta Hego Atlantikoko beste uharte batzuen gaineko nagusitasuna dela eta.
{| align=center class="wikitable sortable"
!
! Probintzia
!!! Probintzia!! Hiriburua!! Biztanleria<br /><small>(2010)<ref name="totalpop" /></small>!! Eremua<br /><small>(km²)</small>!! <small>[[Per capita errenta|per capita BPG]]<br />(US$, 2008)<ref>{{erreferentzia|izena= |abizena= |url= http://www.web.archive.org/web/http://www.diadenegocios.com/archivos/200809/economias%20pciales.doc |izenburua= Análisis del PBI per cápita de Argentina por provincias |bilduma=| argitaletxea= abeceb.com |sartze-data = 2015-08-17}}</ref></small>!! Mapa▼
! Hiriburua
▲
! Mapa
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Ciudad de Buenos Aires.svg|30px|border]]|| colspan="2" style="background:#f0f0f0;" align="left" |'''[[Buenos Aires|Buenos Airesko Hiri Autonomoa]]'''||
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Buenos Aires.svg|30px|border]]|| style="background:#f0f0f0;" align="left" |'''[[Buenos
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Catamarca.svg|30px|border]]|| style="background:#f0f0f0;" align="left" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia del Chaco.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia del Chubut.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Córdoba.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Corrientes.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Entre Ríos.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[Entre
|5
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Formosa.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Jujuy.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera_de_la_Provincia_de_La_Pampa.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[La
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of La Rioja province in Argentina.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[La
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera de la Provincia de Mendoza.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of Misiones.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of Río Negro Province.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[Río
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera_de_la_Provincia_de_Salta.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of San Juan.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[San
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of San Luis Province.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[San
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera-Santa Cruz.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[Santa
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Bandera-StaFe-argentina.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[Santa
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of Santiago del Estero.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[Santiago del
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Flag of Tierra del Fuego province in Argentina.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[Suaren Lurraldea, Antartika eta Hego Atlantikoko Uharteak|Suaren Lurraldea]]''' || align=left| [[Ushuaia]] ||
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[Fitxategi:Provincia de tucuman.svg|30px|border]]|| align="left" style="background:#f0f0f0;" |'''[[
|-
!style="background:#f0f0f0;" colspan="6"|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" colspan="3" | [[Fitxategi:Flag of Argentina.svg|25px|border]] '''ARGENTINA''' || style="background:#f0f0f0;" | '''
|}
292 ⟶ 261 lerroa:
=== Banaketa etnikoa ===
Argentinako biztanleen %
Italiar agentinarrei dagokienez, gaur egun 20-25 milioi lagun direla kalkulatzen da<ref>[http://www.asteriscos.tv/dossier-3.html ''Unos 20 millones de personas que viven en la Argentina tienen algún grado de descendencia italiana''], asteriscos.tv</ref>; populazio guztiaren % 60 izanik, multzo etniko nagusia da. Italiarrak talde handitan bertaratzen [[1857]]tik [[1940]]ra hasi ziren; garai hartan, etorkinen % 45 ziren (espainiar jatorrizkoak, % 31,5). [[1960ko hamarkada]]n migrazio jario horrek aurrera segitu zuen, eta 1980ko eta 2000ko hamarkaden artean Italiatik abiatutako gehienak Argentinara joan ziren.
411 ⟶ 380 lerroa:
Argentinako beste kirolari ospetsu batzuk, [[Guillermo Vilas]] eta [[Gabriela Sabatini]] tenislariak, [[Juan Manuel Fangio]] eta [[Carlos Reutemann]] auto lasterketetako gidariak eta [[Luciana Aymar]] [[belar hockey]] jokalaria dira.
XXI. mendean txirrindularitza ospea hartu du herrialdean. 2007tik 2016ra San Luis Tourra egin zen. San Juan Itzulia ere egiten da.
=== Hedabideak ===
[[Egunkari]] nagusiak ''[[Clarín (egunkaria)|Clarín]]'' eta ''[[La Nación (Argentina)|La Nacion]]'' dira.
== Oharrak ==
{{erreferentzia_zerrenda|taldea=oh|}}
== Erreferentziak ==
429 ⟶ 403 lerroa:
[[Kategoria:Argentina| ]]
[[Kategoria:Artikulu onak]]
[[Kategoria:Nazio Batuen Erakundeko kideak]]
|