Saltu al enhavo

Melaleŭko: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝo
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.6
Neniu resumo de redakto
 
(6 mezaj versioj de 3 uzantoj ne montriĝas)
Linio 8: Linio 8:
|divizio = [[Angiospermoj]] ''Magnoliophyta''
|divizio = [[Angiospermoj]] ''Magnoliophyta''
|klaso = [[Dukotiledonaj]] ''Magnoliopsida''
|klaso = [[Dukotiledonaj]] ''Magnoliopsida''
|ordo = Mirtaloj ''Mirtales''
|ordo = Mirtaloj ''Mirtales''
|familio = [[Mirtacoj]] ''Myrtaceae''
|familio = [[Mirtacoj]] ''Myrtaceae''
|subfamilio = ''Myrtoideae''
|subfamilio = ''Myrtoideae''
|tribo = ''Melaleuceae''
|tribo = ''Melaleuceae''
Linio 27: Linio 27:
|komunejo = Melaleuca
|komunejo = Melaleuca
}}
}}
La '''melaleŭko''' <ref> Plena Ilustrita Vortaro 2002, p. 723 </ref> (''Melaleuca'') estas [[Genro (biologio)|genro]] de [[planto]]j en la [[Familio (biologio)|familio]] de la [[mirtacoj]]. Ekzistas pli ol 200 da registritaj specioj, la plej granda parto el kiuj estas [[Endemio|endemia]] al [[Aŭstralio]] <ref name=Craven/>. Kelkaj specioj troviĝas en [[Malesio]] kaj 7 specioj estas endemiaj en [[Novkaledonio]] <ref name=Craven>{{cite web |url=http://www.anbg.gov.au/people/craven.lyn.melaleuca.html|title=Melaleuca group of genera|accessdate=2008-04-08 |author=Craven, Lyn |publisher=Center for Plant Biodiversity Research}}</ref><ref name=Endémía>{{cite web|title=Genre ''Melaleuca'' L.|url=http://www.endemia.nc/plante/fiche.php?code=444|work=Endémía - Faune & Flore de Nouvelle-Calédonie|accessdate=2008-04-08|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2012-02-16|arkivurl=https://web.archive.org/web/20141230124130/http://www.endemia.nc/plante/fiche.php?code=444|arkivdato=2014-12-30}}</ref>.
La '''melaleŭko''' <ref>Plena Ilustrita Vortaro 2002, p. 723</ref> (''Melaleuca'') estas [[Genro (biologio)|genro]] de [[planto]]j en la [[Familio (biologio)|familio]] de la [[mirtacoj]]. Ekzistas pli ol 200 da registritaj specioj, la plej granda parto el kiuj estas [[Endemio|endemia]] al [[Aŭstralio]] <ref name=Craven/>. Kelkaj specioj troviĝas en [[Malesio]] kaj 7 specioj estas endemiaj en [[Novkaledonio]] <ref name=Craven>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.anbg.gov.au/people/craven.lyn.melaleuca.html|titolo=Melaleuca group of genera|alirdato=2008-04-08|aŭtoro=Craven, Lyn|eldoninto=Center for Plant Biodiversity Research}}</ref><ref name=Endémía>{{Cite web|title=Genre ''Melaleuca'' L.|url=http://www.endemia.nc/plante/fiche.php?code=444|work=Endémía - Faune & Flore de Nouvelle-Calédonie|accessdate=2008-04-08|titolo=Arkivita kopio|alirdato=2012-02-16|arkivurl=https://web.archive.org/web/20141230124130/http://www.endemia.nc/plante/fiche.php?code=444|arkivdato=2014-12-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141230124130/http://www.endemia.nc/plante/fiche.php?code=444|archivedate=2014-12-30}} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.endemia.nc/plante/fiche.php?code=444 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2012-02-16 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20141230124130/http://www.endemia.nc/plante/fiche.php?code=444 |arkivdato=2014-12-30 }}</ref>.


Loke la plej komune uzita nomo de la melaleŭko estas simple ''melaleuca''; tamen la plej multaj el la pli grandaj specioj ankaŭ estas konataj kiel "tearboj" (angle : ''tea tree''), kaj la pli malgrandaj tipoj kiel "mielmirtoj" (angle : ''honey myrtles''), dum tiuj specioj en kiuj la ŝelo estas deĵetita en la formo de plataj, flekseblaj platoj estas referitaj kiel "paperŝeloj" (angle : ''paperbarks''). La tearbo estas supozeble nomumita por la bruna kolorigo de multaj akvokursoj kaŭzita per foliaj deĵetaĵoj de arboj de tiu kaj de similaj specioj (fama ekzemplo estas Bruna Lago en Stradbroke-Insulo). La nomo "tearbo" estas ankaŭ uzita por la parenca genro, ''Leptospermum'', ankaŭ apartenante al la mirtacoj.
Loke la plej komune uzita nomo de la melaleŭko estas simple ''melaleuca''; tamen la plej multaj el la pli grandaj specioj ankaŭ estas konataj kiel "tearboj" (angle : ''tea tree''), kaj la pli malgrandaj tipoj kiel "mielmirtoj" (angle : ''honey myrtles''), dum tiuj specioj en kiuj la ŝelo estas deĵetita en la formo de plataj, flekseblaj platoj estas referitaj kiel "paperŝeloj" (angle : ''paperbarks''). La tearbo estas supozeble nomumita por la bruna kolorigo de multaj akvokursoj kaŭzita per foliaj deĵetaĵoj de arboj de tiu kaj de similaj specioj (fama ekzemplo estas Bruna Lago en Stradbroke-Insulo). La nomo "tearbo" estas ankaŭ uzita por la parenca genro, ''Leptospermum'', ankaŭ apartenante al la mirtacoj.


En [[Havajo]] kaj en la [[Florido|florida]] regiono [[Evergladoj]], ''Melaleuca quinquenervia'' estis lanĉata por favori la drenadon de malaltaj marĉaj areoj. Ĝi poste iĝis grava [[Invadaj specioj|invada specio]] kun potence tre gravaj sekvoj ĉar la plantoj estas tre brulemaj kaj ofensive disvastiĝas.
En [[Havajo]] kaj en la [[Florido|florida]] regiono [[Evergladoj]], ''Melaleuca quinquenervia'' estis lanĉata por favori la drenadon de malaltaj marĉaj areoj. Ĝi poste iĝis grava [[Invadaj specioj|invada specio]] kun potence tre gravaj sekvoj ĉar la plantoj estas tre brulemaj kaj ofensive disvastiĝas.


== Priskribo ==
== Priskribo ==
[[Dosiero:Melaleuca lanceolata.jpg|eta|220px|left|Foliaro kaj floraro de ''Melaleuca lanceolata''.]]
[[Dosiero:Melaleuca lanceolata.jpg|eta|220px|maldekstra|Foliaro kaj floraro de ''Melaleuca lanceolata''.]]
[[Dosiero:Paperbark.jpg|eta|220px|left|"Paperŝelo".]]
[[Dosiero:Paperbark.jpg|eta|220px|maldekstra|"Paperŝelo".]]
Tiu ĉefe [[Aŭstralazia ekozono|aŭstralazia]] genro ampleksas [[arbedo]]jn kaj [[arbo]]jn kiuj kreskas (depende de la specio) al alto de 2-30 m, ofte kun deskvamiĝanta [[arboŝelo]]. La [[folio]]j estas [[Ĉiamverdo|ĉiamverdaj]], alterne aranĝitaj, ovataj ĝis lancetfoliaj. Ili longas 1-25 cm kaj larĝas 0,5-7 cm, estas glatrandaj, kolore malhelverdaj ĝis grizverdaj. La [[floro]]j estas produktitaj en densaj aretoj laŭlonge de la [[tigo]]j, ĉiu floro kun maldikaj malgrandaj [[petalo]]j kaj densa fasko da [[stameno]]j; la florokoloro varias ekde blanka ĝis rozo, ruĝa, palflava aŭ verdeta. La [[frukto]] estas malgranda [[kapsulo]] enhavanta multajn etajn [[semo]]jn.
Tiu ĉefe [[Aŭstralazia ekozono|aŭstralazia]] genro ampleksas [[arbedo]]jn kaj [[arbo]]jn kiuj kreskas (depende de la specio) al alto de 2–30 m, ofte kun deskvamiĝanta [[arboŝelo]]. La [[folio]]j estas [[Ĉiamverdo|ĉiamverdaj]], alterne aranĝitaj, ovataj ĝis lancetfoliaj. Ili longas 1–25&nbsp;cm kaj larĝas 0,5–7&nbsp;cm, estas glatrandaj, kolore malhelverdaj ĝis grizverdaj. La [[floro]]j estas produktitaj en densaj aretoj laŭlonge de la [[tigo]]j, ĉiu floro kun maldikaj malgrandaj [[petalo]]j kaj densa fasko da [[stameno]]j; la florokoloro varias ekde blanka ĝis rozo, ruĝa, palflava aŭ verdeta. La [[frukto]] estas malgranda [[kapsulo]] enhavanta multajn etajn [[semo]]jn.


La melaleŭko estas proksime parenca al la genro ''Callistemon''. La ĉefa diferenco inter la du genroj estas ke la stamenoj estas ĝenerale liberaj ĉe ''Callistemon'' sed faske grupigitaj ĉe ''Melaleuca''. ''Callistemon'' freŝdate estis metita en la genron melaleŭko <ref> {{en}} Craven, L. 2006 : New Combinations in ''Melaleuca'' for Australian Species of ''Callistemon'' (''Myrtaceae''). ''Novon: A Journal for Botanical Nomenclature'' '''16'''(4): 468-475. </ref>.
La melaleŭko estas proksime parenca al la genro ''Callistemon''. La ĉefa diferenco inter la du genroj estas ke la stamenoj estas ĝenerale liberaj ĉe ''Callistemon'' sed faske grupigitaj ĉe ''Melaleuca''. ''Callistemon'' freŝdate estis metita en la genron melaleŭko <ref>{{en}} Craven, L. 2006 : New Combinations in ''Melaleuca'' for Australian Species of ''Callistemon'' (''Myrtaceae''). ''Novon: A Journal for Botanical Nomenclature'' '''16'''(4): 468-475.</ref>.


En natura medio, melaleŭko-plantoj estas ĝenerale trovitaj en [[duonarbaro]], aŭ [[arbustaro]], precipe laŭlonge de akvofluoj kaj la bordoj de marĉoj.
En natura medio, melaleŭko-plantoj estas ĝenerale trovitaj en [[duonarbaro]], aŭ [[arbustaro]], precipe laŭlonge de akvofluoj kaj la bordoj de marĉoj.
Linio 46: Linio 46:


== Uzado ==
== Uzado ==

=== Tradiciaj indiĝen-aŭstralianaj uzadoj ===
=== Tradiciaj indiĝen-aŭstralianaj uzadoj ===
La [[indiĝenaj aŭstralianoj]] [[Tradicio|tradicie]] uzis la foliojn por multaj [[Kuracilo|kuracilaj]] celoj, inkluzive de maĉado de la junaj folioj por mildigi [[kapdoloro]]n kaj por aliaj [[malsano]]j.
La [[indiĝenaj aŭstralianoj]] [[Tradicio|tradicie]] uzis la foliojn por multaj [[Kuracilo|kuracilaj]] celoj, inkluzive de maĉado de la junaj folioj por mildigi [[kapdoloro]]n kaj por aliaj [[malsano]]j.


=== Moderna uzado ===
=== Moderna uzado ===
Melaleŭkoj estas popularaj ĝardenplantoj, kaj en Aŭstralio kaj en aliaj tropikaj areoj tutmonde.
Melaleŭkoj estas popularaj ĝardenplantoj, kaj en Aŭstralio kaj en aliaj tropikaj areoj tutmonde.
[[Dosiero:Teatreeoil.jpg|eta|220px|Tearbo-oleo.]]
[[Dosiero:Teatreeoil.jpg|eta|220px|Tearbo-oleo.]]
Unu bonkonata melaleŭko, ''Melaleuca alternifolia'', estas notinda por sia [[volatila oleo]] kiu estas kaj kontraŭ-[[Fungo|funga]] kaj [[Antibiotiko|antibiotika]], dum sekure uzebla por eksteraj lokaj aplikoj. Ĝi povas esti [[Toksologio|toksa]] se manĝite grand[[Dozo|doze]] aŭ fare de infanoj. En maloftaj kazoj, la produkto povas esti absorbataj per la haŭto kaj konduki al tokseco.
Unu bonkonata melaleŭko, ''Melaleuca alternifolia'', estas notinda por sia [[volatila oleo]] kiu estas kaj kontraŭ-[[Fungo|funga]] kaj [[Antibiotiko|antibiotika]], dum sekure uzebla por eksteraj lokaj aplikoj. Ĝi povas esti [[Toksologio|toksa]] se manĝite grand[[Dozo|doze]] aŭ fare de infanoj. En maloftaj kazoj, la produkto povas esti absorbataj per la haŭto kaj konduki al tokseco.


La oleo estas produktita [[Komerco|komercskale]], kaj [[Merkato|surmerkatigita]] kiel "tearbo-oleo".
La oleo estas produktita [[Komerco|komercskale]], kaj [[Merkato|surmerkatigita]] kiel "tearbo-oleo".


La melaleŭkaj oleoj estas troveblaj en organikaj solvaĵoj de kuraciloj kiuj celas elimini verukojn, inkluzive de la homa papilomo-[[Viruso (biologio)|viruso]]. Neniu scienca indico pruvas tiun aserton <ref>{{en}} "Forces of Nature: Warts No More" </ref>. Melaleŭka oficinala oleo estas uzata en dentopasto kaj en buŝo-akvo. 
La melaleŭkaj oleoj estas troveblaj en organikaj solvaĵoj de kuraciloj kiuj celas elimini verukojn, inkluzive de la homa papilomo-[[Viruso (biologio)|viruso]]. Neniu scienca indico pruvas tiun aserton <ref>{{en}} "Forces of Nature: Warts No More"</ref>. Melaleŭka oficinala oleo estas uzata en dentopasto kaj en buŝo-akvo. 


La melaleŭkaj oleoj estas la [[farmako]] en ''Burn-Aid'', populara relative negrava [[Sukuro|sukura]] traktilo (branĉo de la [[varomarko]] ''Band-Aid'' <ref>{{cite web|url=http://www.mayoclinic.com/health/tea-tree-oil/NS_patient-teatreeoil/DSECTION=synonyms|title=Tea tree oil (Melaleuca alternifolia [Maiden & Betche] Cheel): Synonyms|accessdate=2010-12-08|publisher=Mayo Clinic}}</ref>).
La melaleŭkaj oleoj estas la [[farmako]] en ''Burn-Aid'', populara relative negrava [[Sukuro|sukura]] traktilo (branĉo de la [[varomarko]] ''Band-Aid'' <ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.mayoclinic.com/health/tea-tree-oil/NS_patient-teatreeoil/DSECTION=synonyms|titolo=Tea tree oil (Melaleuca alternifolia [Maiden & Betche] Cheel): Synonyms|alirdato=2010-12-08|eldoninto=Mayo Clinic}}</ref>).


La melaleŭkaj oleoj ankaŭ estas uzataj en multaj dorlotbestofiŝokuraciloj (kiel ekzemple ''[[Melafix]]'' kaj ''Bettafix'') por trakti bakteriajn kaj fungajn infektojn. ''Bettafix'' estas pli malforta diluo de tearbo-oleo dum ''Melafix'' estas pli forta diluo. Ĝi estas plej kutime uzita por favori naĝilo- kaj [[histo]]-rekreskon. La kuraciloj ofte estas destinitaj por [[batalfiŝo]]j sed estas ankaŭ uzitaj por resanigi aliajn [[fiŝo]]jn.
La melaleŭkaj oleoj ankaŭ estas uzataj en multaj dorlotbestofiŝokuraciloj (kiel ekzemple ''[[Melafix]]'' kaj ''Bettafix'') por trakti bakteriajn kaj fungajn infektojn. ''Bettafix'' estas pli malforta diluo de tearbo-oleo dum ''Melafix'' estas pli forta diluo. Ĝi estas plej kutime uzita por favori naĝilo- kaj [[histo]]-rekreskon. La kuraciloj ofte estas destinitaj por [[batalfiŝo]]j sed estas ankaŭ uzitaj por resanigi aliajn [[fiŝo]]jn.
Linio 66: Linio 65:


== Invadaj specioj ==
== Invadaj specioj ==
La specio ''Melaleuca quinquenervia'' estis enmetita en Florido en la frua [[20-a jarcento]] por favori la sekigadon de marĉoj kaj kiel ĝardenplanto. La melaleŭkaj [[populacio]]j preskaŭ kvarobligis en suda Florido dum la pasinta jardeko, kiel videblas sur cifereca mapo de la tiea Instituto por Nutraĵo kaj Agrikultaraj Sciencoj. Foje vaste plantite, melaleŭko formis densajn arbustarojn kaj delokigis indiĝenan [[vegetaĵaro]]n en areo de 1 580 kvadrataj kilometroj da marĉaj [[Pino|pinaroj]], [[Taksodio|taksodiaroj]] kaj [[herbejo]]j, en la suda parto de la [[subŝtato]]. Ĝi estas malpermesita de la DEP (Agentejo por la Medioprotekto) kaj listigita kiel venena fiherbo fare de FDACS ( Florida Agentejo pri Agrikulturo kaj Konsumado ) <ref>{{cite web |url=http://edis.ifas.ufl.edu/AG108 |work=Plant Conservation Alliance's Alien Plant Working Group Least Wanted |title=Melaleuca |publisher=National Park Service (United States) |date=27 June 2006 |accessdate=2007-01-13}}</ref>.
La specio ''Melaleuca quinquenervia'' estis enmetita en Florido en la frua [[20-a jarcento]] por favori la sekigadon de marĉoj kaj kiel ĝardenplanto. La melaleŭkaj [[populacio]]j preskaŭ kvarobligis en suda Florido dum la pasinta jardeko, kiel videblas sur cifereca mapo de la tiea Instituto por Nutraĵo kaj Agrikulturaj Sciencoj. Foje vaste plantite, melaleŭko formis densajn arbustarojn kaj delokigis indiĝenan [[vegetaĵaro]]n en areo de 1 580 kvadrataj kilometroj da marĉaj [[Pino|pinaroj]], [[Taksodio|taksodiaroj]] kaj [[herbejo]]j, en la suda parto de la [[subŝtato]]. Ĝi estas malpermesita de la DEP (Agentejo por la Medioprotekto) kaj listigita kiel venena fiherbo fare de FDACS ( Florida Agentejo pri Agrikulturo kaj Konsumado ) <ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://edis.ifas.ufl.edu/AG108|titolo=Melaleuca|alirdato=2007-01-13|dato=2006-06-27|verko=Plant Conservation Alliance's Alien Plant Working Group Least Wanted|eldoninto=National Park Service (United States)}}</ref>.


''Melaleuca quinquenervia'' iĝis invada specio kiu alportis gravajn mediajn temojn en la Everglades de Florido kaj kiu difektis la regionan [[ekonomio]]n. Sciencistoj de la [http://www.ars.usda.gov/main/main.htm Agrikultura Esplorado Servo (''ARS'')] kaj de la [http://www.csiro.au/science/ps2ot.html Aŭstralia Biologia Kontrolo Laboratorio] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20101208075212/http://www.csiro.au/science/ps2ot.html |date=2010-12-08 }} kontribuis por solvi la [[problemo]]n per liberigado de [[insekto]]j kiuj melaleŭke nutriĝas <ref>{{en}} [http://www.ars.usda.gov/is/AR/archive/jan10/collections0110.htm Biologia kontrolo de invadaj specioj.] </ref>. Tiuj insektoj estas ĝiaj naturaj [[predanto]]j en Aŭstralio kaj do helpo por la kontrolo en [[Usono]].
''Melaleuca quinquenervia'' iĝis invada specio kiu alportis gravajn mediajn temojn en la Everglades de Florido kaj kiu difektis la regionan [[ekonomio]]n. Sciencistoj de la [http://www.ars.usda.gov/main/main.htm Agrikultura Esplorado Servo (''ARS'')] kaj de la [http://www.csiro.au/science/ps2ot.html Aŭstralia Biologia Kontrolo Laboratorio] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20101208075212/http://www.csiro.au/science/ps2ot.html |date=2010-12-08 }} kontribuis por solvi la [[problemo]]n per liberigado de [[insekto]]j kiuj melaleŭke nutriĝas <ref>{{en}} [http://www.ars.usda.gov/is/AR/archive/jan10/collections0110.htm Biologia kontrolo de invadaj specioj.]</ref>. Tiuj insektoj estas ĝiaj naturaj [[predanto]]j en Aŭstralio kaj do helpo por la kontrolo en [[Usono]].


== Bibliografio ==
== Bibliografio ==
[[Dosiero:Melaleuca thymifolia0.jpg|eta|220px|Floroj de ''Melaleuca thymifolia''.]]
[[Dosiero:Melaleuca thymifolia0.jpg|eta|220px|Floroj de ''Melaleuca thymifolia''.]]
*{{en}} {{cite journal|author=Takarada K et al.|year= 2004|title= A comparison of the antibacterial efficacies of essential oils against oral pathogens|journal=Oral Microbiol. Immunol.|volume= 19 |issue=1|pages= 61–64 | doi = 10.1046/j.0902-0055.2003.00111.x|pmid=14678476}}
* {{en}} {{Cite journal|author=Takarada K et al.|year= 2004|title= A comparison of the antibacterial efficacies of essential oils against oral pathogens|journal=Oral Microbiol. Immunol.|volume= 19 |issue=1|pages= 61–64 | doi = 10.1046/j.0902-0055.2003.00111.x|pmid=14678476}}
*{{en}} {{cite journal|author=Hammer KA et al.|year= 2003|title= Susceptibility of oral bacteria to Melaleuca alternifolia (tea tree) oil in vitro|journal=Oral Microbiol. Immunol.|volume= 18 |issue=6|pages= 389–392 | doi = 10.1046/j.0902-0055.2003.00105.x|pmid=14622345}}
* {{en}} {{Cite journal|author=Hammer KA et al.|year= 2003|title= Susceptibility of oral bacteria to Melaleuca alternifolia (tea tree) oil in vitro|journal=Oral Microbiol. Immunol.|volume= 18 |issue=6|pages= 389–392 | doi = 10.1046/j.0902-0055.2003.00105.x|pmid=14622345}}
*{{en}} {{cite journal|author=Hammer KA et al.|year= 2003|title= Antifungal activity of the components of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil|journal=J. Appl. Microbiol.|volume= 95 |issue=4|pages= 853–860 | doi = 10.1046/j.1365-2672.2003.02059.x|pmid=12969301}}
* {{en}} {{Cite journal|author=Hammer KA et al.|year= 2003|title= Antifungal activity of the components of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil|journal=J. Appl. Microbiol.|volume= 95 |issue=4|pages= 853–860 | doi = 10.1046/j.1365-2672.2003.02059.x|pmid=12969301}}
*{{en}} {{cite journal|author=Oliva B et al.|year= 2003|title= Antimycotic activity of Melaleuca alternifolia essential oil and its major components|journal=Lett. Appl. Microbiol.|volume= 37| issue=2|pages= 185–187 | doi = 10.1046/j.1472-765X.2003.01375.x|pmid=12859665}}
* {{en}} {{Cite journal|author=Oliva B et al.|year= 2003|title= Antimycotic activity of Melaleuca alternifolia essential oil and its major components|journal=Lett. Appl. Microbiol.|volume= 37| issue=2|pages= 185–187 | doi = 10.1046/j.1472-765X.2003.01375.x|pmid=12859665}}
*{{en}} {{cite journal|author=Mondello F et al.|year= 2003|title= In vitro and in vivo activity of tea tree oil against azole-susceptible and -resistant human pathogenic yeasts|journal=J. Antimicrob. Chemother.|volume= 51 |issue=5|pages= 1223–1229 | doi = 10.1093/jac/dkg202|pmid= 12668571}}
* {{en}} {{Cite journal|author=Mondello F et al.|year= 2003|title= In vitro and in vivo activity of tea tree oil against azole-susceptible and -resistant human pathogenic yeasts|journal=J. Antimicrob. Chemother.|volume= 51 |issue=5|pages= 1223–1229 | doi = 10.1093/jac/dkg202|pmid= 12668571}}


== Referencoj ==
== Referencoj ==
Linio 82: Linio 81:


== Vidu ankaŭ ==
== Vidu ankaŭ ==
*[[Arnhemlanda tropika savano]]
* [[Arnhemlanda tropika savano]]
*[[Ĵarah-kari-arbaroj kaj arbustaroj]]
* [[Ĵarah-kari-arbaroj kaj arbustaroj]]
*[[Kabjork-duoninsula tropika savano]]
* [[Kabjork-duoninsula tropika savano]]
*[[Kvinslandaj tropikaj pluvarbaroj]]
* [[Kvinslandaj tropikaj pluvarbaroj]]
*[[Sudokcident-aŭstraliaj duonarbaroj]]
* [[Sudokcident-aŭstraliaj duonarbaroj]]


== Eksteraj ligiloj ==
== Eksteraj ligiloj ==
{{Portalo Biologio}}
{{Portalo Biologio}}
<!--{{Commonscat|Melaleuca}}
<!--{{Projektoj}}
{{Wikispecies|Melaleuca}}-->
{{Wikispecies|Melaleuca}}-->
*{{en}} [http://asgap.org.au/melaleuc.html Melaleŭko - ''Australian Native Plants Society''] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120320024442/http://asgap.org.au/melaleuc.html |date=2012-03-20 }}
* {{en}} [http://asgap.org.au/melaleuc.html Melaleŭko - ''Australian Native Plants Society''] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20120320024442/http://asgap.org.au/melaleuc.html |date=2012-03-20 }}
*{{en}} [http://florabase.dec.wa.gov.au/search/quick.php?q=Melaleuca Melaleŭko (''Florabase'')]
* {{en}} [http://florabase.dec.wa.gov.au/search/quick.php?q=Melaleuca Melaleŭko (''Florabase'')]
*{{en}} [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=120051 Melaleŭko (''Flora of China'')]
* {{en}} [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=120051 Melaleŭko (''Flora of China'')]
*{{en}} [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?lin=s&p=has_linkout&id=164925 Melalŭko (''NCBI'')]
* {{en}} [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?lin=s&p=has_linkout&id=164925 Melalŭko (''NCBI'')]
*{{en}} [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?7400 Melaleŭko (''GRIN'')]
* {{en}} [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?7400 Melaleŭko (''GRIN'')]
*{{en}} {{fr}} {{es}} {{pt}} [http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?v_tsn=27227&taxa=Melaleuca&p_ifx=&p_lang= Melaleŭko (''ITIS'')]{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* {{en}} {{fr}} {{es}} {{pt}} [http://www.cbif.gc.ca/pls/itisca/next?v_tsn=27227&taxa=Melaleuca&p_ifx=&p_lang= Melaleŭko (''ITIS'')]{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
*{{en}} [http://www.nps.gov/plants/alien/fact/mequ1.htm Melaleŭko kiel invada planto en Florido.]
* {{en}} [http://www.nps.gov/plants/alien/fact/mequ1.htm Melaleŭko kiel invada planto en Florido.]


[[Kategorio:Mirtacoj]]
[[Kategorio:Mirtacoj]]

Nuna versio ekde 08:17, 30 apr. 2024

Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Melaleŭko
Floranta branĉeto (Koehler's Medicinal-Plants, 1887)
Floranta branĉeto (Koehler's Medicinal-Plants, 1887)
Biologia klasado
Regno: Plantoj Plantae
Divizio: Angiospermoj Magnoliophyta
Klaso: Dukotiledonaj Magnoliopsida
Ordo: Mirtaloj Mirtales
Familio: Mirtacoj Myrtaceae
Subfamilio: Myrtoideae
Tribo: Melaleuceae
Genro: Melaleuca
= L. nom. cons.
Species

Over 200; see List of Melaleuca species

Sinonimoj

Cajuputi Adans.
Callistemon R.Br.
Gymnagathis Schauer
Kajuputi Adans.
Meladendron St.-Lag.
Melaleucon St.-Lag.
Melanoleuca St.-Lag.
Myrtoleucodendron Kuntze[1]

Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Melaleŭko
v • d • r

La melaleŭko [2] (Melaleuca) estas genro de plantoj en la familio de la mirtacoj. Ekzistas pli ol 200 da registritaj specioj, la plej granda parto el kiuj estas endemia al Aŭstralio [3]. Kelkaj specioj troviĝas en Malesio kaj 7 specioj estas endemiaj en Novkaledonio [3][4].

Loke la plej komune uzita nomo de la melaleŭko estas simple melaleuca; tamen la plej multaj el la pli grandaj specioj ankaŭ estas konataj kiel "tearboj" (angle : tea tree), kaj la pli malgrandaj tipoj kiel "mielmirtoj" (angle : honey myrtles), dum tiuj specioj en kiuj la ŝelo estas deĵetita en la formo de plataj, flekseblaj platoj estas referitaj kiel "paperŝeloj" (angle : paperbarks). La tearbo estas supozeble nomumita por la bruna kolorigo de multaj akvokursoj kaŭzita per foliaj deĵetaĵoj de arboj de tiu kaj de similaj specioj (fama ekzemplo estas Bruna Lago en Stradbroke-Insulo). La nomo "tearbo" estas ankaŭ uzita por la parenca genro, Leptospermum, ankaŭ apartenante al la mirtacoj.

En Havajo kaj en la florida regiono Evergladoj, Melaleuca quinquenervia estis lanĉata por favori la drenadon de malaltaj marĉaj areoj. Ĝi poste iĝis grava invada specio kun potence tre gravaj sekvoj ĉar la plantoj estas tre brulemaj kaj ofensive disvastiĝas.

Priskribo

[redakti | redakti fonton]
Foliaro kaj floraro de Melaleuca lanceolata.
"Paperŝelo".

Tiu ĉefe aŭstralazia genro ampleksas arbedojn kaj arbojn kiuj kreskas (depende de la specio) al alto de 2–30 m, ofte kun deskvamiĝanta arboŝelo. La folioj estas ĉiamverdaj, alterne aranĝitaj, ovataj ĝis lancetfoliaj. Ili longas 1–25 cm kaj larĝas 0,5–7 cm, estas glatrandaj, kolore malhelverdaj ĝis grizverdaj. La floroj estas produktitaj en densaj aretoj laŭlonge de la tigoj, ĉiu floro kun maldikaj malgrandaj petaloj kaj densa fasko da stamenoj; la florokoloro varias ekde blanka ĝis rozo, ruĝa, palflava aŭ verdeta. La frukto estas malgranda kapsulo enhavanta multajn etajn semojn.

La melaleŭko estas proksime parenca al la genro Callistemon. La ĉefa diferenco inter la du genroj estas ke la stamenoj estas ĝenerale liberaj ĉe Callistemon sed faske grupigitaj ĉe Melaleuca. Callistemon freŝdate estis metita en la genron melaleŭko [5].

En natura medio, melaleŭko-plantoj estas ĝenerale trovitaj en duonarbaro, aŭ arbustaro, precipe laŭlonge de akvofluoj kaj la bordoj de marĉoj.

Parazitoj

[redakti | redakti fonton]

En Aŭstralio, melaleŭko-specioj foje estas utiligitaj kiel nutraĵplantoj de la larvoj de Hepialidae (lepidopteroj) de la genro Aenetus inkluzive de A. ligniveren. Tiuj unue tunelas horizontale en la trunko kaj poste vertikale malsupren.

Uzado

[redakti | redakti fonton]

Tradiciaj indiĝen-aŭstralianaj uzadoj

[redakti | redakti fonton]

La indiĝenaj aŭstralianoj tradicie uzis la foliojn por multaj kuracilaj celoj, inkluzive de maĉado de la junaj folioj por mildigi kapdoloron kaj por aliaj malsanoj.

Moderna uzado

[redakti | redakti fonton]

Melaleŭkoj estas popularaj ĝardenplantoj, kaj en Aŭstralio kaj en aliaj tropikaj areoj tutmonde.

Tearbo-oleo.

Unu bonkonata melaleŭko, Melaleuca alternifolia, estas notinda por sia volatila oleo kiu estas kaj kontraŭ-funga kaj antibiotika, dum sekure uzebla por eksteraj lokaj aplikoj. Ĝi povas esti toksa se manĝite granddoze aŭ fare de infanoj. En maloftaj kazoj, la produkto povas esti absorbataj per la haŭto kaj konduki al tokseco.

La oleo estas produktita komercskale, kaj surmerkatigita kiel "tearbo-oleo".

La melaleŭkaj oleoj estas troveblaj en organikaj solvaĵoj de kuraciloj kiuj celas elimini verukojn, inkluzive de la homa papilomo-viruso. Neniu scienca indico pruvas tiun aserton [6]. Melaleŭka oficinala oleo estas uzata en dentopasto kaj en buŝo-akvo. 

La melaleŭkaj oleoj estas la farmako en Burn-Aid, populara relative negrava sukura traktilo (branĉo de la varomarko Band-Aid [7]).

La melaleŭkaj oleoj ankaŭ estas uzataj en multaj dorlotbestofiŝokuraciloj (kiel ekzemple Melafix kaj Bettafix) por trakti bakteriajn kaj fungajn infektojn. Bettafix estas pli malforta diluo de tearbo-oleo dum Melafix estas pli forta diluo. Ĝi estas plej kutime uzita por favori naĝilo- kaj histo-rekreskon. La kuraciloj ofte estas destinitaj por batalfiŝoj sed estas ankaŭ uzitaj por resanigi aliajn fiŝojn.

La melaleŭka ŝelo estas aplikita por fari naturan bioruban paperon aŭ papiruson; ĝi estas konsiderata de multaj kiel renovigeblan resurson kaj tial pli medifavora ol moderna paperoproduktado aŭ senarbarigo.

Invadaj specioj

[redakti | redakti fonton]

La specio Melaleuca quinquenervia estis enmetita en Florido en la frua 20-a jarcento por favori la sekigadon de marĉoj kaj kiel ĝardenplanto. La melaleŭkaj populacioj preskaŭ kvarobligis en suda Florido dum la pasinta jardeko, kiel videblas sur cifereca mapo de la tiea Instituto por Nutraĵo kaj Agrikulturaj Sciencoj. Foje vaste plantite, melaleŭko formis densajn arbustarojn kaj delokigis indiĝenan vegetaĵaron en areo de 1 580 kvadrataj kilometroj da marĉaj pinaroj, taksodiaroj kaj herbejoj, en la suda parto de la subŝtato. Ĝi estas malpermesita de la DEP (Agentejo por la Medioprotekto) kaj listigita kiel venena fiherbo fare de FDACS ( Florida Agentejo pri Agrikulturo kaj Konsumado ) [8].

Melaleuca quinquenervia iĝis invada specio kiu alportis gravajn mediajn temojn en la Everglades de Florido kaj kiu difektis la regionan ekonomion. Sciencistoj de la Agrikultura Esplorado Servo (ARS) kaj de la Aŭstralia Biologia Kontrolo Laboratorio Arkivigite je 2010-12-08 per la retarkivo Wayback Machine kontribuis por solvi la problemon per liberigado de insektoj kiuj melaleŭke nutriĝas [9]. Tiuj insektoj estas ĝiaj naturaj predantoj en Aŭstralio kaj do helpo por la kontrolo en Usono.

Bibliografio

[redakti | redakti fonton]
Floroj de Melaleuca thymifolia.
  • angle Takarada K et al. (2004). “A comparison of the antibacterial efficacies of essential oils against oral pathogens”, Oral Microbiol. Immunol. 19 (1), p. 61–64. doi:10.1046/j.0902-0055.2003.00111.x. 
  • angle Hammer KA et al. (2003). “Susceptibility of oral bacteria to Melaleuca alternifolia (tea tree) oil in vitro”, Oral Microbiol. Immunol. 18 (6), p. 389–392. doi:10.1046/j.0902-0055.2003.00105.x. 
  • angle Hammer KA et al. (2003). “Antifungal activity of the components of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil”, J. Appl. Microbiol. 95 (4), p. 853–860. doi:10.1046/j.1365-2672.2003.02059.x. 
  • angle Oliva B et al. (2003). “Antimycotic activity of Melaleuca alternifolia essential oil and its major components”, Lett. Appl. Microbiol. 37 (2), p. 185–187. doi:10.1046/j.1472-765X.2003.01375.x. 
  • angle Mondello F et al. (2003). “In vitro and in vivo activity of tea tree oil against azole-susceptible and -resistant human pathogenic yeasts”, J. Antimicrob. Chemother. 51 (5), p. 1223–1229. doi:10.1093/jac/dkg202. 


Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Melaleuca L.. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture (2009-01-27). Alirita 2009-11-10.
  2. ↑ Plena Ilustrita Vortaro 2002, p. 723
  3. ↑ 3,0 3,1 Craven, Lyn. Melaleuca group of genera. Center for Plant Biodiversity Research. Alirita 2008-04-08.
  4. ↑ Genre Melaleuca L.. Endémía - Faune & Flore de Nouvelle-Calédonie. Arkivita el la originalo je 2014-12-30. Alirita 2008-04-08. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2014-12-30. Alirita 2012-02-16.
  5. ↑ angle Craven, L. 2006 : New Combinations in Melaleuca for Australian Species of Callistemon (Myrtaceae). Novon: A Journal for Botanical Nomenclature 16(4): 468-475.
  6. ↑ angle "Forces of Nature: Warts No More"
  7. ↑ Tea tree oil (Melaleuca alternifolia [Maiden & Betche Cheel): Synonyms]. Mayo Clinic. Alirita 2010-12-08.
  8. ↑ Melaleuca. Plant Conservation Alliance's Alien Plant Working Group Least Wanted. National Park Service (United States) (2006-06-27). Alirita 2007-01-13.
  9. ↑ angle Biologia kontrolo de invadaj specioj.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Portala ikonoPortalo pri Biologio
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Melaleŭko&oldid=8720340"