Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας
Συντεταγμένες: 7°25′00″N 151°53′00″E / 7.4167°N 151.8833°E
Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας Federated States of Micronesia | |||
---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: Peace Unity Liberty (Ειρήνη, Ενότητα, Ελευθερία) | |||
Παλικίρ 06°55′04″N 158°11′06″E / 6.91778°N 158.18500°E | |||
Μεγαλύτερη πόλη | Γουένο | ||
Αγγλικά (εθνική, τοπικές διάλεκτοι ομιλούνται ανά πολιτεία) | |||
Ομοσπονδιακή Προεδρική Δημοκρατία | |||
Γουέσλι Σιμίνα Άρεν Πάλικ | |||
Ανεξαρτησία Ισχύον Σύνταγμα | από κηδεμονία ΟΗΕ με διοίκηση από τις ΗΠΑ 3 Νοεμβρίου 1986 10 Μαΐου 1979 | ||
• Σύνολο • % Νερό Ακτογραμμή | 702 km2 (189η) αμελητέο 6.112 km | ||
Πληθυσμός • Εκτίμηση 2023 • Απογραφή 2010 • Πυκνότητα | 105.198[1] (200η) 102.624[2] 149,9 κατ./km2 (82η) | ||
ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2019) • Κατά κεφαλή | 367 εκατ. $[3] 3.584 $ [3] | ||
ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 383 εκατ. $[3] 3.735 $[3] | ||
ΔΑΑ (2021) | 0,628[4] (134η) – μεσαίος | ||
Νόμισμα | Δολάριο ΗΠΑ (USD) | ||
(UTC +10 και +11) | |||
Internet TLD | .fm | ||
Οδηγούν στα | δεξιά | ||
Κωδικός κλήσης | +691 |
Οι Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας (αγγλικά: Federated States of Micronesia) βρίσκονται στον Ειρηνικό ωκεανό και περιλαμβάνουν όλα τα νησιά Καρολίνες εκτός από το Παλάου που είναι ανεξάρτητο κράτος. Η Μικρονησία είναι αρχιπέλαγος που περιλαμβάνει εκατοντάδες νησιά, και το όνομα μπορεί να αναφέρεται είτε στο αρχιπέλαγος είτε στο ανεξάρτητο κράτος. Τα νησιά της Μικρονησίας αποικίστηκαν αρχικά από τους Ισπανούς από τους οποίους πουλήθηκαν στους Γερμανούς το 1899. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο αποτέλεσαν σημαντική βάση των Ιαπώνων και για αυτό τέθηκαν υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ από το 1945 έως το 1990 οπότε και τελείωσε ουσιαστικά το καθεστώς κηδεμονίας και απέκτησαν την ανεξαρτησία τους. Πρωτεύουσα της χώρας είναι το Παλικίρ.
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ομόσπονδη χώρα αποτελείται από 607 νησιά στο αρχιπέλαγος των Καρολίνων, τα οποία είναι διατεταγμένα σε ένα τόξο με κατεύθυνση από τα δυτικά προς τα ανατολικά και με μήκος 2.900 χλμ. ανατολικά των Φιλιππίνων. Τα τέσσερα νησιωτικά συμπλέγματα που συναποτελούν το κράτος είναι το Γιαπ, το Τσουκ (που ονομαζόταν Τρουκ έως τον Ιανουάριο του 1990), Πονπέι (γνωστό ως "Πονάπε" έως τον Νοέμβριο του 1984) και το Κοσράε (πρώην Κουσιάε). Η καθεμιά από τις πολιτείες αυτές συμβολίζεται με ένα λευκό αστέρι στην εθνική σημαία. Η πρωτεύουσα, Παλικίρ, βρίσκεται στο Πονπέι. Το Γιαπ βρίσκεται στις δυτικές Καρολίνες με εξαίρεση όλα τα υπόλοιπα νησιά, που βρίσκονται στις ανατολικές Καρολίνες. Το ψηλότερο σημείο στο αρχιπέλαγος είναι το όρος Νιάνι (800 μ.).
Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Ομόσπονδες Πολιτείες Μικρονησίας έχουν κλίμα τροπικό ωκεάνιο και υπάρχουν δύο εποχές. Η μία εποχή διαρκεί από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο και χαρακτηρίζεται από βορειοανατολικούς ανέμους, ενώ η άλλη εποχή είναι από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο. Επικρατούν μουσώνες στην τελευταία εποχή, ενώ συμβαίνουν και κυκλώνες και ξηρασία. Η θερμοκρασία διατηρείται σταθερά στους 23 βαθμούς Κελσίου και οι βροχοπτώσεις φθάνουν τα 4.000 χιλιοστά κατά μέσο όρο ετησίως. Αναφορικά με τη βλάστηση, αυτή είναι φτωχή και περιλαμβάνει κυρίως μπανανιές και κοκκοφοίνικες. Στα νησιά ζουν και θηλαστικά, καθώς επίσης και μερικά έντομα.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα νησιά που συναποτελούν το σημερινό κράτος ακολούθησαν κοινή ιστορική πορεία με τα άλλα νησιά και κράτη της περιοχής της Μικρονησίας, όπως το Παλάου, οι Νήσοι Μάρσαλ και άλλα. Οι πρόγονοι των σημερινών κατοίκων του κράτους ήρθαν στη χώρα πριν από σχεδόν 4.000 χρόνια. Η ανακάλυψη των νησιών συντελέστηκε από τους Ισπανούς τον 16ο αιώνα και την ισπανική κυριαρχία διαδέχθηκε το 1890 η γερμανική. Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τα νησιά καταλήφθηκαν από την Ιαπωνία το 1914 και το 1920 οι Ιάπωνες πέτυχαν να λάβουν την εντολή διοίκησης των νησιών από την Κοινωνία των Εθνών. Στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου τα νησιά χρησιμοποιήθηκαν ως αεροπορικές βάσεις από τον ιαπωνικό στόλο και από την αεροπορία της "Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου".
Αμερικανική κηδεμονία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1947 ο ΟΗΕ παραχώρησε την κηδεμονία της Μικρονησίας στις ΗΠΑ και το ίδιο έγινε και με άλλα νησιά στον Ειρηνικό. Τα νησιά τέθηκαν με τον τρόπο αυτό υπό καθεστώς στρατηγικής ζώνης. Από τα μέσα της δεκαετίας του '60 άρχισε να διαφαίνεται το αίτημα για περισσότερη αυτονομία. Το 1977 η αμερικανική κυβέρνηση έθεσε χρονοδιάγραμμα ως το 1981 για τον τερματισμό της αμερικανικής κηδεμονίας στα νησιά του Ειρηνικού (Έδαφος υπό εντολή των Νησιών του Ειρηνικού).
Ανεξαρτησία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 10 Μαΐου του 1979 θεσπίστηκε νέο Σύνταγμα από τις 4 περιφέρειες-νησιά που συναποτελούν το σημερινό κράτος. Έτσι, ιδρύθηκαν οι Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας. Ακολούθησε η υπογραφή από τις ΗΠΑ του Συμφώνου Ελεύθερης Ένωσης, με βάση το οποίο η Μικρονησία, το Παλάου, τα νησιά Μάρσαλ και οι Βόρειες Μαριάνες Νήσοι έγιναν ανεξάρτητα κράτη (με εξαίρεση τις τελευταίες), με τις ΗΠΑ να είναι αρμόδιες μόνο για την άμυνα και για την ασφάλειά τους. Στις 3 Νοεμβρίου του 1986 τερματίστηκε επίσημα το καθεστώς αμερικανικής κηδεμονίας (η συνθήκη ένωσης ανανεώθηκε το 2004). Η νησιωτική χώρα έγινε ανεξάρτητη και κυρίαρχο κράτος, ενώ το 1991 έγινε δεκτή στον ΟΗΕ. Στις πρώτες εκλογές στο ανεξάρτητο κράτος, το 1991, αναδείχθηκε νικητής ο Μπέιλι Όλτερ, ο οποίος επανεξελέγη το 1995. Το 1997 ο Όλτερ αντικαταστάθηκε για λόγους υγείας από τον αντιπρόεδρό του, Τζέικομπ Νένα και το 1999 νέος πρόεδρος έγινε ο Λίο Φάλκαμ. Στις προεδρικές εκλογές του 2003 εξελέγη ο Τζόζεφ Ουρουσεμάλ και το 2007 διάδοχός του εξελέγη ο Μάνι Μόρι. Επόμενος πρόεδρος εξελέγη ο Πίτερ Μ. Κρίστιαν.
Δημογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πληθυσμός της χώρας είναι 105.198[1] κάτοικοι, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2023 και το 23% ζουν σε αστικά κέντρα. Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι -0,64% (εκτίμηση 2021). Ο ρυθμός γεννήσεων είναι 18,65 γεννήσεις/1000 πληθυσμού και θανάτου 4,18 θάνατοι/1000 πληθυσμού (εκτίμηση 2021).[5] Οι αυτόχθονες κάτοικοι είναι Μικρονήσιοι (οι οποίοι συγγενεύουν με τους Πολυνήσιους) και συναποτελούν ποικίλες εθνοτικές και γλωσσολογικές ομάδες. Ο πληθυσμός των νησιωτών του Ειρηνικού και των Ασιατών φθάνει το 100%. Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 63,0 χρόνια (60,3 χρόνια οι άνδρες και 66,0 οι γυναίκες).[6]
Οι ιθαγενείς διατηρούν τις αρχαίες παραδόσεις και η κοινωνική οργάνωση βασίζεται σε μορφές ιεραρχίας με βάση το παραδοσιακό σύστημα. Σύμφωνα με αυτό, υπάρχει ένας αρχηγός σε κάθε νησί. Οι κάτοικοι είναι Τσουκ κατά 48,8%, Πονπέι 24,2%, Κοσράε 6,2%, Γιαπ 5,2%, κάτοικοι των εξώτερων νήσων Γιαπ 4,5%, Ασιάτες 1,8%, Πολυνήσιοι 1,5% και άλλοι 6,4%. Πολλοί Μικρονήσιοι προήλθαν από μικτούς γάμους ανάμεσα σε αυτόχθονες, Φιλιππινέζους και Ιάπωνες.[7][8] Στα νησιά ζουν πολλοί Αμερικανοί, Αυστραλοί, Ευρωπαίοι, Κινέζοι και Φιλιππινέζοι.
Το Πονπέι φημίζεται για το ότι εκεί απαντάται η χειρότερη μορφή αχρωματοψίας, που είναι γνωστή ως maskun. Κυριότεροι οικισμοί είναι η πρωτεύουσα Παλικίρ, η πρώην πρωτεύουσα Κολόνια και η Μόεν.
Γλώσσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο κράτος ομιλούνται 7 επίσημες γλώσσες: Αγγλικά, Ουλίθ (Ulithian), Γουολέα (Woleaian), Γιαπέζικα (Yapese), Πονπεϊανά (Pohnpeian), Κοσραενικά (Kosraean) και Τσουουκέζικα (Chuukese).
Οι άλλες γλώσσες που ομιλούνται στη Μικρονησία είναι Pingelapese, Ngatikese, Satawalese, Kapingamarangi, Nukuoro, Puluwatese και Mokilese. Η αγγλική είναι η γλώσσα της κυβέρνησης, ενώ χρησιμοποιείται και στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Θρησκεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε ό,τι αφορά το θρήσκευμα, οι μισοί από τους κατοίκους είναι Χριστιανοί Ρωμαιοκαθολικοί και το 47% ασπάζονται το Προτεσταντικό δόγμα. Το 3% ασπάζεται άλλες θρησκείες. Επίσης υπάρχουν 4.998 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών. [9]
Οικονομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βασικές πηγές εισοδήματος είναι η γεωργία και η αλιεία (ιδίως τόνου). Καλλιεργούνται ρύζι, καπνά, κακάο, μανιόκα, μπανάνες, γλυκοπατάτες και ζαχαροκάλαμο. Οι Γερμανοί εισήγαγαν στα νησιά την καλλιέργεια του κοκκοφοίνικα και οι Ιάπωνες του ρυζιού. Ο ορυκτός πλούτος είναι περιορισμένος με εξαίρεση τις φωσφάτες. Η βιομηχανία επίσης περιορίζεται σε επεξεργασία αγροτικών προϊόντων. Η απομόνωση των νησιών που συναποτελούν τη χώρα και η έλλειψη ικανών εγκαταστάσεων εμποδίζουν την τουριστική ανάπτυξη. Τα δύο τρίτα του πληθυσμού απασχολούνται στις δημόσιες υπηρεσίες. Το ΑΕΠ της χώρας είναι 390.000.000 δολάρια (εκτίμηση 2018). Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι 0,3% (εκτίμηση 2005). Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 3.464 δολάρια (εκτίμηση 2018)[5]. Στη χώρα χρησιμοποιείται ως νόμισμα το Δολάριο ΗΠΑ. Η οικονομία του κράτους στηρίζεται βασικά στην εξωτερική βοήθεια και κυρίως στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.
Διακυβέρνηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η χώρα κυβερνάται με βάση το Σύνταγμα του 1979, με βάση το οποίο κατοχυρώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και η διάκριση των εξουσιών. Πολίτευμα είναι η ομοσπονδιακή δημοκρατία. Το Κογκρέσο αποτελείται από ένα σώμα και 14 μέλη, που εκλέγονται με την ψήφο του λαού. 4 μέλη (ένα από κάθε πολιτεία) είναι γερουσιαστές, που εκλέγονται με τετραετή θητεία. Οι υπόλοιποι 10 γερουσιαστές εκπροσωπούν μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες και υπηρετούν διετή θητεία. Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος εκλέγονται από το Κογκρέσο και είναι γερουσιαστές που εκπροσωπούν μία πολιτεία. Οι βουλευτικές τους έδρες αναπληρώνονται με ειδικές εκλογές. Δεν υπάρχουν επίσημα πολιτικά κόμματα. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.
Διεθνώς, σε αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, πολλές φορές το κράτος έχει ταχθεί υπέρ των αποφάσεων των ΗΠΑ. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η αμερικανική υποστήριξη ήταν μεγαλύτερη από άλλες χώρες.[10] Στις 5 Δεκεμβρίου του 2008 η Μικρονησία αναγνώρισε το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητο κράτος.
Διοικητική διαίρεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι τέσσερις πολιτείες είναι:
Σημαία | Πολιτεία | Πρωτεύουσα | Έκταση (τ.χλμ.)[11] |
Πληθυσμός[12] | Πληθυσμιακή πυκνότητα (κατ./τ.χλμ.) |
Κυβερνήτης Έναρξη τρέχουσας θητείας) |
---|---|---|---|---|---|---|
Τσουκ | Γουένο | 127 | 53.595 | 420 | Αλεξάντερ Ναρούν (13 Απριλίου 2021) | |
Κοσράε | Τόφολ | 110 | 7.686 | 70 | Τουλένσα Πάλικ (10 Ιανουαρίου 2023) | |
Πονπέι | Κολόνια | 346 | 34.486 | 100 | Στίβενσον Α. Τζόζεφ (8 Ιανουαρίου 2024) | |
Γιαπ | Κολόνια | 118 | 11.241 | 95 | Τσαρλς Σ. Τσιενγκ (9 Ιανουαρίου 2023 |
Οι πολιτείες αυτές επιμέρους διαιρούνται σε δήμους. Αρχηγός Κράτους (της Ομοσπονδίας, στα πρότυπα των ΗΠΑ) είναι ο Πρόεδρος των Πολιτειών.
Πρόεδροι των Ομόσπονδων Πολιτειών της Μικρονησίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εκλογές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ντέιβιντ Γ. Πανουέλο εξελέγη πρόεδρος στις 11 Μαΐου 2019. Για την επίβλεψη των εκλογών του 2009 εστάλη από το Κέντρο Ανατολής-Δύσης ομάδα από 20 παρατηρητές, προερχόμενοι από διάφορες χώρες του Ειρηνικού.[13] Στη χώρα δεν υπάρχουν πολιτικά κόμματα. Οι πιο πρόσφατες εκλογές διεξήχθησαν τον Μάρτιο του 2023.
Επικοινωνίες και μεταφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η δημιουργία αεροδρομίων συντελεί στην αύξηση του τουριστικού ρεύματος. Σήμερα λειτουργούν στα νησιά έξι αεροδρόμια. Η χώρα στερείται σιδηροδρομικού δικτύου, ενώ το οδικό δίκτυο καλύπτει 240 χλμ. (με βάση στοιχεία του 1999), εκ των οποίων μόνο τα 42 χλμ. είναι στρωμένα με άσφαλτο. Λιμάνια βρίσκονται στην Κολόνια του Γιαπ, στην Κολόνια του Πονπέι, στο Μόεν και στο Λέλε. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.
Άμυνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η χώρα είναι κυρίαρχο, αυτοκυβερνώμενο κράτος σε ελεύθερη ένωση με τις ΗΠΑ, η οποία είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την άμυνα. Υπάρχει παραστρατιωτική ναυτική πτέρυγα και μικτή αστυνομική μονάδα στη θάλασσα.
Το Σύμφωνο Ελεύθερης Σύνδεσης επιτρέπει στους πολίτες των νησιών να καταταγούν στον αμερικανικό στρατό και να αποκτούν αμερικανική υπηκοότητα και να έχουν μόνιμη κατοικία στις ΗΠΑ.[14]
Πολιτισμός και αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι φυσικές ομορφιές των νησιών και ο παραδοσιακός τρόπος ζωής των κατοίκων αποτελούν χαρακτηριστικά στη χώρα. Στο Τσουκ απαντάται μια από τις μεγαλύτερες λιμνοθάλασσες στον Ειρηνικό. Στην Πονπέι ήκμασε πολιτισμός από τα αρχαιότατα χρόνια που παραμένει μυστήριο. Η περιοχή αυτή, και ειδικότερα η Ναν Μαντόλ, στη νότια ακτή, έχει μεγαλιθικά μνημεία, ενώ σύμφωνα με την παράδοση κατοικήθηκε γύρω στο 200 π.Χ.. Η μεγαλύτερη ακμή της πόλης ήταν τον 11ο-12ο αιώνα. Υπήρξε το κέντρο της δυναστείας των Σαουντελέρ, η οποία τελικά κατέπεσε με αποτέλεσμα την παρακμή της πόλης.
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας σώζονται κτήρια, που ανάγουν στην αποικιακή περίοδο. Τέτοια μνημεία είναι το οχυρό Αλφόνσο των τελών του 19ου αιώνα και το ισπανικό τείχος. Από τη γερμανική αποικιοκρατική περίοδο διασώζεται ο πύργος Μπελ, του 1907, ενώ στην Κολόνια βρίσκεται προτεσταντικός ναός της δεκαετίας του 1930. Τα σύγχρονα κτήρια βρίσκονται στην Παλικίρ και είναι διακοσμημένα με γεωμετρικές στήλες. Τα κτήρια στην πόλη είναι διώροφα και είναι επηρεασμένα από τον παραδοσιακό τρόπο ζωής.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Συλλογικό έργο, Παγκόσμιος Γεωγραφικός Άτλας, εκδ. ΔΟΜΗ, 2007, τ. 15, σελ. 206-219.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «Population Statistics». FSM Statistics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2021.
- ↑ «Απογραφή 2010» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 2 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2018.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=38&pr.y=0&sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=868&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=
- ↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ 5,0 5,1 Micronesia, Federated States of CIA World Factbook
- ↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
- ↑ President Emanuel Mori Meets With Japan Prime Minister Yasuo Fukuda
- ↑ «A Reluctant Power». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2008.
- ↑ "Facts and Statistics", mormonnewsroom.org
- ↑ Γενική Συνέλευση - Σύγκριση με τις αμερικανικές ψήφους.
- ↑ «Κυβερνητικός ιστότοπος - Γεωγραφία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2008.
- ↑ «Κυβερνητικός ιστότοπος - Πληθυσμός». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2008.
- ↑ «Election Observers Arrive in Federated States of Micronesia». Honolulu Αdvertiser. 2009-02-27.
- ↑ «U.S. Military Enlistment Standards» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 1 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2008.