cúl

See also: Appendix:Variations of "cul"

Irish

Etymology

From Old Irish cúl, cognate with Latin cūlus.

Pronunciation

• IPA^(key): /kuːl̪ˠ/, /kuːlˠ/

Noun

cúl m (genitive singular cúil, nominative plural cúil)

1. behind
2. back
3. (sports) goal

   Synonym: báire

   1. (score gained)
   2. (target area)

      Synonym: góraí

4. tail

Declension

Declension of cúl

First declension

Bare forms: Case Singular Plural Nominative cúl cúil Vocative a chúil a chúla Genitive cúil cúl Dative cúl cúil

Forms with the definite article: Case Singular Plural Nominative an cúl na cúil Genitive an chúil na gcúl Dative leis an gcúl don chúl leis na cúil

• Alternative plural: cúla (used in certain phrases)

Derived terms

• ar chúl
• ar chúla
• ar gcúl
• cuir cluiche as cúl doirn
• cúl báire
• cúl le faobhar
• cúl-líne
• cúlaí
• cúlaigh
• cúlchlár
• cúlfhuinneog
• cúlghabhálach
• cúlghabhálacht
• cúlionad
• cúlphlaic
• cúlsráid
• cúltreoir
• garraí cúil
• iargúil
• líne chúil
• nóta cúil
• poc cúil

 

Verb

cúl (present analytic cúlann, future analytic cúlfaidh, verbal noun cúladh, past participle cúlta)

1. Alternative form of cúlaigh

Conjugation

conjugation of cúl (first conjugation – A)

		singular			plural			relative	autonomous
		first	second	third	first	second	third
indicative	present	cúlaim	cúlann tú; cúlair†	cúlann sé, sí	cúlaimid	cúlann sibh	cúlann siad; cúlaid†	a chúlann; a chúlas / a gcúlann*; a gcúlas*	cúltar
	past	chúl mé; chúlas	chúl tú; chúlais	chúl sé, sí	chúlamar; chúl muid	chúl sibh; chúlabhair	chúl siad; chúladar	a chúl / ar chúl*	cúladh
	past habitual	chúlainn / gcúlainn‡‡	chúltá / gcúltᇇ	chúladh sé, sí / gcúladh sé, s퇇	chúlaimis; chúladh muid / gcúlaimis‡‡; gcúladh muid‡‡	chúladh sibh / gcúladh sibh‡‡	chúlaidís; chúladh siad / gcúlaidís‡‡; gcúladh siad‡‡	a chúladh / a gcúladh*	chúltaí / gcúlta퇇
future		cúlfaidh mé; cúlfad	cúlfaidh tú; cúlfair†	cúlfaidh sé, sí	cúlfaimid; cúlfaidh muid	cúlfaidh sibh	cúlfaidh siad; cúlfaid†	a chúlfaidh; a chúlfas / a gcúlfaidh*; a gcúlfas*	cúlfar
conditional		chúlfainn / gcúlfainn‡‡	chúlfá / gcúlfᇇ	chúlfadh sé, sí / gcúlfadh sé, s퇇	chúlfaimis; chúlfadh muid / gcúlfaimis‡‡; gcúlfadh muid‡‡	chúlfadh sibh / gcúlfadh sibh‡‡	chúlfaidís; chúlfadh siad / gcúlfaidís‡‡; gcúlfadh siad‡‡	a chúlfadh / a gcúlfadh*	chúlfaí / gcúlfa퇇
subjunctive	present	go gcúla mé; go gcúlad†	go gcúla tú; go gcúlair†	go gcúla sé, sí	go gcúlaimid; go gcúla muid	go gcúla sibh	go gcúla siad; go gcúlaid†	—	go gcúltar
	past	dá gcúlainn	dá gcúltá	dá gcúladh sé, sí	dá gcúlaimis; dá gcúladh muid	dá gcúladh sibh	dá gcúlaidís; dá gcúladh siad	—	dá gcúltaí
imperative		cúlaim	cúl	cúladh sé, sí	cúlaimis	cúlaigí; cúlaidh†	cúlaidís	—	cúltar
verbal noun		cúladh
past participle		cúlta

* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Mutation

Irish mutation
Radical	Lenition	Eclipsis
cúl	chúl	gcúl
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

Further reading

• Ó Dónaill, Niall (1977) “cúl”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
• de Bhaldraithe, Tomás (1959) “cúl”, in English-Irish Dictionary, An Gúm
• “cúl”, in New English-Irish Dictionary, Foras na Gaeilge, 2013-2024

Old Irish

Etymology

From Proto-Celtic *kūlos, from Proto-Indo-European *kuH-l-, from *(s)kewH- (“to cover”). Cognate with Welsh cil and Latin cūlus.

Pronunciation

• IPA^(key): /kuːl/

Noun

cúl m (genitive cúil, nominative plural cúil)

1. back
2. rear

Inflection

Masculine o-stem
	Singular	Dual	Plural
Nominative	cúl	cúlL	cúilL
Vocative	cúil	cúlL	cúluH
Accusative	cúlN	cúlL	cúluH
Genitive	cúilL	cúl	cúlN
Dative	cúlL	cúlaib	cúlaib
Initial mutations of a following adjective: H = triggers aspiration L = triggers lenition N = triggers nasalization

Derived terms

• íarcúl

Descendants

• Irish: cúl
• Manx: cooyl
• Scottish Gaelic: cùl

Mutation

Old Irish mutation
Radical	Lenition	Nasalization
cúl	chúl	cúl pronounced with /ɡ(ʲ)-/
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

Further reading

• Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “cúl”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language