Vidi fonton por Ĉ

{{Literoj kun ĉapelo}}
{{Signo|Ĉ ĉ}}
'''Ĉ''', [[minusklo|minuskle]] '''ĉ''', estas la 4-a litero de la [[esperanta alfabeto]], kies nomo estas "ĉo".

== Litero Ĉ ==
"Ĉ" estas invento de [[L. L. Zamenhofo]], modifo de [[c]] per [[cirkumflekso]].

"Ĉ" kune kun la parenca esperantlingva litero [[Ŝ]] trovis vojon ankaŭ ekster [[Esperantio]]n: en hispana fonemskribo ĝi povas esti uzata por montri la sonon [ĉ].

== Sono [ĉ] ==
La sono reprezentata esperante per Ĉ havas multajn alialingvajn simbolojn aŭ kombinajn formojn:

* C [[haŭsa lingvo|haŭse]] (''cìka'' pleniĝi, ''màcè'' virino)
* Ċ [[malta lingvo|malte]] (''ċoff'' banto)
* Ç [[albana lingvo|albane]] (''çek'' ĉeko), [[turka lingvo|turke]] (''çok'' tre)
* TX [[kataluna_lingvo|katalune]] (''cotxe'' [koĉe] aŭto), [[eŭska lingvo|eŭske]] (''etxe'' [eĉe] domo)
* CH [[angla lingvo|angle]] (''church'' preĝejo), [[svahila lingvo|svahile]] (''mchawi'' sorĉisto), [[hispana lingvo|hispane]] (''charlar'' [ĉarlar'] babili), [[Transskribado Hepburn]] (cha ちゃ[ĉa],chi ち[ĉi], chu ちゅ[ĉu], che ちぇ[ĉe], cho ちょ[ĉo])
* TCH [[franca lingvo|france]] (''tchèque'' ĉeĥa, ''atchoum!'' aĉi!
* TSCH [[germana lingvo|germane]] (''tschechisch'' ĉeĥa)
* TSJ [[nederlanda lingvo|nederlande]] (''Tsjaad'' Ĉado, ''Tsjechië'' Ĉeĥio)
* Č [[ĉeĥa lingvo|ĉeĥe]] (''česky'' ĉeĥe), [[slovena lingvo|slovene]] (''čaj'' teo), [[kroata lingvo|kroate]] (''čaj'' [ĉaj] teo, ''četvrtak'' ĵaŭdo), [[litova lingvo|litove]]  (''ačiū'' dankon), [[latva lingvo|latve]] (''četri'' kvar), nord-[[samea lingvo|samee]] (''čakča'' aŭtuno), [[belorusa lingvo|beloruse]] (''čatyry'' kvar), [[slovaka lingvo|slovake]] (''čučoriedka'' [ĉuĉorĭetka] mirtelo)
* Ч [[rusa lingvo|ruse]] kaj en aliaj lingvoj uzantaj la [[cirila alfabeto|cirilan alfabeton]]
* T(i) [[Kunrei|Kunrei-Transskribo]] de la [[japana lingvo]] (ti ち [ĉi])
* TJ [[afrikanso|afrikanse]] (''tjekboek'' ĉeklibro)
* TY [[Kunrei|Kunrei-Transskribo]] de la [[japana lingvo]] (tya ちゃ[ĉa], tyu ちゅ[ĉu], tye ちぇ[ĉe], tyo ちょ[ĉo])
* CZ [[pola lingvo|pole]] (''czekolada'' ĉokolado, ''czwartek'' ĵaŭdo)
* CE/CI [[rumana lingvo|rumane]] (''ceai'' teo) aŭ [[itala lingvo|itale]] (''caccia'' [kaĉa] ĉaso, )
* CS [[hungara lingvo|hungare]] (''csokoládé'' ĉokolado, ''csütörtök'' ĵaŭdo)
* ZH [[ĉina lingvo|ĉine]] (''zhōngguŏ'' Ĉinujo)
* ჩ [[kartvela lingvo|kartvele]]

Multaj lingvoj ne nature uzas ĉi tiun sonon, sed nure imitas ĝin por prononci vortojn el aliaj lingvoj.  La [[franca lingvo|franca]] uzas ''tch'', la [[germana lingvo|germana]] ''tsch'', la [[norvega lingvo|norvega]] ''tsj'', la moderna [[Hebrea lingvo|hebrea]] <span dir="rtl">צ'</span> ''(cadi+gereŝ)''.

== Mallongigo ĉirkaŭ ==
"ĉ." estas la kutima [[mallongigo]] de ''ĉirkaŭ''.

== Surogataj skribosistemoj ==
Kiel [[surogata skribosistemo]], eblas eviti la [[Ĉapelo (supersigno)|ĉapelan signon]] en situacioj kiam uzo de la normala litero ĉ teknike problemas (historie en nacilingvaj tajpiloj aŭ en telegramoj, moderne ekzemple en poŝtelefonaj mesaĝetoj aŭ iuj retpoŝtaj programoj): tradicia helpa kodo en Esperanto estas la [[h-sistemo]], do reprezentigo de la litero per kombino "ch", kvankam en la 20-a jarcento pli kaj pli uziĝis la [[x-sistemo]], do reprezentigo de la litero per kombino "cx" (avantaĝa por aŭtomata anstataŭigo per la vera ĉapelita litero). Aliaj sistemoj malpli ofte uzatas: el ili menciindas la uzo de la kombinoj cˆ kaj c'.

== En komputiloj ==
En [[Unikodo]], Ĉ kaj ĉ havas la kodojn 264 (deksesume U+0108) kaj 265 (deksesume U+0109), respektive.

{{projektoj}}
{{Unikoda signo
|0108 | nomo1=LATIN CAPITAL LETTER C WITH CIRCUMFLEX
|0109 | nomo2=LATIN SMALL LETTER C WITH CIRCUMFLEX
|mapo1=[[ISO 8859-3]]
|mapo1signo1 = C6 | mapo1signo2 = E6
}}


{{Latina alfabeto}}
{{Unua}}

[[Kategorio:Esperanta alfabeto]]

[[id:Sirkumfleks#Ĉĉ]]