Τριώδιο (λειτουργικό βιβλίο)

Το Τριώδιο είναι ένα από τα λειτουργικά βιβλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που περιλαμβάνει τους Ύμνους που πρέπει να ψαλλούν στις ακολουθίες από την Κυριακή τού Τελώνου και Φαρισαίου (αρχή της Αποκριάς) ως το Μεγάλο Σάββατο. Την περίοδο των δέκα (3+7) αυτών εβδομάδων οι Κανόνες περιέχουν τρεις ωδές και όχι εννέα ως συνήθως.

Περιγραφή

Το Τριώδιο τοποθετείται στο αναλόγιο από τον Πρωτοψάλτη κατά τον Εσπερινό της Κυριακής τού Τελώνου και Φαρισαίου. Οι τρεις επόμενες εβδομάδες αποτελούν την Αποκριά και τελειώνουν με τις Κυριακές:

1. τού Ασώτου
2. των Απόκρεω (της Δευτέρας Παρουσίας)
3. της Τυροφάγου.

Την 1η (προσφωνήσιμο, δηλ. εισαγωγική) εβδομάδα έχουμε κατάλυση εις πάντα (τρώμε αρτύσιμες τροφές ακόμη και την Τετάρτη και την Παρασκευή). Τη 2η εβδομάδα κατάλυση εις πάντα τις ημέρες εκτός Τετάρτης και Παρασκευής. Την 3η εβδομάδα, τη λεγόμενη Τυρινή, νηστεύουμε το κρέας μόνο (τρώμε ψάρι, αυγά, τυροκομικά ακόμη και την Τετάρτη και την Παρασκευή). Αυτό γίνεται από την Κυριακή των Απόκρεω (από + κρεών), που σημαίνει απομακρύνομαι των κρεάτων. Η περίοδος είναι το προανάκουσμα για την επόμενη που ακολουθεί.

Ακολουθούν οι επτά εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όπου νηστεύουμε για 48 ημέρες. Η πρώτη εβδομάδα ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει με την Κυριακή:

1. της Ορθοδοξίας (Α΄ εβδομάδα των Νηστειών)
2. τού Αγ. Γρηγορίου τού Παλαμά (Β΄ των Νηστειών)
3. της Σταυροπροσκυνήσεως (Γ΄ των Νηστειών)
4. τού Αγ. Ιωάννου της "Κλίμακος" (Δ΄ των Νηστειών)
5. της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας (Ε΄ των Νηστειών)
6. των Βαΐων (ΣΤ΄ των Νηστειών).

Η 5η εβδομάδα περιλαμβάνει την Τετάρτη τού Μεγάλου Κανόνος και την Παρασκευή τού Ακαθίστου Ύμνου. Οι ύμνοι τού Τριωδίου για τη Μ. Τεσσαρακοστή είναι κατανυκτικοί και μας ετοιμάζουν να δεχθούμε το Πάθος και την Ανάσταση τού Χριστού. Οι υμνογράφοι έγραψαν κείμενα δοξολογικά, κατηχητικά και θεολογικά. Οι ανεπανάληπτοι ύμνοι μας ενδυναμώνουν πνευματικά και μας θυμίζουν τον προορισμό μας: την ένωση με τον Θεό. Ο Κανόνας τού Όρθρου έχει μία από τις πρώτες ωδές, την η' και τη θ' ωδή, δηλ. συνολικά τρεις ωδές. Ακολουθεί η:

7. Μεγάλη Εβδομάς.

Το κατανυκτικό Τριώδιο τελειώνει με την Παννυχιδα Μ. Σαββάτου. Συνεχίζεται από το αναστάσιμο Πεντηκοστάριο (χαρμόσυνο Τριώδιο), που αρχίζει από την Κυριακή τού Πάσχα και λήγει 7+1 εβδομάδες μετά, την Κυριακή των Αγ. Πάντων. Έτσι κλείεται η περίοδος των ημερών που έχει επίκεντρο την κινητή εορτή τού Πάσχα.

Πηγές

• Τι είναι το Τριώδιο
• Αποστολική Διακονία: Η περίοδος τού Τριωδίου