Λευκωσία

Λευκωσία
; Σημαία	; Έμβλημα
	Λευκωσία 35°10′21″N 33°21′54″E
Χώρα	Κύπρος και Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία Λευκωσίας
• Μέλος του/της	Παγκόσμια Ομοσπονδία Τουριστικών Πόλεων; Σύνδεσμος Ιστορικών Πόλεων
Έκταση	51,06 km²
Υψόμετρο	220 μέτρα
Πληθυσμός	330.000 (2015)
Ταχ. κωδ.	1010–1107
Τηλ. κωδ.	22
Ζώνη ώρας	UTC+02:00 (επίσημη ώρα); UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η Λευκωσία είναι η πρωτεύουσα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ήταν σειρήνα, μία από τις κόρες του Αχελώου και της Μελπομένης και η ονομασία της μεταφράζεται ως «Λευκή Ουσία».

Χτισμένη πάνω στον Πεδιαίο ποταμό, η Λευκωσία αποτελεί την έδρα της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο πληθυσμός του Δήμου Λευκωσίας ανέρχεται στους 55.014 κατοίκους, η αστική περιοχή έχει περίπου 244.500 κατοίκους και η μητροπολιτική περιοχή της πρωτεύουσας περίπου 330.000 κατοίκους. Στην αρχαιότητα η πόλη ονομαζόταν Λήδρα και ήταν ένα από τα αρχαία βασίλεια της Κύπρου. Ως πρωτεύουσα της Κύπρου για περισσότερο από χίλια χρόνια, η Λευκωσία καταλήφθηκε στην πορεία από τους Φράγκους, Ενετούς, Οθωμανούς και Βρετανούς.

Το ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας σήμερα βρίσκεται μέσα στα μεγάλα μεσαιωνικά τείχη που έκτισαν οι Ενετοί. Τα τείχη αυτά αποτελούν σήμα κατατεθέν της πόλης, με τους προμαχώνες και τις πύλες του να αξιοποιούνται για να στεγάσουν σημαντικά κτήρια της πόλης όπως το Δημαρχείο και άλλα κτήρια. Το βόρειο μέρος της πόλης (Βόρεια Λευκωσία) εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή, έτσι η Λευκωσία αποτελεί την μόνη απομένουσα διχοτομημένη πρωτεύουσα στην Ευρώπη. Η πόλη, προσφέρει ένα από τα υψηλότερα βιοτικά επίπεδα στον κόσμο.^[4] Στη Λευκωσία εδρεύει το Πανεπιστήμιο Κύπρου και ακόμη άλλα τέσσερα πανεπιστήμια, τρία ιδιωτικά και ένα δημόσιο.

Γενικά

Το σήμα του Κολεγίου Λευκωσίας.

Οι κατεχόμενες και οι ελεύθερες περιοχές της Λευκωσίας χωρίζονται από τη Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός. Πολλές φορές, αυτή λέγεται και "Πράσινη Γραμμή", παίρνοντας το όνομά της από τη γραμμή πράσινου χρώματος που σχεδιάστηκε πάνω στο χάρτη της Κύπρου το 1963 για να δείξει τα όρια των ελληνικών και τουρκικών τομέων. Εφαπτόμενη της πράσινης γραμμής προς τα ελεύθερα εδάφη, υπάρχει μια ζώνη η οποία ονομάζεται νεκρή ζώνη. Πρόκειται για μια ζώνη στην οποία η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει παραχωρήσει δικαίωμα ελέγχου στα Ηνωμένα Έθνη για διατήρηση του status quo το οποίο έχει προκύψει από την εισβολή της Τουρκίας το 1974. Η Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός εκτείνεται ανατολικά και δυτικά της Λευκωσίας, διασχίζοντας όλη την Κύπρο.

Η πόλη είναι το διοικητικό και εμπορικό κέντρο της Κύπρου και σε αυτήν λειτουργούν αρκετές βιομηχανίες που παράγουν ρουχισμό, δερμάτινα, κεραμικά, πλαστικά προϊόντα κλπ.. Τα τελευταία χρόνια έχει επίσης μετατραπεί σε κέντρο υπηρεσιών ιδιαίτερα χρηματοοικονομικής και εκπαιδευτικής φύσης.

Το κέντρο της Λευκωσίας, με την Κυπριακή Βιβλιοθήκη εντός των τειχών ενώ η νεότερη πόλη απλώνεται στο φόντο.
Η οδός Λήδρας με το Tower 25 στο βάθος. Το Tower 25 βραβεύτηκε ως το καλύτερο ψηλό κτήριο της Ευρώπης ανάμεσα σε 132 κτήρια.
Πανοραμική άποψη της Λευκωσίας
Άλσος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου που ενώνει 4 προάστια της Λευκωσίας.
Πανοραμική άποψη της παλιάς Λευκωσίας κατά τις νυχτερινές ώρες

Διοίκηση

Το Προεδρικό Μέγαρο.

Από αρχαιοτάτων χρόνων η πόλη της Λευκωσίας υπήρξε το κέντρο της Κύπρου, τόσο από γεωγραφικής πλευράς, όσο και από συγκοινωνιακής και οικονομικής. Το γεγονός αυτό την κατέστησε τρόπον τινά τη διοικούσα της Κύπρου, αφού αργότερα έγινε και πρωτεύουσα του νησιού.

Πολιτική

Δήμος

Πολιτικά διοικείται από τον εκάστοτε δήμαρχο. Σημερινός δήμαρχος είναι ο Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης. Προηγούμενοι δήμαρχοι υπήρξαν η Ελένη Μαύρου, ο Μιχαλάκης Ζαμπέλας, ενώ παλαιότερα για σειρά ετών και θητειών υπήρξε ο Λέλλος Δημητριάδης. Το Δημαρχείο της πόλης βρίσκεται κτισμένο πάνω στον προμαχώνα Ντ'Αβίλα, δίπλα από την Πλατεία Ελευθερίας.

Κυβέρνηση

Στη Λευκωσία εδρεύει η εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική εξουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Νότια του κέντρου βρίσκεται το Προεδρικό Μέγαρο όπου μένει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και όπου έμενε επί αποικιοκρατίας και ο Άγγλος κυβερνήτης της Κύπρου. Στη Λευκωσία βρίσκονται όλα τα υπουργεία, η Βουλή των Αντιπροσώπων αλλά και το Ανώτατο Δικαστήριο.

Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου

Εκκλησία

Στην πόλη της Λευκωσίας, μέσα από τα Ενετικά Τείχη, υπάρχει το Μέγαρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Η Λευκωσία, αν και παλαιότερα είχε δικό της Επίσκοπο, τον Άγιο Τριφύλλιο Επίσκοπο Λήδρας, σήμερα ανήκει εκκλησιαστικά στην περιφέρεια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Σημερινός Αρχιεπίσκοπος Κύπρου είναι ο Γεώργιος.

Τοπωνυμία

Η παλαιότερη αναφορά της Λευκωσίας βρίσκεται πάνω σε πρίσμα πηλού του Ασσυρίου βασιλιά Εσαρχαδδών το 672 π.Χ.. Αυτό είναι μια αναφορά στην πόλη-Λήδρα που βρίσκεται στην Λευκωσία, και η πόλη ονομάζεται "Lidir". Το όνομα Λήδρα και οι παραλλαγές (όπως Ledroi) παρέμειναν σε χρήση μέχρι το 392 μ.Χ., όταν χρησιμοποιήθηκε γραπτώς από τον Άγιο Ιερώνυμο. Ωστόσο, αυτό το κείμενο αναφέρεται επίσης στην πόλη ως "Λευκοθέων", και οι παλαιοχριστιανικές πηγές αυτής της περιόδου είναι οι πρώτες που χρησιμοποίησαν παρόμοιες παραλλαγές του ονόματος Λευκωσία (π.χ. Λευτεώνος).^[5] Η προέλευση του ονόματος "Λευκωσία" θεωρείται από τους μελετητές ως "τοπωνυμικό παζλ". Το όνομα καταγράφεται στην πλειονότητα των βυζαντινών πηγών ως "Λευκούσια", και γίνεται δεκτό στη βιβλιογραφία ότι το όνομα "πιθανότατα" προέρχεται από την ελληνική φράση "λευκή ουσία".^[6]

Κλίμα

Η Λευκωσία έχει θερμό κλίμα στέπας με πολύ ζεστά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες. Στη πόλη χιονίζει σπάνια (1950, 1974, 1997, 2015, 2022) και οι περισσότερες βροχές πέφτουν τον χειμώνα. Στις 4 Σεπτεμβρίου 2020 η Λευκωσία σημείωσε 46,2 °C (115,2 °F). ^[7]

Κλιματικά δεδομένα Αθαλάσσα, Λευκωσία 162 m (1991–2020) (Satellite view)
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F)	24.0	27.8	33.4	39.0	43.9	43.3	44.6	45.6	45.3	40.4	32.6	28.4	45,6
Μέση Μέγιστη °C (°F)	15.8	16.6	20.0	24.7	29.8	34.4	37.5	37.4	34.0	29.2	22.7	17.7	26,7
Μέση Μηνιαία °C (°F)	10.7	11.2	13.8	17.7	22.6	27.1	30.0	30.0	26.7	22.5	16.8	12.5	20,1
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	5.7	5.8	7.6	10.8	15.3	19.8	22.6	22.5	19.4	15.9	10.8	7.3	13,6
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F)	−2.3	−2.9	0.0	1.6	7.5	10.6	10.5	16.3	13.0	5.4	0.3	−1.5	−2,9
Βροχόπτωση mm (ίντσες)	53,2	41,5	29,1	21,1	26,2	14,5	4,9	1,2	10,8	24,4	39,3	64,1	330,3
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας	180.0	190.5	240.5	271.8	327.7	368.3	385.9	364.4	306.8	269.2	216.2	176.9	3.298,4
Πηγή: Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (NOAA) ^[8]

Ιστορία

Αρχαίοι χρόνοι

Γνωστή και ως "Λήδρα" στους αρχαίους χρόνους, η πόλη ήταν η έδρα των Φράγκων βασιλέων της Κύπρου από το 1192. Κατελήφθη από τους Ενετούς το 1489 και τους Τούρκους το 1570.^[9] Διάδοχος πόλη των αρχαίων Λεδρών, ενός από τα δώδεκα βασίλεια της αρχαίας Κύπρου που είχαν ιδρυθεί από τους Αχαιούς μετά το τέλος του Τρωικού Πολέμου. Ίχνη της αρχαίας εκείνης πόλης, χρονολογούμενα από τα προϊστορικά χρόνια, είχαν βρεθεί στο λόφο νοτιοανατολικά της σημερινής Λευκωσίας (συνοικία Αγίας Παρασκευής).

Σε άλλα σημεία της Λευκωσίας βρέθηκαν κατά καιρούς ερείπια κτιρίων και αρχαίοι τάφοι των προϊστορικών χρόνων, των ελληνιστικών χρόνων, των ρωμαϊκών χρόνων, της πρωτοβυζαντινής εποχής κλπ. Το βασίλειο των αρχαίων Λεδρών διαλύθηκε νωρίς, ίσως τον 8ο ή τον 7ο π.Χ. αιώνα. Γνωρίζουμε ένα μόνο βασιλιά του, τον Ονασαγόρα. Στις πηγές αναφέρεται ότι οι Λέδρες ήταν μικρός και άσημος οικισμός κατά τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Ο χαρακτήρας της πόλης ήταν τότε καθαρά γεωργοκτηνοτροφικός.

Η πόλη, επειδή βρισκόταν στο εσωτερικό του νησιού και όχι στα παράλια, δεν γνώρισε την αλματώδη ανάπτυξη και ακμή άλλων αρχαίων κυπριακών πόλεων που οφειλόταν κυρίως στο εμπόριο.

Πρωτοχριστιανικοί χρόνοι

Μεσαιωνικά στενά στην εντός των τειχών πόλη.

Κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα ήταν επισκοπική έδρα, με όνομα Επισκοπή Λήδρας με επίσκοπο τον Άγιο Τριφύλλιο, επίσκοπο Λήδρας, μαθητή του Αγίου Σπυρίδωνος, Επίσκοπου Τριμυθούντος. Σήμερα, η Επισκοπή Λήδρας δεν βρίσκεται στη Λευκωσία εφόσον δεν έχει επισκοπική περιφέρεια, και ο Επίσκοπος της είναι Τιτουλάριος και είναι ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Λήδρας κ. Επιφάνιος, Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Μαχαιρά.

Έγινε πρωτεύουσα της Κύπρου στη βυζαντινή εποχή, όταν οι Άραβες το 647 κατέστρεψαν τη μέχρι τότε πρωτεύουσα του νησιού Σαλαμίνα.

Βυζαντινή Εποχή

Κατά τα βυζαντινά χρόνια η πόλη αναφέρεται ως Λευκουσία (ίσως από το Λευκή Περιουσία), αλλά και ως Καλληνίκησις, και ως πόλη των Λευκών Θεών. Πρωτεύουσα της Κύπρου έγινε η Λευκωσία κατά ή λίγο μετά το 965, όταν δηλαδή η Κύπρος απαλλάχτηκε από τον αραβικό κίνδυνο και επανεντάχθηκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τότε οι Βυζαντινοί μετέφεραν την έδρα της διοίκησης στη Λευκωσία, στο κέντρο περίπου της Κύπρου, κυρίως για λόγους περισσότερης ασφάλειας από επιδρομές που συχνά έπλητταν τις παραλιακές περιοχές του νησιού. Έκτοτε, και ως σήμερα, παρέμεινε πρωτεύουσα της Κύπρου.

Όταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος κατέλαβε την Κύπρο, το 1191, την πούλησε λίγο αργότερα στους Ναΐτες Ιππότες που εγκατέστησαν τη διοίκησή τους στη Λευκωσία. Το Πάσχα του 1192 οι κάτοικοι της πόλης εξεγέρθηκαν κατά των Ναϊτών, αλλά κατεσφάγησαν. Οι Ναΐτες επέστρεψαν τότε την Κύπρο στο Ριχάρδο, κι εκείνος την πούλησε στο Γάλλο ευγενή Γκι των Λουζινιάν.

Φραγκοκρατία, Ενετοκρατία

Μεσαιωνικό υδραγωγείο

Τα περίφημα Ενετικά τείχη

Έτσι, από το 1192 άρχισε η περίοδος της Φραγκοκρατίας, που κράτησε ως το 1489. Κατά το διάστημα αυτό, η Λευκωσία ήταν η πρωτεύουσα του μεσαιωνικού βασιλείου της Κύπρου, έδρα των Λουζινιανών βασιλέων του νησιού, της Λατινικής Εκκλησίας και της φράγκικης διοίκησης. Κτίσθηκαν τότε τα τείχη της πόλης, όπως και πολλά λαμπρά ανάκτορα και άλλα οικοδομήματα, μεταξύ των οποίων ο σωζόμενος και σήμερα μεγάλος γοτθικός καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας (Σελιμιγιέ τζαμί). Οι τάφοι των Λουζινιανών βασιλιάδων βρίσκονταν στην εκκλησία της Αγίας Σοφίας, στην κατεχόμενη Λευκωσία.

Το 1374 η Λευκωσία καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Γενουάτες, ενώ το 1426 καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς (Μαμελούκους της Αιγύπτου). Το 1489 η Κύπρος καταλήφθηκε από τη Βενετία και η Λευκωσία εξακολούθησε να είναι η πρωτεύουσα. Το 1567, όταν οι Βενετοί έκτισαν τις νέες οχυρώσεις της Λευκωσίας, αυτές που σώζονται ως σήμερα, γκρέμισαν όχι μόνο τις παλαιότερες αλλά και πολλά άλλα σημαντικά οικοδομήματα, όπως το βασιλικό ανάκτορο, ιδιωτικά ανάκτορα, εκκλησίες και μοναστήρια, τόσο των ορθοδόξων όσο και των λατίνων.

Τουρκοκρατία

Στα κτήρια απεικονίζεται η οθωμανική αρχιτεκτονική του 15ου αιώνα.

Το 1570 περίπου, η Λευκωσία πολιορκήθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους που είχαν εισβάλει στην Κύπρο. Η άμυνα των Βενετών ήταν προβληματική, αλλά η πόλη άντεξε μια σκληρή πολιορκία για 40 ημέρες, μέχρι την πτώση της στις 9 Σεπτεμβρίου 1570. Τότε γνώρισε τη μεγαλύτερη καταστροφή όταν ο Σελίμ Β΄ κατέλαβε την πόλη και έσφαξε 20.000 κατοίκους. Το 1821, στην πλατεία, μπροστά στο σεράι του Τούρκου πασά, καρατομήθηκε ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός κι οι πρόκριτοι της πόλης.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1570- 1878), η Λευκωσία παρέμεινε πρωτεύουσα της Κύπρου, αλλά γνώρισε την παρακμή (όπως και ολόκληρη η Κύπρος άλλωστε) και κατέληξε να είναι μια μικρή και άσημη πόλη, κλεισμένη στα ψηλά της τείχη.

Αγγλοκρατία

Άρχισε και πάλι να αναπτύσσεται μετά την κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους, το 1878. Στα χρόνια της αγγλικής κατοχής υπήρξε έδρα του Άγγλου αρμοστή. Το 1905 αρχίζει να λειτουργεί ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος που ένωνε τη Λευκωσία με τη Μόρφου και την Ευρύχου (στα δυτικά) και την Αμμόχωστο (στα ανατολικά).

Εγκατάσταση Μικρασιατών - Ανεξαρτησία

Ελένειον Δημοτικό Σχολείο, κτίστηκε το 1925

Το Άγαλμα της Ελευθερίας συμβολίζει τον αγώνα της Κύπρου για ανεξαρτησία από τη Βρετανία

Το 1922 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκαν στη Λευκωσία, όπως και σε όλη την Κύπρο, οικογένειες Ελλήνων Μικρασιατών, καθώς βρήκαν ανάμεσα στους Ελληνες της Κύπρου θερμή φιλοξενία και ρίζωσαν στο νησί εμπλουτίζοντας την κοινωνία και τον πολιτισμό.^[10]^[11] Μεγάλη όμως ακμή άρχισε να γνωρίζει μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, το 1960, οπότε και έγινε πρωτεύουσα του κράτους. Ωστόσο η πόλη συνέχισε να είναι διαχωρισμένη σε δύο τομείς, τον ελληνικό και τον τουρκικό. Λόγω των διακοινοτικών ταραχών, που άρχισαν τα Χριστούγεννα του 1963, η πόλη μοιράστηκε σε ελληνικό και σε τουρκικό τμήμα. Κατά την τουρκική εισβολή του Ιουλίου του 1974 δέχτηκε τρομαχτικές καταστροφές. Μετά το 1974, εξακολούθησε να είναι μοιρασμένη και σήμερα είναι η μοναδική πόλη στον κόσμο που εξακολουθεί να είναι χωρισμένη στα δύο.

Σύγχρονη ιστορία

Θέα της Λευκωσίας

Η πλατεία του Δημαρχείου Λευκωσίας κατά την Κυπριακή Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πριν από τον Ιούλιο του 1974 είχε πληθυσμό που ξεπερνούσε τις 55.000 μαζί με τα προάστια, από τα οποία τα 4/5 περίπου ήταν Ε/Κ. Είναι όμορφη πόλη και το νέο τμήμα της έχει άριστη ρυμοτομία. Περιβάλλεται από τα ερείπια του βενετικού κάστρου, που στη θέση της τάφρου του υπάρχει ένα θαυμάσιο άλσος. Έχει 11 μεγάλες εκκλησίες και τα τεμένη που υπάρχουν είναι μεσαιωνικές εκκλησίες που μετατράπηκαν από τους Τούρκους κατακτητές σε μωαμεθανικούς ναούς.

Είναι η έδρα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και διαθέτει το περίφημο Παγκύπριο Γυμνάσιο, που ιδρύθηκε το 1812 από τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό κι έβγαλε τόσους ήρωες μαθητές στα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Είναι επίσης έδρα της τράπεζας της Κύπρου κι έχει πολλά υποκαταστήματα ξένων κι ελληνικών τραπεζών. Στολίζεται από το νέο Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο βυζαντινού ρυθμού, που δέχτηκε καταστροφή κατά τις τραγικές ημέρες του Ιουλίου του 1974, το μουσείο λαϊκής τέχνης, το αρχαιολογικό μουσείο της Κύπρου, τη Σεβέρειο βιβλιοθήκη, το κτίριο της Βουλής, το Προεδρικό Μέγαρο το οποίο ήταν το κυβερνείο του Άγγλου κυβερνήτη κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, κι άλλα νεόδμητα κτίρια. Το αεροδρόμιο της Λευκωσίας ήταν κόμβος για τις αεροπορικές συγκοινωνίες της Μ. Ανατολής.

Η Λευκωσία είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, της μεγαλύτερης του νησιού που έχει πληθυσμό 338.000 κατοίκους.

Τουρκική εισβολή

Η πράσινη γραμμή στη Λευκωσία

Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974 η Λευκωσία προέβαλε σημαντική αντίσταση κατά των Τούρκων εισβολέων, οι οποίοι δεν κατόρθωσαν να περάσουν στο νότιο τμήμα της πόλης. Κατά την επιδρομή και τις μάχες που ακολούθησαν, στη Λευκωσία καταστράφηκαν πολλά κτίρια, νοσοκομεία, καθώς επίσης και το αεροδρόμιο από το συνεχή βομβαρδισμό των τουρκικών αεροπλάνων.

Σήμερα η Πράσινη Γραμμή αποτελεί το σύνορο μεταξύ της τουρκοκρατούμενης Κύπρου και της ελεύθερης. Επίσης η Πράσινη Γραμμή αποτελεί και τόπο στάθμευσης της ειρηνευτικής δυνάμεως του Ο.Η.Ε.

Δήμαρχοι της Λευκωσίας

Κατάλογος Δημάρχων Λευκωσίας

Πριν από την Ανεξαρτησία (1882–1959)

Το Δημαρχείο Λευκωσίας

Πολυώροφα κτήρια στο κέντρο της Λευκωσίας

Χριστόδουλος Σεβέρης, 15 Νοεμβρίου 1882–31 Ιουλίου 1888.
Αχιλλέας Λιασίδης, 1 Αυγούστου 1888–10 Απριλίου 1906.
Αντώνιος Θεοδότου, 8 Ιανουαρίου 1888–10 Απριλίου 1906.
Μεχμέτ Σέβκετ Μπέι, 11 Απριλίου 1908–31 Μαρτίου 1911.
Αντώνιος Θεοδότου, 1924–1926.
Γεώργιος Μαρκίδης, 6 Απριλίου 1926–31 Μαρτίου 1929.
Θεμιστοκλής Δέρβης, 5 Απριλίου 1929–28 Σεπτεμβρίου 1946.
Ιωάννης Κληρίδης, 1 Ιουνίου 1946–31 Μαΐου 1949 (Τελευταίος εκλεγμένος δήμαρχος μέχρι το 1986).
Θεμιστοκλής Δέρβης, 1 Ιουνίου 1949–18 Δεκεμβρίου 1959.

Μετά την Ανεξαρτησία (1959-Σήμερα)

Διομήδης Σκέττος, 1959–1960.
Γεώργιος Σπανός, 1960–1962; 1963–1964.
Οδυσσέας Ιωαννίδης, 1964–1970.
Λέλλος Δημητριάδης, Δεκέμβριος 1971–Ιούλιος 1974.
Χριστόφορος Κυθραιώτης, Αύγουστος 1974.
Λέλλος Δημητριάδης, Οκτώβριος 1974–2001 (Εκλέχθηκε το 1986; επανεκλέχθηκε το 1991 και 1996).
Μιχαλάκης Ζαμπέλας, 2002–2006.
Ελένη Μαύρου, 2006–2011.
Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης, 2011–Σήμερα.

Οικονομία

Χρηματιστηριακός τομέας της Λευκωσίας, στην Λεωφόρο Θεμιστοκλή Δέρβη

Άποψη της Οδού Στασίνου

Η Λευκωσία είναι σημαντικός οικονομικός πόλος, με πολλά καταστήματα, τρία σύγχρονα εμπορικά κέντρα, εστιατόρια και κέντρα ψυχαγωγίας. Η Λευκωσία κατατάσσεται διεθνώς ως η πλουσιότερη, σε κατά κεφαλήν εισόδημα, πόλη της Ανατολικής Μεσογείου και η δέκατη πλουσιότερη πόλη στον κόσμο σύμφωνα με την αγοραστική δύναμη.^[12]

Η πόλη φιλοξενεί τα κεντρικά γραφεία 5 κυπριακών τραπεζών. Υπάρχουν πάνω από 15 ξενοδοχεία στην Επαρχία Λευκωσίας. Η πόλη κατατάσσεται το 185ο πιο ακριβό μέρος στον κόσμο από 300 διεθνείς τοποθεσίες. Η πόλη είναι ένα εμπορικό κέντρο και κατασκευάζει υφάσματα, δερμάτινα, κεραμικά, πλαστικά και άλλα προϊόντα. Πολλά ορυχεία χαλκού βρίσκονται σε κοντινή απόσταση. Η Λευκωσία αποτελεί την έδρα του Πανεπιστημίου Κύπρου και τεσσάρων άλλων πανεπιστημίων.^[13] Οι Κυπριακές Αερογραμμές είχαν τα κεντρικά γραφεία τους στη Λευκωσία.^[14] Το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο στην Κύπρο, το Λευκωσία Mall, βρίσκεται στην πόλη.

Πολιτισμός

Λεβέντειο Μουσείο

Νέο θέατρο του ΘΟΚ

Το Κυπριακό Αρχαιολογικό Μουσείο στη Λευκωσία είναι το μεγαλύτερο αρχαιολογικό μουσείο της χώρας. Είναι το μουσείο με την πλουσιότερη και μεγαλύτερη συλλογή κυπριακών και μη αρχαιοτήτων στον κόσμο. Η συλλογή αποτελείται αποκλειστικά από αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν στο νησί. Τα εκθέματα έχουν αποθηκευτεί έξω από τα τείχη της Λευκωσίας μετά από την ίδρυση του μουσείου το 1882 κάτω από τη βρετανική διοίκηση.

Το Βυζαντινό Μουσείο και Πινακοθήκη του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ βρίσκεται στο κέντρο της Λευκωσίας, στο προαύλιο του καθεδρικού ναού του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, δίπλα στο Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο. Στο Μουσείο παρουσιάζονται εικόνες, αποτοιχισμένες τοιχογραφίες, ιερά κειμήλια, εκκλησιαστικά σκεύη και άμφια. Επίσης στην Πινακοθήκη παρουσιάζεται μια μεγάλη συλλογή ελληνικών και ευρωπαϊκών έργων τέχνης καθώς επίσης και η Συλλογή Κειμηλίων του Μικρασιατικού Ελληνισμού Κύπρου.^[15]

Το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κύπρου ή αλλιώς Εθνογραφικό Μουσείο της Λευκωσίας φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή των εθνογραφικών αντικειμένων στη χώρα, η οποία περιλαμβάνει φορεσιές, κεραμικά, δαντέλες, μεταλλοτεχνίες, ξυλογλυπτική και ζωγραφική. Η Λευκωσία φιλοξενεί ενα μεγάλο αριθμό από αίθουσες τέχνης.

Το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας συνεργάζεται με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που άνοιξε τον Ιανουάριο του 1994 και βρίσκεται στον παλαιό ηλεκτρικό σταθμό.Τον παλαιό ηλεκτρικό σταθμό δώρισε απλόχερα στο Δήμο Λευκωσίας η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου. Η πόλη φιλοξένησε το διαγωνισμό της Μις Υφήλιος 2000, στο Κλειστό Γυμναστήριο Ελευθερία.

Ο επαγγελματικός αθλητισμός

Ποδόσφαιρο

Το Νέο Στάδιο Γ.Σ.Π., το μεγαλύτερο στάδιο της πόλης.

Το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στην Κύπρο, και η Λευκωσία αποτελεί την έδρα των δύο μεγάλων ομάδων του νησιού, του ΑΠΟΕΛ και της Ομόνοιας αλλά και του Ολυμπιακού Λευκωσίας. Υπάρχουν επίσης πολλές άλλες ποδοσφαιρικές ομάδες της Λευκωσίας και των προαστίων της.

Τένις

Γήπεδα τένις στο κέντρο της Λευκωσίας

Η Λευκωσία διαθέτει ένα τεράστιο αριθμό ακαδημιών τένις. Η ζήτηση για γήπεδα τένις αυξήθηκε ραγδαία λόγω των πρόσφατων επιτυχιών του Κύπριου τενίστα Μάρκου Παγδατή.

Άλλα αθλήματα

Η Λευκωσία είναι επίσης η έδρα για πολλούς συλλόγους καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης, ιππασίας, ράγκμπι, χειροσφαίρισης και σε άλλων αθλημάτων.

Χώροι

Γήπεδα καλαθοσφαίρισης στην περιοχή Καϊμακλίου

Η Λευκωσία έχει μερικά από τα μεγαλύτερα αθλητικά κέντρα του νησιού. Το Νέο Στάδιο Γ.Σ.Π. είναι το μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό στάδιο της Κύπρου, με χωρητικότητα 23.400 και αποτελεί την έδρα της Εθνικής Κύπρου. Το άλλο μεγάλο γήπεδο ποδοσφαίρου στη Λευκωσία είναι το Μακάρειο Στάδιο με χωρητικότητα 16.000.

Το κλειστό στάδιο Τάσσος Παπαδόπουλος - Ελευθερία είναι το μεγαλύτερο κλειστό γήπεδο στην Κύπρο, με χωρητικότητα 7.000 θέσεων και είναι η έδρα της εθνικής ομάδας καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης και ποδοσφαίρου σαλονιού, καθώς είναι και έδρα και για τις ομάδες καλαθόσφαιρας, πετόσφαιρας και ποδοσφαίρου σαλονιού της Ομόνοιας Λευκωσίας. Το κλειστό στάδιο Λευκόθεο είναι το γήπεδο για τις ομαδές πετοσφαίρισης, καλαθοσφαίρισης και ποδοσφαίρου σαλονιού του ΑΠΟΕΛ. Επίσης, υπάρχει και το κλειστό στάδιο Κώστας Παπαέλληνας, έδρα της καλαθοσφαιρικής ομάδας του Κεραυνού Στροβόλου.

Διεθνείς και Ευρωπαϊκές εκδηλώσεις

Η Λευκωσία φιλοξένησε το 2000 ISSF World Cup Final γυρίσματα εκδηλώσεις για την καραμπίνα. Επίσης, η πόλη φιλοξένησε παράλληλα δύο εκδηλώσεις μπάσκετ, το Ευρωπαϊκό Κύπελλο Σαπόρτα το 1997 και το 2005 το FIBA Ευρώπη Ολ Σταρ Γκέιμ που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή Ελευθερίας - Κλειστό Γυμναστήριο. Μια άλλη εκδήλωση που φιλοξενήθηκε στη Λευκωσία ήταν οι Αγώνες Μικρών Κρατών Ευρώπης το 1989 και το 2009.

Μεταφορές

Σταθμός Λεωφορείων στην Πλατεία Σολωμού

Εσωτερικό των αστικών λεωφορείων της Λευκωσίας (ΟΣΕΛ).

Μεταξύ του 1905 και 1951, η Λευκωσία φιλοξενούσε σιδηροδρομικά τρένα.

Οι αυτοκινητόδρομοι συνδέουν τη Λευκωσία με τις υπόλοιπες μεγάλες αστικές περιοχές της Κύπρου, όπως τη Λάρνακα και τη Λεμεσό. Ο αυτοκινητόδρομος Α1 συνδέει τη Λευκωσία με τη Λεμεσό και έπειτα ο A6 λειτουργεί ως μετάβαση από τη Λεμεσό προς την Πάφο. Ο αυτοκινητόδρομος Α2 συνδέει τη Λευκωσία με τη νοτιοανατολική πόλη της Λάρνακας και ο αυτοκινητόδρομος Α3 λειτουργεί ως μετάβαση από τη Λάρνακα στην Αγία Νάπα. Ο αυτοκινητόδρομος Α9 συνδέει τη Λευκωσία με το Τρόοδος.

Υπάρχουν πολλές εταιρείες ταξί στη Λευκωσία. Τα κόμιστρα των ταξί καθορίζονται από το νόμο και οι οδηγοί ταξί είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν ταξίμετρο.

Οι δημόσιες συγκοινωνίες στην πόλη εξυπηρετούνται από ένα δίκτυο λεωφορείων που επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Προγραμματίζεται για το 2025 η λειτουργία τραμ στην πόλη με κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα συνιστά επαναλειτουργία του σιδηροδρόμου που υπήρξε επί Αγγλοκρατίας.

Σημαντικά μνημεία

Κήποι στην Ιερά Μονή Αγίου Προκοπίου, Μετόχιο της Ιεράς Μονής Κύκκου

Ενετικά τείχη. Έχουν Σχεδιαστεί από τον Τζούλιο Σαβορνιάνο και θεωρούνται πρότυπο αναγεννησιακής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Έχουν έντεκα προμαχώνες με σχήμα καρδιάς και έτσι ήταν εύκολος ο έλεγχος από τους υπερασπιστές της πόλης. Τα τείχη έχουν τρεις πύλες, την πύλη της Πάφου, της Κερύνειας και την πύλη της Αμμοχώστου που ήταν και η πιο μεγάλη από τις τρεις και που ονομάστηκε Πύλη Τζουλιάνα προς τιμήν, του αρχιτέκτονα.
Δημαρχείο. Υπάρχει το παλαιό, το νυν δημαρχείο όπου στεγάζεται ο δήμαρχος της πόλης και το νέο δημαρχείο το οποίο είναι υπό κατασκευή.
Στάδιο Γ.Σ.Π. Υπήρχε το Παλιό Στάδιο Γ.Σ.Π. το οποίο κατεδαφίστηκε πλήρως το 2017 και το Νέο Στάδιο Γ.Σ.Π. το οποίο κτίστηκε το 2000 και ανήκει στο Γυμναστικό Σύλλογο Λευκωσίας "Τα Παγκύπρια" (Γ.Σ.Π.).
Μακάρειο Στάδιο. Το δεύτερο μεγαλύτερο γήπεδο της Λευκωσίας.
Αρχαιολογικό Μουσείο. Στεγάζει μερικά από τα σημαντικότερα στοιχεία της Κυπριακής ιστορίας.
Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Κύπρου. Στεγάζεται σε ένα κτήριο του 15ου αι. γοτθικό με μεταγενέστερες προσθήκες, το οποίο υπήρξε αρχικά μοναστήρι και στην συνέχεια το αρχιεπισκοπικό μέγαρο της Κύπρου. Στις συλλογές του μπορείτε να δείτε έργα υφαντικής, αγγειοπλαστικής, κεντητικής, μεταλλοτεχνίας, ξυλογλυπτικής, καλαθοπλεκτικής, δερματοτεχνίας, λαϊκής ζωγραφικής, φορεσιές, δαντέλες, γεωργικά εργαλεία, εργαλεία υφαντικής κ.ά.

Αξιοπρόσεκτη είναι η τοιχογραφία του Ευαγγελισμού του 16ου αι., η θύρα του Αγίου Μάμαντος από το Δάλι η οποία συνδέεται με τον Γιώργο Σεφέρη, τοιχογραφίες του Κουταλιανού και του Αθανάσιου Διάκου από το Γέρι, πίνακες του Κάσιαλου και του Κισσονέργη,το δωμάτιο του αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Περισσότερα http://www.cypriotstudies.org/Mouseio.html