Leona lingvo
| Leona | |
| llionés | |
| |
| dialekto | |
|---|---|
| asturleonaj lingvoj | |
| Parolata en | Leona Lando |
| Fremdlingvo / dua lingvo por | 25 000 |
| Skribo | latina |
| Lingvistika klasifiko | |
| Hindeŭropa lingvaro | |
| Lingvaj kodoj | |
| Glottolog | leon1250 |
| Angla nomo | Leonese |
| Franca nomo | léonais |
La leona lingvo (leone "llionés, hispane "leonés") estas latinida lingvo, parolita en la nordhispania kaj Bragança (Portugal). Nun restas kiel asturia lingvo aŭ dialekto en Asturio kie estas ampleksa socia komunumo kiu postulas la uzadon de la lingvo kiel kultura lingvo, plus kelkaj elementoj en la provinco de Leono, iome en la provinco de Zamoro.
Origino de la termino
[redakti | redakti fonton]La leona termino ankaŭ venis uzante historie por iuj aŭtoroj, de kiam Menéndez Pidal eldonis en 1906 lia studo “Pri la leona dialekto”, por raporti al la totalo de la lingva regado, kiu etendas de Kantabrio ĝis Ekstremaduro. Tamen, donitaj la lingvaj kaj historiaj malfacilaĵoj de nomi leonano al la asturiaj lingvoj, nuntempe la plimulto de la aŭtoroj preferas raporti al ĉiu el ĉi tiu lingva aro kiel lingva regado astur-leona.
Historio
[redakti | redakti fonton]La transformo de la latino al la leona produktas de progresiva kaj neperceptebla modo kiel sekvas en la resto de la lingvoj, tuj kiam estas neeble datiĝi kun precizeco kiam la latino igas leona. De Asturio etendis ĝis preskaŭ Andaluzio. En la mezepoko konsideris ke la leona estis preferita por la literaturo, tamen, la kastilia lin iris delokante de tre frue.
En la 8-a jarcento, la lingvo de la Eklezio kaj la administrado estis tiel malsama de la parolita ke jam povas pensi en du malsamaj sistemoj: la latino kaj la latinida. Tiel, en la 10-a jarcento havas skribita en lingvo romanco, la Nodicia de Kesos, en kiu la latinida de tiu epoko anstataŭas al la latino en akto rutinario de aĉeto-vendo. Ĝi konsideras al la lingvo de ĉi tiu skribita kiel la antaŭĉambro de la leona.
Aliaj projektoj
[redakti | redakti fonton]Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Menéndez Pidal, R.: "El dialecto Leonés". Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos, 14. 1906.
- García Gil, Hector (2010). «El asturiano-leonés: aspectos lingüísticos, sociolingüísticos y legislación». Working Papers Collection. Mercator Legislation, Dret i legislació lingüístics. (25). ISSN 2013-102X.
- Academia de la Lengua Asturiana«Normes ortográfiques». 2005. ISBN 978-84-8168-394-3.
- García Arias, Xosé Lluis (2003). Gramática histórica de la lengua asturiana: Fonética, fonología e introducción a la morfosintaxis histórica. Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-341-7.
- González Riaño, Xosé Antón; García Arias, Xosé Lluis (2008). II Estudiu sociollingüísticu de Lleón (Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa). Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-448-3.
- Galmés de Fuentes, Álvaro; Catalán, Diego (1960). Trabajos sobre el dominio románico leonés. Editorial Gredos. ISBN 978-84-249-3436-1.
- Linguasphere Register. 1999/2000 Edition. pp. 392. 1999.
- López-Morales, H.: “Elementos leoneses en la lengua del teatro pastoril de los siglos XV y XVI”. Actas del II Congreso Internacional de Hispanistas. Instituto Español de la Universidad de Nimega. Holanda. 1967.
- Staff, E. : "Étude sur l'ancien dialecte léonnais d'après les chartes du XIIIÈ siècle", Uppsala. 1907.
- Gessner, Emil. «Das Altleonesische: Ein Beitrag zur Kenntnis des Altspanischen».
- Hanssen, Friedrich Ludwig Christian (1896). Estudios sobre la conjugación Leonesa. Impr. Cervantes.
- Hanssen, Friedrich Ludwig Christian (1910). «Los infinitivos leoneses del Poema de Alexandre». Bulletin Hispanique (12).
- Krüger, Fritz. El dialecto de San Ciprián de Sanabria. Anejo IV de la RFE. Madrid.
- Morala Rodríguez, Jose Ramón; González-Quevedo, Roberto; Herreras, José Carlos; Borrego, Julio; Egido, María Cristina (2009). El Leonés en el Siglo XXI (Un Romance Milenario ante el Reto de su Normalización). Instituto De La Lengua Castellano Y Leones. ISBN 978-84-936383-8-2.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Héctor García Gil. Asturian-leonese: Linguistic, Sociolinguistic and Legal Aspects Arkivigite je 2011-09-04 per la retarkivo Wayback Machine
- Asturian Language Academy Arkivigite je 2010-03-29 per la retarkivo Wayback Machine
- González i Planas, Francesc. Institutum Studiorum Romanicorum «Romania Minor». The Asturleonese Dialects. Arkivigite je 2012-12-20 per la retarkivo Wayback Machine
- La Caleya Cultural Association. Arkivigite je 2011-07-26 per la retarkivo Wayback Machine
- Furmientu Cultural Association.
- Faceira Cultural Association. Arkivigite je 2012-09-19 per la retarkivo Wayback Machine
- El Teixu Cultural Association.