Κασλίκ

Sibier, η περιοχή και η πόλη, μπορεί να δει κανείς σε αυτόν τον χάρτη από τον Γεράρδο Μερκάτορα (δημοσιεύθηκε το 1595), που βρίσκεται σε έναν αριστερό παραπόταμο του ποταμού Ομπ. Ο Μερκάτορ τοποθετεί σωστά το Κασλίκ σε περίπου 58° βόρειο γεωγραφικό πλάτος, αλλά κάπως υπερβολικά προς τα δυτικά.

Το Κασλίκ, Ισκέρ ή Σιμπίρ (σιβηρική ταταρική γλώσσα: Sibir, Qaşliq ή Esker) ήταν ένα μεσαιωνικό (14ο-16ο αιώνα) φρούριο των Τατάρων της Σιβηρίας, που αποτέλεσε τον 16ο αιώνα πρωτεύουσα του Χανάτου της Σιβιρίας, στη δεξιά όχθη του ποταμού Ιρτίς στην συμβολή του με το ρυάκι Σιμπίρσκα, περίπου 17 χιλιόμετρα από τη σύγχρονη πόλη Τομπόλσκ.

Ετυμολογία

Η ανάμειξη διαφορετικών εθνοτήτων στον οικισμό του χανάτου της Σιβηρίας αντανακλάται στις παραπάνω -κατά καιρούς - ονομασίες της πρωτεύουσας:

• Κασλίγκ/Κασλίκ (τουρανική ρίζα) = φρούριο, στη σιβηρική ταταρική γλώσσα χειμώνας, χωριό (κισλάκ).
• Ισκέρ (ουγγρική ρίζα): is = παλαιά, ker = πόλη.
• Σιμπίρ = Σεμπούρ. Έδωσε το όνομά του σε ολόκληρη τη Σιβηρία.
  • Σάβιροι: εγκαταλελειμμένος οικισμός.
  • Μογγόλοι: αμφίσημο - όμορφο με την έννοια του αγνού, αλλά και βαλτώδες.

Ιστορία

Η ευρύτερη περιοχή αποικίστηκε από τα φύλα των Χάντι, Μάνσι, Νένετς, Σελκούπ και Σάβιρων από το τέλος της Εποχής του Χαλκού.

Η πόλη Ισκέρ ιδρύθηκε πριν την μογγολική εισβολή των Ρως. Οι Σάβιροι αποκαλούσαν την περιοχή αυτή ανατολικά των Ουραλίων Κασλίκ ή Σιμπίρ.

Το φρούριο αναφέρεται για πρώτη φορά στις ρωσικές πηγές του 14ου αιώνα.

Το 1367 η πόλη Ισκέρ αναφέρεται για πρώτη φορά στη δυτική Ευρώπη με το όνομα Σεμπούρ στο χάρτη των αδελφών Ντομένικο και Φρανσέσκο Πιτσιγκάνο από τη Βενετία. Οκτώ χρόνια αργότερα, αναφέρεται με το ίδιο όνομα στον Καταλανικό Παγκόσμιο Άτλαντα.

Από τα τέλη του 15ου αιώνα, το Ισκέρ ήταν η πρωτεύουσα του Χανάτου της Σιβηρίας. Μετά από μια διαμάχη ντόπιων του Ταϊμπουγκά εναντίον Μογγόλων του Σαϊβάν, απόγονου του Τζένγκις Χαν και ιδρυτή της δυναστείας των Σαϊβανίδων, μετακίνησαν την πρωτεύουσα του Χανάτου το 1495 από το Τσιμκί Τουρά στο Σιμπίρ (Κασλίκ). Το 1563, ο Κουτσούμ Χαν ανακατέλαβε το χανάτο και η πρωτεύουσα παρέμεινε το Κασλίκ.

Η περίοδος της μεγαλύτερης ανάπτυξής του ήταν το πρώτο μισό του 16ου αιώνα. Το 1582, τα στρατεύματα του Κοζάκου αταμάν Γερμάκ κατέλαβαν και κατέστρεψαν το Κασλίκ. Η κατεστραμμένη πόλη ανακτήθηκε από τους Τατάρους της Σιβηρίας το 1584 και χάθηκε για πάντα το 1586. Η κοντινή πόλη Τομπόλσκ ιδρύθηκε το 1587.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, δεν είχαν μείνει παρά ερείπια από πέτρες και τούβλα ανάμεσα στο γρασίδι και στα δέντρα.

Ανασκαφές

Οι πρώτες ανασκαφές του Κασλίκ έγιναν το 1881 από τον Ρώσο συγγραφέα και καλλιτέχνη Μιχαήλ Ζναμένσκ. Οι ανακαλύψεις του παρείχαν πλούσιο υλικό σχετικά με τον τρόπο ζωής των Τατάρων και τις αγόρασε το Πανεπιστήμιο Τομσκ για 300 ρούβλια. Αργότερα, μετά το θάνατο του Ζναμένσκ, συγγενείς πούλησαν τα εναπομείναντα αντικείμενα στο Φινλανδικό Εθνικό Μουσείο για 3.000 ρούβλια.

Οι ανασκαφές του 1915 έφεραν στο φως αρχαιολογικά ευρήματα, 334 στον αριθμό, τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο του Τομπόλσκ.

Νέες ανασκαφές έγιναν το 1968, το 1988 και το 1993. Τα αποτελέσματα των δυο τελευταίων δεν έχουν κυκλοφορήσει σε κάποια έκδοση.

Τοποθεσία

Οι πηγές διαφωνούν στην ακριβή τοποθεσία του φρουρίου. Οι περισσότεροι δίνουν την απόσταση ανάντη από το Τομπόλσκ έως 17-18 χιλιόμετρα, ή βέρστια, αλλά άλλοι δίνουν 23 χιλιόμετρα. Πηγές των αρχών του 19ου αιώνα ισχυρίζονται ότι τα ερείπια του φρουρίου πλέον διακρίνονταν με δυσκολία. Τα ερείπια του Κασλίκ, όταν ήταν ακόμη ορατά, αναφέρονταν επίσης ως Φρούριο Κουτσούμ από τους Ρώσους. Ακόμη κι ο αρχαιολογικός χώρος λέγεται σήμερα στα ρώσικα Kuchumovo Gorodishche.

Το σύγχρονο χωριό Σιμπίριακ βρίσκεται κοντά στο μέρος.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Φωτογραφία του κατά προσέγγιση χώρου ( Ant-13 Αρχειοθετήθηκε 2016-10-15 στο Wayback Machine. στο Panoramio )
• S. V. Raskazov, Историко-географические особенности заселения и хозяйственного освоения юга Западной Сибири.