Granda Ĉina Muro: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 89:
La nordafrika esplorvojaĝisto [[Ibn Battuta]], kiu vizitis ankaŭ Ĉinion dum la [[dinastio Yuan]] ĉirkaŭ 1346, estis aŭdinta pri la Granda Ĉina Muro, eble antaŭ sia alveno en Ĉinion.{{sfn|Haw|2006|pp=54–55}} Li verkis, ke la murego estas je "sesdektaga veturo" el Zeitun (nuntempa [[Quanzhou]]) en sia veturlibro "rihla" nome ''Donaco el tiuj kiuj kontemplas la mirindaĵojn de urboj kaj la mirindaĵojn de la veturado''. Li asociis ĝin kun la [[Aleksandraj Pordoj|legendo de la muro]] menciita en la [[Korano]],<ref>''[[Korano]]'', XVIII: "The Cave". Anglalingvaj tradukoj en [[:s:Main Page|Wikisource]] inkludas tiujn de [[:s:The Holy Qur'an (Maulana Muhammad Ali)/18. The Cave|Maulana Muhammad Ali]], [[:s:The Qur'an (Palmer)/Kahf|E.H. Palmer]], kaj de [[:s:Quran (Progressive Muslims Organization)/18|Progressive Muslims Organization]].</ref> kion laŭ diroj al [[Zu al-Karnajn]] (ofte asocia kun [[Aleksandro la Granda]]) estis starigita por protekti la popolojn apud la lando de la sunapero el la sovaĝuloj de [[Gog kaj Magog]]. Tamen, Ibn Battuta ne povis trovi iun kiu estus vidinta aŭ sciu pri iu kiu estus vidinta ĝin, kio sugestas, ke kvankam estis tiam restaĵoj de la murego, ili ne estis tiom gravaj.{{sfn|Haw|2006|pp=53–55}}
 
Tuj post eŭropanoj alvenis al la Ming-a Ĉinio perŝipe komence de la 16a jarcento, rakontoj pri la Granda Muro ekcirkulis en Eŭropo, kvankam neniu eŭropano vidos ĝin dum alia jarcento. Eble unu el la plej fruaj eŭropanaj priskriboj de la murego kaj de ties gravo por la defendo de la lando kontraŭ la "[[Tartario|Tartaroj]]" (t.e. Mongoloj) povus esti tiu enhavita en la verko de [[João de Barros]] de 1563 nome ''Asia''.<ref>{{cite book|last=Barros|first=João de|title=Ásia de João de Barros: Dos feitos que os portugueses fizeram no descobrimento dos mares e terras do Oriente|at=''3a Década'', pp.&nbsp;186–204 (originally Vol. II, Ch. vii)|volume=V|location=Lisbon|orig-year=1563|date=1777|url=http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nyp.33433082328869;seq=232|publisher=Lisboa}}</ref> Aliaj fruaj rakontoj en okcidentanaj fontoj estis tiuj de [[Gaspar da Cruz]], [[Bento de Goes]], [[Matteo Ricci]], kaj la episkopo [[Juan González de Mendoza]],{{sfn|Waldron|1990|pp=204–05}}, el kiuj la lasta en 1585 priskribis ĝin kiel "superba kaj povega vorko" de arkitekturo, kvankam li mem ne estis vidinta ĝin.<ref name=Lach>{{cite book|last=Lach|first=Donald F|title=Asia in the Making of Europe|volume=I|publisher=The University of Chicago Press|date=1965|page=769}}</ref> En 1559, en sia verko "Traktaĵo pri Ĉinio kaj la apudaj regionoj", Gaspar da Cruz havigis fruan diskuton pri la Granda Muro.{{sfn|Waldron|1990|pp=204–05}} Eble la unua registrita ekzemplo de eŭropano fakte enirante en Ĉinio tra la Granda Muro okazis en 1605, kiam la portugala Jezuito [[Bento de Góis]] atingis la nordorientan pasejon de [[Jiaĝuguan]] veninte el Barato.{{sfn|Yule|1866|p=579|ps= Tiu parto estas la informo de la veturoj de Góis, rakontitaj de [[Matteo Ricci]] en ''De Christiana expeditione apud Sinas'' (publikigita en 1615), notita de Henry Yule).}} EarlyLa Europeanplej accountsfruaj wereeŭropanaj mostlyrakontoj modestestis andplej empiricalofte malriĉaj kaj empiriaj, closelyrespegulante mirroringla contemporarytiutempan Chineseĉinan understandingkomprenon ofde thela WallMurego,{{sfn|Waldron|1990|pp=2–4}} althoughkvankam laterposte theyili slidfalis intoen hyperboletroigoj,{{sfn|Waldron|1990|p=206}} includinginkludante thela erroneouseraran butsed ubiquitousĉiean claimpostulon, thatke thela Ming-muroj Walls wereestis thela samesamaj oneskiuj thatestis werekonstruitaj builtde byla theUnua FirstImperiestro Emperoren inla the3a 3rdjarcento century&nbsp;BCa.n.e.{{sfn|Waldron|1990|p=206}}
[[Image:Greatwall large.jpg|thumb|maldekstre|La Granda Ĉina Muro en 1907.]]
 
WhenKiam ChinaĈinio openedmalfermis itssiajn borderslimojn toal foreignla merchantseksterlandaj andkomercistoj visitorskaj aftervizitantoj itspost defeatsia inmalvenko theen la [[FirstOpia Opium Warmilito|First]]Unua andkaj [[SecondDua OpiumOpiaj Warmilitoj]]s, thela GreatGranda WallMuro becameiĝis aĉefa mainaltiraĵo attractionpor for touriststuristoj. TheLa [[Travelogue (literature)Veturliteraturo|traveloguesveturlibroj]] ofde la fino thede laterla 19th19a centuryjarcento furtherplue enhancedpligrandigis thela reputationreputacion andkaj thela mythologymitologion ofde thela GreatGranda WallMuro.{{sfn|Waldron|1990|p=209}}
 
== Aktuale ==