Stófa
|
C'l artìcol chè 'l è scrit in
Carpśàn |
.jpg)
Al tisû 'l è cal manufàt custruì tesènd dū séri 'd fîl perpendiculèr tra lôr: 'l urdî u cadèina (spianèda 'd fìl tut in cla diresiòun vertichèla), e la trâma, ùnic fîl ch' al pàsa da mèś a quī 'dl urdî, avanti e indrē, anca in piò manéri diferèinti.
Al tisû 'd lung al tèimp
I tisû i tàchen a vgnîr lavurè infìn 'd al neolìtic, vist ch' i archiòlug i àn catè di rést sicûr 'd tlèr ed tesidûra in cal perìod acsè luntàṅ.
Anca la sernidûra di materié da tèser, la cumpàgnarà la stòria 'dla tesidûra: el prìmi fìbri druèdi egl' i éren stèdi quìli ch' a s' cavèva dai fùst e dintòr'n ai sèm 'd soquànti piànti cum' al lèin, la càṅva, la jùta, la râfia e vìa descurènd. Man a man ch' l' òm al tgnarà adré al bésti, dòunca al cavarà dala lôr pelìsa cal fìbri tèsil ch' a gh' cunvgnarà, cùma la lana dal pégri, dal chèvri, dai camé, dai cunìi u incòri in Cina la séda dai bòś 'dla parpàia 'dla spēs Bombyx mori.
El qualitè 'd tisû
Tisû elementèr
A s' dìś ch' un tisû 'l è 'lementèr quànd 'l è custruì cun 'n ùnica trâma e 'n ùnic urdî, e al n' gh' à brìśa di śvùj 'd decurasiòun tisùdi:
Tisû elementèr
- tela: la manéra piò elementèr 'd catèr tresè 'l urdî e la trâma.
- taftà: tela 'd séda, sutìla e brilànta.
- urbêśa: pàṅ fulè, tìpic edla Sardègna.
- pàṅ caśintèin: pàṅ ratinè, tìpic edla Tuscàna.
- pàṅ gròs 'd Berg'm: pàṅ fulè, tìpic edla Sardègna.
- mùsla: alśéra, tèndra e trasparèinta.
- georgette: séda p'r èlta sartoria.
- chiffòṅ: vēl in séda, dimòndi 'lśér e trasparèint.
- urgànśa: in séda u polièster, trasparèinta.
- cretòna: in cutòun pēś e robùst.
- batìsta: tela alśéra 'd lèin u cutòun.
- seersucker: tela in cutòun, cun 'na risadûra in 'dl urdî.
- calicot: tela tìpica 'dl' India.
Uvrè cìc
El decurasiòun i s' càten cun dal ślegadûri 'd trâma tùti in fìla:
- sàia
- rêś
- ghèrśi
- fustâgn
- denìm: al tisû di blue-jeans.
- tartàṅ
- tweed
- tela Bandéra: p'r al ricâm Bandéra.
- Gabardèin
- tela Aida: p'r al ricâm in dû a s' còunta i fîl.
- emiàna
Vôś lighèdi