Alno: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Nuna versio ekde 18:48, 26 feb. 2023

Kiel legi la taksonomion

Alno

Alnus serrulata
viramentoj dekstre, maturaj amentinoj dekstre
Johnsonville (Suda Karolino)

Biologia klasado

Regno:	Plantoj Plantae
Divizio:	Angiospermoj Magnoliophyta
Klaso:	Dukotiledonuloj Dicotyledones
Ordo:	Fagaloj Fagales
Familio:	Betulacoj Betulaceae
Genro:	Alno Alnus Mill. 1754

Specioj

ĉirkaŭ 20-30 specioj, vidu tekston.

Aliaj Vikimediaj projektoj

Sistematiko en Vikispecioj

Komunejo pri Alno

v • d • r

La alnoj (science Alnus) estas genro de arboj en la familio de la betulosimilaj arboj (betulacoj).

Priskribo

Virseksaj floraroj kaj fruktaroj de nigra alno.

Alnoj estas arboj, kutime ne altaj; la plej alta alno (la Ruĝa alno, usonana) povas atingi 35 m, sed plejparte la alnoj ne estas pli altaj ol 10-15 m.

La folioj estas simplaj, alternaj, kaj falas vintre (krom A.jorullensis).

Alnoj estas plantoj monoikaj: la sama arbo portas florojn de ambaŭ genroj, sed ĉiu floro (kaj ĉiu floraro) estas nur ina aŭ vira. La floroj estas tre simplaj; la floraroj pendas de la branĉoj kaj estas longaj se viraj kaj pli mallongaj se inaj.

La fruktoj similas al etaj pinkonusoj; fakte kio aspektas kiel unu frukto estas fruktaro.

Disvastiĝo kaj specioj

Eŭropo

En Mezeŭropo hejmas tri specioj:

Nigra alno Alnus glutinosa
Griza alno Alnus incana
Verda alno Alnus viridis

En Korsiko kaj partoj de suda Italio troviĝas la endemia korfolia alno (Alnus cordata). Aliloke ĝi estas enkondukita kiel ornama arbo.

Azio

En Orienta Azio estas pluraj endemiaj alnoj, ekzemple:

Japana alno Alnus japonica en Japano, kie estas endemiaj ankaŭ A.firma, A.sieboldiana kaj A.matsumurae
Tajvana alno (Alnus formosana) en Tajvano
Alnus pendula hejmas en Japano kaj Koreio
Manĉura alno Alnus mandshurica vivas en vasta areo de Ĉinio, Mongolio, Koreio kaj orienta Siberio
pluraj specioj estas endemiaj de Ĉinio aŭ komunaj al Ĉinio kaj Japano / Koreio, ekzemple Alnus trabeculosa

En Himalajo kaj proksimaj regionoj estas aliaj specioj de alno, inter kiuj la Nepala alno (Alnus nepalensis).

En okcidenta Azio (Irano, Turkio ktp) vivas la Orienta alno (Alnus orientalis) kaj la preskaŭkorfolia alno (Alnus subcordata).

Aldone la tri ĉefaj specioj de Eŭropo (A.glutinosa, A.incana kaj A.viridis) nature ĉeestas ankaŭ en Azio.

Afriko

Alnoj mankas en Afriko, krom pri la norda parto de Maroko, kie vivas la nigra alno (A.glutinosa).

Ameriko

Nordameriko estas riĉa je specioj de alnoj; multaj kreskas nur en la orienta aŭ en la okcidenta parto. Inter ili, oni povas mencii:

Ruĝa alno Alnus rubra
Blanka alno Alnus rhombifolia
Alnus serrulata
Mara alno Alnus maritima

Anda alno (Alnus acuminata) estas ekologie kaj forste grava en Andoj. Ĝi kaj la Meksikana alno (Alnus jorullensis) estas la solaj alnoj kreskantaj nature sude de la Ekvatoro.

La verda alno (A.viridis) kaj la griza alno (A.incana) kreskas nature ankaŭ en Nordameriko. La nigra alno (A.glutinosa) disvastiĝis en la orienta Nordameriko el ornumaj plantoj alportitaj de Eŭropo.

Ekologio

Alnoj aparte ŝatas humidan grundon kaj preferas kreski ĉe la bordoj de rojoj, riveroj aŭ lagoj.

Bildogalerio

griza alno
A.serrulata (orienta Nordameriko)
A.firma (Japano)
nigra alno
verda alno
korfolia alno
blanka alno
A.sieboldiana (Japano)
meksikana alno

Vidu ankaŭ

Bibliografio kaj notoj

france Gamisans J. 1983 : L'aulne à feuilles en coeur Alnus cordata (Loisel.) Loisel. dans son milieu naturel en Corse, Revue forestière française, 35/3, 187-197.

Eksteraj ligiloj

Portalo pri Biologio

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri botaniko.

Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).

Vi povas plibonigi la jenon:

En Vikipedio principe artikola ĝermo de pluraj minimumeiaj kriterioj komence sufiĉas. Tamen bonus ankoraŭ pligrandigi la ĝermon al artikolo.
La artikolo ne enhavas referencojn aŭ tro malmultajn.

Se vi korektis unu el la menciitaj mankoj, bonvolu forigi la koncernan parametron de la ŝablono {{Pluraj problemoj}}. Detaloj estas en la dokumentado.

@@ Linio 16: / Linio 16: @@
 |vikispecio = Alnus
 |komunejo = Alnus
+|mapo de vivoteritorioj =Alnus distribution.svg
+|mapo de vivoteritorioj larĝo = 300px
+|priskribo de mapo de vivoteritorioj =
 }}
-La '''alnoj''' (science ''Alnus'') estas genro de arboj en la familio de la betulosimilaj arboj ([[betulacoj]]). En [[Mezeŭropo]] hejmas tri specioj:
+La '''alnoj''' (science ''Alnus'') estas genro de arboj en la familio de la betulosimilaj arboj ([[betulacoj]]).
+== Priskribo ==
+[[Dosiero:Alkottar.jpg|eta|maldekstre|180px|Virseksaj floraroj kaj fruktaroj de nigra alno.]]
+Alnoj estas arboj, kutime ne altaj; la plej alta alno (la Ruĝa alno, usonana) povas atingi 35 m, sed plejparte la alnoj ne estas pli altaj ol 10-15 m.
+La [[folio]]j estas simplaj, alternaj, kaj falas vintre (krom ''A.jorullensis'').
+Alnoj estas plantoj monoikaj: la sama arbo portas [[floro]]jn de ambaŭ genroj, sed ĉiu floro (kaj ĉiu floraro) estas nur ina aŭ vira. La floroj estas tre simplaj; la floraroj pendas de la branĉoj kaj estas longaj se viraj kaj pli mallongaj se inaj.
+La [[frukto]]j similas al etaj pinkonusoj; fakte kio aspektas kiel unu frukto estas fruktaro.
+== Disvastiĝo kaj specioj ==
+=== Eŭropo ===
+En [[Mezeŭropo]] hejmas tri specioj:
 * [[Nigra alno]] ''Alnus glutinosa''
 * [[Griza alno]] ''Alnus incana''
 * [[Verda alno]] ''Alnus viridis''
-En [[Korsiko]] troviĝas la [[Endemio|endemia]] [[korformfolia alno]]  (''Alnus cordata''). Aliloke ĝi estas enkondukita kiel ornama arbo.
+En [[Korsiko]] kaj partoj de suda [[Italio]] troviĝas la [[Endemio|endemia]] [[korfolia alno]] (''Alnus cordata''). Aliloke ĝi estas enkondukita kiel ornama arbo.
+=== Azio ===
-[[Tajvano (insulo)|Tajvana]] alno (''Alnus formosana'') estas endemia en tiu [[insulo]].
+En Orienta [[Azio]] estas pluraj endemiaj alnoj, ekzemple:
+* [[Japana alno]] ''Alnus japonica'' en [[Japano]], kie estas endemiaj ankaŭ ''A.firma'', ''A.sieboldiana'' kaj ''A.matsumurae''
+* [[Tajvana alno]] (''Alnus formosana'') en [[Tajvano (insulo)|Tajvano]]
+* ''Alnus pendula'' hejmas en Japano kaj [[Koreio]]
+* [[Manĉura alno]] ''Alnus mandshurica'' vivas en vasta areo de Ĉinio, [[Mongolio]], Koreio kaj orienta [[Siberio]]
+* pluraj specioj estas endemiaj de [[Ĉinio]] aŭ komunaj al Ĉinio kaj Japano / Koreio, ekzemple ''Alnus trabeculosa''
+En [[Himalajo]] kaj proksimaj regionoj estas aliaj specioj de alno, inter kiuj la [[Nepala alno]] (''Alnus nepalensis'').
-[[Anda alno]] (''Alnus acuminata'') estas ekologie kaj [[Forstado|forste]] grava en [[Andoj]].
+En okcidenta Azio ([[Irano]], [[Turkio]] ktp) vivas la [[Orienta alno]] (''Alnus orientalis'') kaj la [[preskaŭkorfolia alno]] (''Alnus subcordata'').
+Aldone la tri ĉefaj specioj de Eŭropo (''A.glutinosa'', ''A.incana'' kaj ''A.viridis'') nature ĉeestas ankaŭ en Azio.
+=== Afriko ===
+Alnoj mankas en [[Afriko]], krom pri la norda parto de [[Maroko]], kie vivas la nigra alno (''A.glutinosa'').
+=== Ameriko ===
+[[Nordameriko]] estas riĉa je specioj de alnoj; multaj kreskas nur en la orienta aŭ en la okcidenta parto. Inter ili, oni povas mencii:
+* [[Ruĝa alno]] ''Alnus rubra''
+* [[Blanka alno]] ''Alnus rhombifolia''
+* ''Alnus serrulata''
+* [[Mara alno]] ''Alnus maritima''
+[[Anda alno]] (''Alnus acuminata'') estas ekologie kaj [[Forstado|forste]] grava en [[Andoj]]. Ĝi kaj la [[Meksikana alno]] (''Alnus jorullensis'') estas la solaj alnoj kreskantaj nature sude de la [[Ekvatoro]].
+La verda alno (''A.viridis'') kaj la griza alno (''A.incana'') kreskas nature ankaŭ en Nordameriko. La nigra alno (''A.glutinosa'') disvastiĝis en la orienta Nordameriko el ornumaj plantoj alportitaj de Eŭropo.
+== Ekologio ==
+[[Dosiero:Alder in lake.jpg|maldekstre|eta|180px|Alnoj en pola lago]]
 Alnoj aparte ŝatas humidan grundon kaj preferas kreski ĉe la bordoj de rojoj, riveroj aŭ lagoj.
+{{-}}
+== Bildogalerio ==
+<gallery mode="packed" heights="200">
+Dosiero:Alnus incana rugosa leaves.jpg|{{centre|griza alno}}
+Dosiero:Alnus serrulata leaves.jpg|{{centre|''A.serrulata'' (orienta [[Nordameriko]])}}
+Dosiero:YASHABUSHI Alnus firma.jpg|{{centre|''A.firma'' (Japano)}}
+Dosiero:Illustration Alnus glutinosa0.jpg|{{centre|nigra alno}}
+Dosiero:Alnus-viridis-leaves.JPG|{{centre|verda alno}}
+Dosiero:Alnus-cordata-leaves.JPG|{{centre|korfolia alno}}
+Dosiero:Alnus_rhombifolia_San_Gabriel_River.jpg|{{centre|blanka alno}}
+Dosiero:Alnus_sieboldiana_DSCN2746.JPG|{{centre|''A.sieboldiana'' (Japano)}}
+Dosiero:Alnus acuminata 4.jpg|{{centre|meksikana alno}}
+</gallery>
 == Vidu ankaŭ ==
 * [[Korsikaj foliaj kaj miksaj montarbaroj]]
@@ Linio 38: / Linio 97: @@
 * [[Tirenaj-adriatikaj sklerofilaj kaj miksaj arbaroj]]
 <br />
-<center><gallery>
-Dosiero:Alnus incana rugosa leaves.jpg|<center>griza alno
-Dosiero:Alnus serrulata leaves.jpg|<center>folioj de la subspecio ''Alnus serrulata'', hejma en orienta [[Nordameriko]]
-</gallery><gallery>
-Dosiero:Illustration Alnus glutinosa0.jpg|<center>nigra alno
-Dosiero:Alnus-viridis-leaves.JPG|<center>verda alno
-</gallery></center>
-== Bibliografio ==
+== Bibliografio kaj notoj ==
+{{Referencoj}}
-*{{fr}} Gamisans J. 1983 : L'aulne à feuilles en coeur ''Alnus cordata'' (Loisel.) Loisel. dans son milieu naturel en Corse, ''Revue forestière française'', 35/3, 187-197.
+* {{fr}} Gamisans J. 1983 : L'aulne à feuilles en coeur ''Alnus cordata'' (Loisel.) Loisel. dans son milieu naturel en Corse, ''Revue forestière française'', 35/3, 187-197.
 == Eksteraj ligiloj ==
 {{Portalo Biologio}}
 <!--{{projektoj|commonscat=Alnus}}-->
-{{el}} http://www.inmygarden.org/archives/2005/02/alder_the_nitro_1.html <!-- en:Alder: The nitrogen fix   en->eo:Alno: La (nitrogeno, azoto) fiksi     sq:Alnus   sq->eo:Alno     sr:Alder: The nitrogen fix -->
+* http://www.inmygarden.org/archives/2005/02/alder_the_nitro_1.html {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20050827190334/http://www.inmygarden.org/archives/2005/02/alder_the_nitro_1.html |date=2005-08-27 }} <!-- en:Alder: The nitrogen fix   en->eo:Alno: La (nitrogeno, azoto) fiksi     sq:Alnus   sq->eo:Alno     sr:Alder: The nitrogen fix -->
-{{el}} http://www.botanical.com/botanical/mgmh/a/alder019.html <!-- en:Alder Tree, Common (Alnus glutinosa)    en->eo:Alno Arbo, (Komuna, Vulgara) (_Alnus_ _glutinosa_)      sq:A. glutinosa    sq->eo:A. _glutinosa_      sr:Alder Tree, Common (Alnus glutinosa)  -->
+* http://www.botanical.com/botanical/mgmh/a/alder019.html <!-- en:Alder Tree, Common (Alnus glutinosa)    en->eo:Alno Arbo, (Komuna, Vulgara) (_Alnus_ _glutinosa_)      sq:A. glutinosa    sq->eo:A. _glutinosa_      sr:Alder Tree, Common (Alnus glutinosa)  -->
-{{el}} http://www.botanical.com/botanical/mgmh/a/alder021.html <!-- en:Alder, Tag (Alnus serrulata)   en->eo:Alno, Etikedo (_Alnus_ _serrulata_)     sq:A. serrulata   sq->eo:A. _serrulata_     sr:Alder, Tag (Alnus serrulata) -->
+* http://www.botanical.com/botanical/mgmh/a/alder021.html <!-- en:Alder, Tag (Alnus serrulata)   en->eo:Alno, Etikedo (_Alnus_ _serrulata_)     sq:A. serrulata   sq->eo:A. _serrulata_     sr:Alder, Tag (Alnus serrulata) -->
-{{el}} http://henriettesherbal.com/eclectic/kings/alnus.html <!-- sq:A. serrulata   sq->eo:A. _serrulata_     sr:Alnus serrulata (Tag Alder) -->
+* http://henriettesherbal.com/eclectic/kings/alnus.html <!-- sq:A. serrulata   sq->eo:A. _serrulata_     sr:Alnus serrulata (Tag Alder) -->
-{{ĝermo-botaniko}}
+{{Ĝermo|botaniko}}
+{{Pluraj problemoj|ĝermo|referencoj}}
 [[Kategorio:Betulacoj]]
-[[Kategorio:Plantoj el la Nearkta ekozono]]
+[[Kategorio:Nearktisa flaŭro]]
-[[Kategorio:Plantoj el la Neotropika ekozono]]
+[[Kategorio:Neotropisa flaŭro]]
 [[Kategorio:Orientalisa flaŭro]]
-[[Kategorio:Plantoj el la Palearkta ekozono]]
+[[Kategorio:Palearktisa flaŭro]]