Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Καρλ Λαντστάινερ

{{πληροφορίες προσώπου
| όνομα               = Καρλ Λαντστάινερ [[Αρχείο:Nobel prize medal.svg|20px]]
| εικόνα              = LandsteinerWS.jpg
| λεζάντα             = Ο Καρλ Λαντστάινερ
| ημερομηνία γέννησης = [[14 Ιουνίου]] [[1868]]
| τόπος γέννησης      = [[Βιέννη]], [[Αυστρία]]
| ημερομηνία θανάτου  = {{ηθηλ|1943|6|26|1868|6|14|}}
| τόπος θανάτου       = [[Νέα Υόρκη]], [[ΗΠΑ]]
| ιδιότητα            = [[ιατρός]] 
}}
Ο '''Κάρλ Λαντστάινερ''' (''Karl Landsteiner'', [[14 Ιουνίου]] [[1868]] – [[26 Ιουνίου]] [[1943]]) ήταν [[Αυστρία|Αυστριακός]] ιατρός. Τιμήθηκε με το [[Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής]] το [[1930]] για τη συστηματοποίηση των [[Ομάδα αίματος|ομάδων αίματος]] κατά ΑΒΟ.

Η Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη γιορτάζεται προς τιμή του την ημέρα των γενεθλίων του ([[14 Ιουνίου]]).

==Βιογραφικό==
Ο Λαντστάινερ γεννήθηκε στη [[Βιέννη]] στις 14 Ιουνίου 1868. Ο πατέρας του, Λέοπολντ, ήταν νομικός και πολύ γνωστός δημοσιογράφος και εκδότης εφημερίδων, ο οποίος όμως απεβίωσε όταν ο Καρλ ήταν μόνον έξι ετών. Έτσι, ο μικρός Καρλ ανατράφηκε από τη μητέρα του, Φάννυ Ες (Fanny Hess), στην οποία ο Καρλ ήταν ιδιαίτερα αφοσιωμένος. Ολοκλήρωσε τη φοίτησή του στο δημοτικό και στο γυμνάσιο και, τελειώνοντας, εγγράφηκε στο ''Staatsgymnasium'' του [[Λιντς]] το 1880, όπου και καλλιέργησε την αγάπη του για τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες.''<ref name=jour>[http://labmed.ascpjournals.org/content/41/1/53.full#xref-ref-1-1 Lab Medicine, Journal of medical laboratory professionals, Joel K. Durand & Monte S. Willis, ''Karl Landsteiner, MD Transfusion Medicine'' LabMedicine, 41, 53-55, 2010]</ref> Τελειώνοντας τις εγκύκλιες σπουδές του, εγγράφηκε στην Ιατρική Σχολή του [[Πανεπιστήμιο της Βιέννης|Πανεπιστημίου της Βιέννης]], από όπου απεφοίτησε το 1891. Ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια είχε αρχίσει να κάνει βιοχημικές έρευνες και το έτος της αποφοίτησής του δημοσίευσε μια εργασία σχετικά με την επίδραση των διαιτών στη σύσταση του αίματος. Θέλοντας να αποκτήσει επιπλέον γνώσεις στη χημεία, πέρασε την επόμενη πενταετία στα εργαστήρια ''Hantzsch'' στη [[Ζυρίχη]], του καθηγητή [[Εμίλ Φίσερ]] στο [[Βίρτσμπουργκ]] και του καθηγητή Μπαμπέργκερ στο [[Μόναχο]].<ref name=nob>[http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1930/landsteiner-bio.html Nobelprize.org: ''The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1930. Karl Landsteiner'']</ref>

''Το 1896 ο Λαντστάινερ επέστρεψε στη Βιέννη και ξανάρχισε τις μελέτες του στο Γενικό Νοσοκομείο της πόλης, ως βοηθός του δρα. Μαξ φον Γκρούμπερ (Max von Gruber) στο Ίδρυμα Υγιεινής της Βιέννης''. Ο Γκρούμπερ ήταν ευρέως γνωστός για τη δημιουργία της ορολογικής δοκιμασίας (τεστ) για τη διάγνωση του τυφοειδούς πυρετού. Ο Λαντστάινερ γοητεύτηκε από την αντίδραση Gruber-Widal, χάρη στην οποία διαπιστώνονται οι ορολογικές διαφορές που προκαλούν οι βάκιλοι του τυφοειδούς και οι μη-τυφοειδείς βάκιλοι. Πίστευε ότι οι διαφοροποιήσεις αυτές προκαλούνταν από ειδικότερες χημικές διαφορές μεταξύ των βακίλων που αναγνώριζαν τα αντισώματα. Υπό την καθοδήγηση του Γκρούμπερ, το ενδιαφέρον του Λαντστάινερ για τους ανοσοποιητικούς μηχανισμούς και τη φύση των αντισωμάτων έγινε ακόμα περισσότερο έντονο και σύντομα δημοσίευσε τα πρώτα του άρθρα σχετικά με την ανοσία και την οροσυγκόλληση.<ref name=jour/>

''Περί τα τέλη του 1897 ο Λαντστάινερ έγινε βοηθός του Πανεπιστημιακού τμήματος Παθολογοανατομίας της Βιέννης, υπό τον καθηγητή Άντον Βάιχσελμπαουμ (Anton Weichselbaum). Στο τμήμα αυτό παρέμεινε ως το 1908 και διενήργησε περισσότερες από 3.600 νεκροψίες, δημοσιεύοντας 75 εργασίες.'' Οι ''περισσότερες από αυτές (52) αφορούσαν θέματα σχετικά με τον ορό του αίματος'', 23 ήταν σχετικές με τη μικροβιολογία και 11 ήταν σχετικές με την ανατομία. Το 1908 έλαβε τη θέση του Παθολογοανατόμου στο ''Wilhelminaspital'' της Βιέννης και το 1911 έγινε καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης χωρίς, εντούτοις, να λαμβάνει τον ανάλογο μισθό<ref name=nob/>.

''Το 1916 νυμφεύτηκε την Έλεν Βλάστο (Helen Wlasto) και το ζευγάρι απέκτησε ένα γιο, τον Έρνεστ Καρλ Λαντστάινερ (Ernest Karl Landsteiner, 8 Απριλίου 1917),<ref>[http://www.medarus.org/Medecins/MedecinsTextes/landsteiner-karl.htm Portraits de Medecins: ''Karl LANDSTEINER, 1868-1943, Biologiste et médecin autrichien devenu américain, Prix Nobel'']</ref> ο οποίος αργότερα έγινε διακεκριμένος χειρουργός στο Πρόβιντενς του Ροντ Άιλαντ''.<ref name=jour/> 

Με το τέλος του [[ΑΠΠ|Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] και καθώς οι συνθήκες στην Αυστρία είχαν γίνει ιδιαίτερα δύσκολες για την ιατρική έρευνα, ο Λαντστάινερ, το 1919, αποδέχθηκε τη θέση του Παθολογοανατόμου στο Ρωμαιοκαθολικό Νοσοκομείο (Roman Catholic Hospital) της [[Χάγη]]ς στην [[Ολλανδία]].<ref name=jvl>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/biography/Landsteiner.html Jewish Virtual Library: Karl Landsteiner]</ref> Από αυτή τη θέση δημοσίευσε 12 εργασίες σχετικά με τις πρωτεΐνες που αναστέλλουν την αναφυλαξία και την ορολογική ειδίκευση στην αιμοσφαιρίνη διαφόρων ειδών ζώων. Το 1922 ο Λαντστάινερ εγκατέλειψε τη θέση του στην Ολλανδία και μετοίκησε οικογενειακώς στη [[Νέα Υόρκη]], όπου ανέλαβε θέση στο Ίδρυμα ιατρικών ερευνών Ροκφέλερ, θέση στην οποία παρέμεινε για όλη την υπόλοιπη ζωή του.<ref name=ans>[http://www.answers.com/topic/karl-landsteiner Oxford Dictionary of Scientists: Karl Landsteiner, στο Answers.com]</ref>

''Στις 10 Δεκεμβρίου 1930 ο Λαντστάινερ τιμήθηκε με το [[Βραβείο Νόμπελ]] Ιατρικής για την προσφορά του στην αναγνώριση των ομάδων αίματος, εργασία την οποία είχε δημοσιεύσει το 1901. Το 1939 του δόθηκε ο τίτλος του Επίτιμου Καθηγητή στο Ίδρυμα Ροκφέλλερ και, την ίδια περίοδο, έλαβε την αμερικανική υπηκοότητα.<ref name="jvl" />''

''Ο Λαντστάινερ απεβίωσε στις 26 Ιουνίου 1943: Έπαθε καρδιακή προσβολή ενώ εργαζόταν στο εργαστήριό του στο Ίδρυμα Ροκφέλερ, κρατώντας στα χέρια του μια πιπέτα.''

==Εργασίες και επιτεύγματα==
[[Αρχείο:ABO blood type el.svg|right|thumb|300px|Σύστημα ομάδων αίματος ΑΒ0 κατά Λαντστάινερ]]
{{κύριο|Ομάδα αίματος}}
Την περίοδο κατά την οποία εργαζόταν ως Παθολογοανατόμος, ο Λαντστάινερ δημοσίευσε μια εργασία σχετικά με τη συγκόλληση των αιμοσφαιρίων κατά τις μεταγγίσεις αίματος. Ως τότε, οι μεταγγίσεις αίματος γίνονταν με αμφίβολα αποτελέσματα, καθώς σε ορισμένα άτομα ήσαν επιτυχημένες, σε άλλα όμως άτομα επερχόταν θρόμβωση, με αποτέλεσμα τον θάνατό τους. Ο Λαντστάινερ κατέδειξε ότι υπάρχουν μικρές διαφορές στις πρωτεΐνες του αίματος διαφορετικών ατόμων. Γνώριζε ήδη ότι αν ο ορός (πλάσμα) του αίματος ενός είδους αναμιγνυόταν με ερυθροκύτταρα άλλου είδους, επερχόταν συγκόλλησή τους. 

Αποφάσισε λοιπόν να διαπιστώσει τι θα συνέβαινε αν συνδύαζε πλάσμα αίματος ενός ανθρώπου με ερυθροκύτταρα άλλου ανθρώπου. Σε πολλές περιπτώσεις δεν επερχόταν συγκόλληση, αλλά σε άλλες παρατήρησε συγκόλληση και μάλιστα τόσο ισχυρή σαν να είχαν αναμιχθεί πλάσμα και αίμα διαφορετικών ειδών. Οι μορφές που εμφάνιζαν οι συνδυασμοί αυτοί ώθησαν τον Λαντστάινερ να προτείνει την ύπαρξη τεσσάρων διαφορετικών ομάδων αίματος, τις οποίες ονόμασε Α, Β, ΑΒ και 0, βασιζόμενος στην παρουσία, στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων, δύο διαφορετικών αντιγόνων, του Α και του Β. 

Με βάση αυτή την υπόθεση, άτομα της ομάδας Α διαθέτουν στο πλάσμα του αίματός τους το αντίσωμα Β, ενώ άτομα της ομάδας B διαθέτουν το αντίσωμα Α. Τα άτομα της ομάδας ΑΒ διαθέτουν αντιγόνα Α και Β ενώ από το πλάσμα απουσιάζει κάθε αντίσωμα, ενώ άτομα της ομάδας 0 δεν διαθέτουν κανένα αντιγόνο στα ερυθροκύτταρα ενώ στο πλάσμα του αίματος υπάρχουν τα αντισώματα και Α και Β.<ref name=ans/> Η εργασία του επέτρεψε τις χωρίς κινδύνους μεταγγίσεις αίματος, σώζοντας έτσι χιλιάδες ζωές, αλλά έθεσε και σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη φύση του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία απασχολούν την επιστημονική κοινότητα ακόμη και σήμερα. Οι ανακαλύψεις του δεν περιορίστηκαν στο σύστημα ΑΒ0 των ομάδων αίματος, αλλά το 1927 ανακάλυψε και δεύτερο σύστημα - το ΜΝ - και τρίτο - το Ρ.

Το 1908 είχε σημαντική συνεισφορά στην καταπολέμηση της [[πολιομυελίτιδα]]ς : Αφού έλαβε δείγματα από νωτιαίο μυελό πάσχοντος, τα διέλυσε σε υγρό και δημιούργησε μίγμα με το οποίο πέτυχε να μολύνει πιθήκους. Μετά από πιο ενδελεχή ανάλυση, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αιτία της νόσου έπρεπε να είναι κάποιος ιός. Η προσέγγιση αυτή του Λαντστάινερ οδήγησε σε πιο εκτεταμένες εργαστηριακές και πειραματικές έρευνες σχετικά με την κατανόηση και τον έλεγχο όλων των μολυσματικών οργανισμών<ref name=ans/> 

Στο πεδίο της ανοσολογίας, ο Λαντστάινερ κατέδειξε την εξειδίκευση των αντισωμάτων, εισάγοντας την έννοια "hapten"<ref>Ο όρος αποδίδεται στα ελληνικά ως «απτένιο»: Πρόκειται για μικρομοριακές ενώσεις που μπορούν να προκαλέσουν ανοσολογική αντίδραση μόνον εφόσον είναι προσδεδεμένες σε μακρομόρια, όπως οι πρωτεΐνες.</ref> Ο Λαντστάινερ συνδύασε απτένια γνωστής δομής με πρωτεΐνες όπως η [[λευκωματίνη]] (αλβουμίνη) και κατέδειξε ότι μικρές αλλαγές στο απτένιο μπορούσαν να ασκήσουν δραστική επίδραση στην παραγωγή αντισωμάτων.<ref name=ans/>


== Παραπομπές ==
{{commonscat}}
<references />

{{Βραβευμένοι με Νόμπελ Ιατρικής 1926–1950}}
{{Authority control}}


{{DEFAULTSORT:Λαντσταινερ, Καρλ}}

[[Κατηγορία:Αυστριακοί ιατροί]]
[[Κατηγορία:Αμερικανοί ιατροί]]
[[Κατηγορία:Αμερικανοεβραίοι επιστήμονες]]
[[Κατηγορία:Εβραίοι ιατροί]]
[[Κατηγορία:Βραβευμένοι με Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής]]
[[Κατηγορία:Αυστριακοί νομπελίστες]]