Βικιπαίδεια

Ηλίας Πετρόπουλος

Έλληνας ποιητής, συγγραφέας, λαογράφος, ερασιτέχνης μελετητής του «περιθωρίου»

Ο Ηλίας Πετρόπουλος (Αθήνα, 26 Ιουνίου 1928 - Παρίσι, 3 Σεπτεμβρίου 2003) ήταν Έλληνας ερευνητής, μελετητής του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, δημοσιογράφος, σκιτσογράφος, φωτογράφος και συλλέκτης.[3]

Ηλίας Πετρόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ηλίας Πετρόπουλος (Ελληνικά)
Γέννηση26  Ιουνίου 1928[1][2]
Θάνατος3 Σεπτεμβρίου 2003 (75 ετών)
Αιτία θανάτουΝεοπλασματική ασθένεια
ΚατοικίαΘεσσαλονίκη (1934–1965)
Αθήνα (1965–1975)
Παρίσι (1975–2003)
ΕθνικότηταΈλληνας
Θρησκείααθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσανέα ελληνική γλώσσα
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά
νέα ελληνική γλώσσα[1]
ΣπουδέςΝομική Α.Π.Θ.
Πληροφορίες ασχολίας
Γνωστός γιαΜελέτες για τη ζωή του υπόγειου κόσμου και του σύγχρονου πολιτισμού
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτική ιδεολογίααναρχισμός
Οικογένεια
ΣύζυγοςΝαυσικά Κατάκη
ΤέκναΛύδα Πετροπούλου
Υπογραφή
δεδομένα

Ήταν ο πρώτος (ερασιτέχνης) λαογράφος στην Ελλάδα που ασχολήθηκε συστηματικά με το θεωρούμενο ως κοινωνικό περιθώριο[4], στο πλαίσιο του ευρύτατου γνωστικού αντικειμένου που ο ίδιος αποκαλούσε «λαογραφία του άστεως»[5]. Κατέγραψε, ανέλυσε και διέσωσε τεκμήρια για πρόσωπα και πράγματα περιφρονημένα από την κυρίαρχη ιστορική αφήγηση και από τα συντηρητικά ελληνικά πανεπιστήμια του καιρού του. Έζησε από κοντά ρεμπέτες, αλήτες, μάγκες, πόρνες και ομοφυλόφιλους, φυλακισμένους, συμμορίτες και καταδιωκόμενους[4], αλλά και ποιητές, πεζογράφους, ζωγράφους και καλλιτέχνες[6] που συχνά στάθηκαν αφορμή για άρθρα και βιβλία του.

Τα βιβλία του έχουν συχνά τη μορφή της μελέτης ή της μονογραφίας ενώ πολλά αποτελούν συλλογές άρθρων παρεμφερούς θεματικής, είτε αδημοσίευτων, είτε δημοσιευμένων σε περιοδικά και εφημερίδες της εποχής.

Βιογραφία

Επεξεργασία

Ο Ηλίας Πετρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928[7].

Σπούδασε, χωρίς να πάρει πτυχίο, νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και τουρκολογία στο Παρίσι. Στην γαλλική πρωτεύουσα εγκαταστάθηκε το 1975 και έκτοτε δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα, αν και όλα τα θέματα με τα οποία ασχολείτο ήταν ελληνικά.

Το 1966 εξέδωσε το δοκίμιο «Ελύτης, Μόραλης, Τσαρούχης»[8]. Ακολούθησαν μονογραφίες για τους ζωγράφους Μοσχίδη, Πεντζίκη, Τέτση, Σικελιώτη και τους γελοιογράφους Μποστ και Καναβάκη. Ο Πετρόπουλος έγινε γνωστός για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό το 1968 με την συλλογή και δοκιμιακή μελέτη του, Ρεμπέτικα Τραγούδια[5], που επανεκδόθηκε πολλάκις έκτοτε, με προσθήκες και βελτιώσεις. Ακολούθησε το λεξικό της αργκό ομοφυλόφιλων, τα Καλιαρντά (Αθήνα 1971)[9], με έναν τολμηρό πρόλογο όπου βάζει στο στόχαστρο του, μεταξύ άλλων, τους μικροαστούς, τους αστούς, τις Ελληνίδες μητέρες και την χούντα της 21ης Απριλίου 1967. Το 1972 δημοσίευσε στο περιοδικό «Τραμ» το ποίημά του «Σώμα»[8]. Κάποιοι θεώρησαν αντεθνικό τον στίχο, «Και την πατρίδα λησμονώ μπρος σ’ ένα γυμνό νεανικό γυναικείο σώμα». Για αυτά τα δύο βιβλία και για το ποίημα «Σώμα», υπέστη διώξεις και ολιγόμηνες φυλακίσεις[5][10].

Το 1979 κυκλοφόρησε στην Αθήνα το Εγχειρίδιο του καλού κλέφτη (εκδόσεις Νεφέλη)[7], μια ακτινογραφία των σχέσεων του υποκόσμου με τους μηχανισμούς της εξουσίας. Ο εκδότης Γιάννης Δουβίτσας (1943-2003) και ο ευρισκόμενος ήδη στη Γαλλία Πετρόπουλος βρέθηκαν στη δίνη δικαστικών διώξεων, αλλά και μιας ανεπιθύμητης υπερ-δημοσιότητας που οδήγησε τον συγγραφέα να δηλώσει αυτοσαρκαστικά: «Επέπρωτο να γίνω η Αλίκη Βουγιουκλάκη της λαογραφίας μας».[11] Το βιβλίο απαγορεύτηκε και αντίτυπά του κατασχέθηκαν. Η κυκλοφορία του επιτράπηκε μετά από δικαστικές περιπέτειες.

Τα φωτογραφικά άλμπουμ Le Kiosque grec, La Voiture grecque, Cages d'oiseaux, Moments en Grèce (Το ελληνικό περίπτερο, Το ελληνικό αυτοκίνητο, Κλουβιά πουλιών και Στιγμές στην Ελλάδα) εκδόθηκαν στο Παρίσι το 1976[12]. Άλλα βιβλία του είναι: Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι (Αθήνα 1979), Το μπουρδέλο (Αθήνα 1980), Θεσσαλονίκη: η μνήμη μιας πόλης (Παρίσι 1982)[13], Πτώματα, πτώματα, πτώματα (Αθήνα 1988), Ο μύσταξ (Αθήνα 1989), Ρεμπετολογία (Αθήνα 1990).

Η ποίηση του Πετρόπουλου, κάτω από τον κυνισμό της, υμνεί τον ερωτισμό και αντιτίθεται σε κάθε εξουσία, πολιτική και πνευματική[14]. Το τελευταίο του ποιητικό βιβλίο ήταν το Ποτέ και τίποτα και εκδόθηκε στην Αθήνα το 1993. Το 2000 κυκλοφόρησαν ποιήματα από αυτή τη συλλογή, μελοποιημένα από την συνθέτρια Μαρίνα Καναβάκη, σε άλμπουμ με τον ομώνυμο τίτλο[15].

Το 1972 διεκδίκησε και πέτυχε να αποκτήσει αστυνομική ταυτότητα η οποία ανέγραφε στο θρήσκευμα «άθεος». Μέχρι το 1998 (δηλαδή για πάνω από 25 χρόνια και μέχρι τα 70 του) εκκρεμούσε εναντίον του καταδίκη σε φυλάκιση για προσβολή της θρησκείας[16]. Δυσανασχετώντας με τις εναντίον του αντιδράσεις μετακόμισε στο Παρίσι το 1975[17], από όπου συνέχισε ασταμάτητα να γράφει βιβλία για την Ελλάδα με την συναισθηματική και οικονομική στήριξη της Μαίρης Κουκουλέ. Βαθύς γνώστης και επίμονος ερευνητής της ελληνικής γλώσσας, πιστός στην πολυτονική γραφή, έψεγε τον καθωσπρεπισμό του «πολιτικά ορθού». Ασχολήθηκε με ιστορικά, λαογραφικά και γλωσσολογικά θέματα, τις εικαστικές τέχνες (έχει εικονογραφήσει αρκετά βιβλία του με σκίτσα και κολλάζ[18]) και τη φωτογραφία. Εξέδωσε περίπου 80 βιβλία και δημοσίευσε πάνω από χίλια άρθρα, συχνά ερευνώντας θέματα που θεωρούνταν ταμπού ή περιθωριακά (χασίς, ρεμπέτικο, υπόκοσμος, πορνεία, σεξουαλικότητα, φυλακή κ.ά.)[7].

Πολλά βιβλία και δημοσιεύματα του Πετρόπουλου «άνοιξ[αν] δρόμους στους μελετητές και θεωρούνται μοναδικά στο είδος τους».[19] Ωστόσο, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι, προς το τέλος της ζωής του, το ερευνητικό πνεύμα του υποχώρησε, έναντι της θέλησης για πρόκληση σκανδάλου. Σε επιφυλλίδες του σε εφημερίδες επιτίθεται σε πρόσωπα, «αυτοαναιρείται ως λαογράφος, ερευνητής, μελετητής και περιβάλλεται με το ένδυμα του κοινωνικού σχολιαστή και του λιβελογράφου».[19] Στη συλλογή κειμένων Ο κουραδοκόφτης, πολλά πρόσωπα της πολιτικής ζωής, διανοούμενοι, καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι αντιμετωπίζονται με μειωτικούς και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς, αν και ο ίδιος παραδέχτηκε σε συνέντευξή του ότι είχε κάνει «λάθη». Επιπλέον, «ιδιαίτερη μεταχείριση» επιφύλαξε στον εθνικό ποιητή της Ελλάδας, Διονύσιο Σολωμό, τον οποίο χαρακτήρισε «ομοφυλόφιλο» και πιθανώς «Εβραίο»[20][21], ενώ καταφέρθηκε με βαρύτατους χαρακτηρισμούς στον Άρη Βελουχιώτη, τον οποίο προσπάθησε, χωρίς στοιχεία και αποδείξεις, να αποδομήσει προβάλλοντας χαρακτηρισμούς όπως «πορτοφολάς», «σαδιστής» και «πουστόμαγκας» και υιοθετώντας αναφορές από βιβλίο ακροδεξιού συγγραφέα, μολονότι ο ίδιος το χαρακτήριζε «φασιστικό προχειρογράφημα»[19][22].

Σε συνέντευξη που έδωσε το 1992 στη μεταφράστρια Λιλιάνα Κότεβσκα, ανταποκρίτρια στη Γαλλία του περιοδικού της τότε Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, «Επόχα», η οποία δημοσιεύτηκε το 2009 στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, ο Πετρόπουλος έλαβε θέση στο Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα αποκαλώντας τη νυν Βόρεια Μακεδονία, «Μακεδονία» και τους κατοίκους της «Μακεδόνες». Επιπλέον, χαρακτήρισε «κρυπτοδικτατορία» τις κυβερνήσεις Καραμανλή της περιόδου 1955-1961, ισχυρίστηκε πως, κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο, ο Τίτο επέτρεψε σε τμήματα του ελληνικού στρατού να εισέλθουν στο γιουγκοσλαβικό έδαφος για να χτυπήσουν τους αντάρτες του ΔΣΕ και έκρινε τα συλλαλητήρια του 1992 για το μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα ως «μια σχιζοφρενική και επικίνδυνη εκδήλωση». Μίλησε επίσης απαξιωτικά για τον αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο και την ηθοποιό και πολιτικό Μελίνα Μερκούρη[23].

Ο Ηλίας Πετρόπουλος πέθανε στις 3 Σεπτεμβρίου 2003, στο Παρίσι.[3] Από τα τέλη της δεκαετίας του '80 δεχόταν ανά καιρούς προσκλήσεις να επισκεφθεί την Ελλάδα ή να επιστρέψει για μόνιμη διαμονή, συνοδευόμενες από άτυπες διαβεβαιώσεις ελληνικών κυβερνήσεων ότι δεν θα υποστεί διώξεις. Σε αυτές τις προσκλήσεις απαντούσε πάντοτε αρνητικά. Σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία, την οποία υλοποίησε η σύντροφός του, Μαίρη Κουκουλέ, η σορός του αποτεφρώθηκε και οι στάχτες πετάχτηκαν σε υπόνομο του Παρισιού[24].

Έργα

Επεξεργασία

Λαογραφικά

Επεξεργασία
  • (1968) Ρεμπέτικα τραγούδια (Αθήνα. Β΄ έκδοση: Κέδρος, 1972)
  • (1975) Της φυλακής (Αθήνα: Πλειάς. Β΄ έκδοση: Νεφέλη, 1980)
  • (1976) Album turc (Παρίσι: Moments)
  • (1976) La voiture grecque (Παρίσι: Moments)
  • (1976) Le kiosque grec (Παρίσι: Moments)
  • (1976) Cages à oiseaux en Grèce (Παρίσι: Moments)
  • (1979) Υπόκοσμος και Καραγκιόζης (Αθήνα: Γράμματα)
  • (1979) Ψειρολογία (Αθήνα: Γράμματα)
  • (1979) Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι (Αθήνα: Γράμματα)
  • (1980) Το μπουρδέλο (Αθήνα: Γράμματα)
  • (1984) Τα μικρά ρεμπέτικα (β' έκδ., Αθήνα: Κέδρος. Επανέκδοση: Νεφέλη, 1990)
  • (1984) Τα σίδερα. Η λάσπη. Τα μπαστούνια (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1984) Ιστορία της καπότας (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1987) Το άγιο χασισάκι (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1988) Καρέκλες και σκαμνιά (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1990) Ρεμπετολογία (Αθήνα: Κέδρος)
  • (1990) Ο μύσταξ (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1993) Η εθνική φασουλάδα (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1994) Το Ταντούρι και το μαγκάλι (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (2001) Καπανταήδες και μαχαιροβγάλτες (Αθήνα: Νεφέλη)

Γλωσσολογικά, ονοματολογικά

Επεξεργασία
  • (1968) Γλωσσάριο των ρεμπέτηδων (ανάτυπο από το Ρεμπέτικα τραγούδια, Αθήνα)
  • (1971) Καλιαρντά (Αθήνα: Δίγαμμα. Β΄ έκδοση: Πλειάς, 1974. Γ' έκδοση: Νεφέλη, 1980)
  • (1995) Ονοματοθεσία οδών και πλατειών (Αθήνα: Πατάκης)
  • (2002) Παροιμίες του υποκόσμου (Αθήνα: Νεφέλη)

Ενδυματολογικά

Επεξεργασία
  • (1987) Η φουστανέλα (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (2000) Η τραγιάσκα (Αθήνα: Πατάκης)

Αρχιτεκτονικά κ.λπ.

Επεξεργασία
  • (1979) The Graves of Greece (Παρίσι: ιδιωτική έκδοση, εκτός εμπορίου)
  • (1980) Το Μάτι του Βοδιού (Θεσσαλονίκη: Επιμηθέας)
  • (1981) Το παράθυρο στην Ελλάδα (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1981) Ελληνικές σιδεριές" (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1981) Ξυλόπορτες - Σιδερόπορτες (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1981) Το μπαλκόνι στην Ελλάδα (Αθήνα: Χατζηνικολή)
  • (1983) Η αυλή στην Ελλάδα (Αθήνα: Φόρκυς)
  • (2005) Ελλάδος κοιμητήρια (Αθήνα: Κέδρος)

Πεζά και ποίηση

Επεξεργασία
  • (1972) Σώμα (Θεσσαλονίκη, Τραμ)
  • (1976) Corps (Paris, Moments)
  • (1976) Suicide (Paris, Moments)
  • (1979) Εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1980) Ποιήματα (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1983) "Mirror for You" (Paris: Digamma)
  • (1990) Πτώματα, πτώματα, πτώματα ... (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1991) Η μυθολογία του Βερολίνου (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1991) Topor: Τέσσερεις Εποχές (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (2004) Ποτέ και Τίποτα (Αθήνα: Νεφέλη)

Διάφορα

Επεξεργασία
  • (1966) Ελύτης, Μόραλης, Τσαρούχης Αυτοέκδοση. Γ΄ έκδοση: Γράμματα, 1980. Δ΄ έκδοση: Μπαρμπουρνάκης, Θεσσαλονίκη 1980)
  • (1972) Μνήμη Νίκου Καχτίτση (Αυτοέκδοση)
  • (1980) Μικρά κείμενα, 1949-1979 (Αθήνα: Γράμματα)
  • (1980) Salonique: L'Incendie de 1917 (Θεσσαλονίκη: Μπαρμπουνάκης)
  • (1983) The Jews of Salonica / In Memoriam / Les Juifs de Salonique (Paris: Digamma)
  • (1985) "A Macabre Song" (Paris: Digamma)
  • (1992) Άρθρα στην Ελευθεροτυπία (Αθήνα: Πατάκης)
  • (1993) Κυρίως αυτό (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1998) Επιστολαί προς Μνηστήν (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (2002) Ο κουραδοκόφτης (Αθήνα: Νεφέλη)

Μεταφράσεις

Επεξεργασία
  • (1975) Ιωάννου Αποκάλυψις (Αθήνα: Πλειάς. Επανέκδοση: Νεφέλη, 1980)
  • (1980) Δώδεκα τραγουδάκια από την Παλατινή Ανθολογία (Αθήνα: Νεφέλη)
  • (1992) Αρετίνου: Ακόλαστα σονέτα (Αθήνα: Νεφέλη)

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11919448b. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Γαλλικά) Babelio. 174989.
  3. ↑ 3,0 3,1 Φιλίππου, Φίλιππος (2013). «Ηλίας Πετρόπουλος: 10 χρόνια μετά». Ο Αναγνώστης. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2017. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «O υπόγειος κόσμος του Ηλία Πετρόπουλου | LiFO». www.lifo.gr. 17 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «HΛIAΣ ΠETPΟΠΟYΛΟΣ Ο «εθνολόγος του περιθωρίου» έγραψε το φινάλε». ΤΑ ΝΕΑ. 5 Σεπτεμβρίου 2003. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  6. ↑ «Ηλίας Πετρόπουλος. Η ζωή και το έργο του. | LiFO». www.lifo.gr. 3 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Σήμερα .gr, Σαν. «Ηλίας Πετρόπουλος». Σαν Σήμερα .gr. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Newsroom. ««Εφυγε» ο συγγραφέας Ηλίας Πετρόπουλος». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  9. ↑ Μιχαηλίδου, Χριστίνα (18 Ιουνίου 2021). «Καλιαρντά: κώδικας επικοινωνίας ή γλωσσικό ιδιώμα; | Γλώσσα». MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  10. ↑ ««Σώμα» του Ηλία Πετρόπουλου: Ένα λυρικό κείμενο που απαγορεύτηκε κι ένας συγγραφέας που φυλακίστηκε | LiFO». www.lifo.gr. 4 Σεπτεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  11. ↑ Πετρόπουλος, Ηλίας. Καλιαρντά. Αθήνα: Νεφέλη. σελ. σελ.212. 
  12. ↑ «Elias Petropoulos Papers | American School of Classical Studies at Athens». www.ascsa.edu.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  13. ↑ Βασιλειάδου, Μάρω. «Τινάζοντας τη σκόνη της λήθης στη Σαλονίκη – Ανθολογία του Ηλία Πετρόπουλου». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  14. ↑ ««Η αλήθεια είναι ευεργετική»». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  15. ↑ Μαρίνα Καναβάκη & Ηλίας Πετρόπουλος - Ποτέ Και Τίποτα, https://www.discogs.com/release/3567065-Μαρίνα-Καναβάκη-Ηλίας-Πετρόπουλος-Ποτέ-Και-Τίποτα, ανακτήθηκε στις 2023-04-09 
  16. ↑ Τα Νέα της 4ης Μαρτίου 2006, άρθρο «Όταν οι τάφοι μιλούν Αρχειοθετήθηκε 2007-09-28 στο Wayback Machine.» της Μικέλας Χαρτουλάρη.
  17. ↑ «Σούπα φασόλια ή Φασουλάδα; | LiFO». www.lifo.gr. 19 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  18. ↑ Newsroom. «Εκθεση κολάζ και αφιέρωμα στον Ηλία Πετρόπουλο». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Φιλίππου, Φίλιππος (2002-11-24). «Το ανύπαρκτο βρακάκι. Όταν ένας αιρετικός αυτοεξόριστος αποτιμά πρόσωπα και πράγματα στην Ελλάδα του σήμερα και του τότε». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=147206. Ανακτήθηκε στις 2017-03-16. 
  20. ↑ athina (15 Απριλίου 2015). «Ηλίας Πετρόπουλος, ο συγγραφέας που πολέμησε το κατεστημένο και καταδικάστηκε ως πορνογράφος. Έγραψε ότι ο Ελ Γκρέκο ήταν Εβραίος, ο Σολωμός ομοφυλόφιλος και ότι ο Εμπειρίκος φωτογράφιζε αιδοία». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  21. ↑ Ηλίας Πετρόπουλος (2002). Ο κουραδοκόφτης. Αθήνα: Νεφέλη, σ. 162.
  22. ↑ «Ο Ηλίας Πετρόπουλος και τα τσογλάνια...». ARTI NEWS (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2023. 
  23. ↑ «Ο Ιός: Η Μακεδονία του Ηλία Πετρόπουλου - Τα συλλαλητήρια του '92 και ο νεοελληνικός ρατσισμός». Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2009. 
  24. ↑ «Ο Έλληνας συγγραφέας που διώχθηκε περισσότερο απ' οποιονδήποτε άλλο για το έργο του». Newsbeast. 14 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουνίου 2023. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Αφιέρωμα στον Ηλία Πετρόπουλο, περιοδικό Μανδραγόρας 18-19 (Οκτ. 1997 - Απρ. 1998).
  • Γιάννης Βασιλακάκος  «Ηλίας Πετρόπουλος, ο τεχνίτης της διαστροφής» (βιογραφία). Εκδόσεις Οδός Πανός, 2018.ISBN 978-960-477-330-5

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ηλίας_Πετρόπουλος&oldid=10667716"