Βιτέρμπο

Το Βιτέρμπο (ιταλικά: Viterbo‎‎, λατινικά: Viterbium‎‎) είναι πόλη στην ιταλική επαρχία του Βιτέρμπο που ανήκει στην Ιταλική περιφέρεια Λάτιο. Τα πρώτα χρόνια της ιστορίας της κατέκτησε τη γειτονική πόλη Φερέντο, βρίσκεται περίπου 50 χιλιόμετρα βόρεια από τη Ρώμη. Το ιστορικό κέντρο της πόλης περιβάλλεται από μεσαιωνικά τείχη που οικοδομήθηκαν τον 11ο και τον 12ο αιώνα, η είσοδος στο κέντρο μέσω των τειχών γίνεται από τις αρχαίες πύλες. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων εκτός από τη γεωργία ήταν η κεραμική, η μαρμαροποιία και η ξυλεία. Η πόλη έχει σημαντικά αποθέματα χρυσού, Ακαδημία Καλών Τεχνών, Πανεπιστήμιο και είναι η έδρα της Αεροπορικής εκπαίδευσης του Ιταλικού Στρατού Ξηράς, φιλοξενεί πολλούς τουρίστες από ολόκληρη την κεντρική Ιταλία.

Βιτέρμπο
Σημαία Έμβλημα
Βιτέρμπο 42°25′7″N 12°6′15″E
Χώρα	Ιταλία
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία του Βιτέρμπο
Προστάτης	Rose of Viterbo
Έκταση	406,23 km²
Υψόμετρο	326 μέτρα
Πληθυσμός	65.949 (1  Ιανουαρίου 2023)
Ταχ. κωδ.	01100
Τηλ. κωδ.	0761
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Ιστορία

Ίδρυση

Ετρούσκος στρατιώτης γύρω στο 500 π.Χ.

Η πρώτη καταγραφή για την πόλη ήταν το "κάστρο του Βιτέρμπο", το εξόπλισε ο Λομβαρδός βασιλιάς Δεζιδέριος στις προσπάθειες του να κατακτήσει τη Ρώμη (773). Όταν οι πάπες απέκτησαν τη Φραγκική υποστήριξη το Βιτέρμπο έγινε ένα από τα Παπικά Κράτη, οι αυτοκράτορες αμφισβήτησαν το καθεστώς ως την εποχή που έγινε ελεύθερη κοινότητα (1095). Σε μια εποχή που οι πάπες είχαν δυσκολίες να επιβάλουν την εξουσία τους στη Ρώμη το Βιτέρμπο έγινε η αγαπημένη κατοικία του πάπα Ευγένιου Γ΄ που πολιορκήθηκε στα τείχη της πόλης. Ο Φρειδερίκος Α΄ Βαρβαρόσσα έκανε το Βιτέρμπο έδρα του αντίπαπα Πασχάλη Γ΄ (1164). Τρία χρόνια αργότερα (1167) πήρε τον τίτλο της "Πόλης" και χρησιμοποιήθηκε σαν βάση σε εκστρατείες εναντίον της Ρώμης, αργότερα επεκτάθηκε αφού κατέστρεψε την παλιά πόλη Φερέντο και κατέκτησε τα εδάφη των κατοίκων της (1172). Την εποχή εκείνη το Βιτέρμπο βρέθηκε σε ευημερία και ήταν από τις μεγαλύτερες πόλεις στην κεντρική Ιταλία με 60.000 κατοίκους. Ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ συγκάλεσε Συμβούλιο και αφόρισε το Βιτέρμπο (1207) επειδή ήταν η έδρα των αιρετικών Παταρίνων, στη συνέχεια ηττήθηκε από τους Ρωμαίους. Ο Όθων Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας συγκρούστηκε με τον πάπα (1210) και το Βιτέρμπο βρέθηκε ξανά σε πόλεμο με τη Ρώμη.

Γουέλφοι και Γιβελλίνοι

Ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν ανάγκασε το Βιτέρμπο να υποστηρίξει τους Γιβελλίνους (1240), όταν οι κάτοικοι έδιωξαν τα Γερμανικά στρατεύματα ο αυτοκράτορας πολιόρκησε την πόλη αλλά χωρίς επιτυχία (1243). Το Βιτέρμπο από τότε έμεινε με φανατισμό πιστό στους Γουέλφους, την περίοδο 1257 - 1261 έγινε η έδρα του πάπα Αλεξάνδρου Δ΄ όπου πέθανε εκεί. Ο διάδοχος του Πάπας Ουρβανός Δ΄ εξελέγη στο Βιτέρμπο. Ο Πάπας Κλήμης Δ΄ επέλεξε το Βιτέρμπο σαν έδρα του για να συνεχίσει τον σκληρό πόλεμο που είχε ξεσπάσει εναντίον των Χοενστάουφεν. Ο Δούκας της Σουαβίας Κορραδίνος αφορίστηκε με την προφητική φράση "είναι ένα αρνί που προορίζεται για θυσία". Οι επόμενοι πάπες που εξελέγησαν στην πόλη ήταν ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ (1271), ο Πάπας Ιωάννης ΚΑ΄ (1276) που πέθανε όταν κατέρρευσε η οροφή της βιβλιοθήκης την ώρα που κοιμόταν, ο Πάπας Νικόλαος Γ΄ και ο Γάλλος Πάπας Μαρτίνος Δ΄. Οι κάτοικοι του Βιτέρμπο δεν δέχτηκαν ότι έγινε πάπας ένας ξένος υποτακτικός στο Βασίλειο της Νεαπόλεως και στον Κάρολο τον Ανδεγαυό, επιτέθηκαν στο Παπικό κονκλάβιο την ώρα που συνεδρίαζε και συνέλαβαν δύο Καρδινάλιους. Οι κάτοικοι στη συνέχεια αφορίστηκαν και οι πάπες απέφευγαν το Βιτέρμπο για 86 χρόνια.

Μετά την εκδίωξη των παπών η πόλη πέρασε στα χέρια της οικογένειας Ντι Βίκο, ο Τζιοβάννι ντι Βίκο επεκτάθηκε τον 14ο αιώνα στην Ταρκυνία, την Μπολσένα, το Ορβιέτο, την Τόντι, τη Νάρνι και την Αμέλια. Η κυριαρχία του διαλύθηκε όταν απεστάλη από την Αβινιόν ο Χυλ Άλβαρεσ Καρίγιο ντι Αλμπορνόζ (1310 - 1367) για να ανακτήσει τα Παπικά Κράτη που οικοδόμησαν το κάστρο (1354). Η πόλη δόθηκε στον Φρανσέσκο ντι Βίκο, γιο του Τζιοβάννι (1375), σε 13 χρόνια δολοφονήθηκε από τον λαό της πόλης, τη Βιτέρμπο κυβέρνησε στη συνέχεια ο Πάπας Ουρβανός ΣΤ΄ και ο Τζιοβάννι ντι Σιάρα ντι Βίκο ξάδελφος του Φρανσέσκο. Ο Πάπας Βονιφάτιος Θ΄ με τα στρατεύματα του τον έδιωξαν τελικά (1396) και αποκατέστησαν την παπική κυριαρχία, ο τελευταίος εκπρόσωπος της οικογένειας Τζιάκομο ντι Βίκο ηττήθηκε (1431).

Νεότερα χρόνια

Όταν κατακτήθηκε από τα Παπικά Κράτη το Βιτέρμπο έγινε πόλη δεύτερης κατηγορίας, τον 16ο αιώνα γεννήθηκε ο λόγιος Λατίνος Λατίνι, τελικά ενσωματώθηκε στην υπόλοιπη Ιταλία (1871). Όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος το Βιτέρμπο καταλήφθηκε από τη Βέρμαχτ, κατόπιν βομβαρδίστηκε σκληρά από τους Συμμάχους, από τον Ιούλιο του 1943 μέχρι τον Ιούνιο του 1944 υπέστη περισσότερες από είκοσι επιδρομές. Οι βομβαρδισμοί κατέστρεψαν το ένα τρίτο της πόλης με τεράστιες ζημιές στην Πολιτιστική κληρονομιά της πόλης, υπήρχαν επίσης 1.017 θάνατοι αμάχων.

Εθνόσημο

Το Βιτέρμπο περιέχει δύο βασικά σύμβολα στο Εθνόσημο του : το Λιοντάρι και το δέντρο του φοίνικα. Το λιοντάρι συμβολίζει τον Ρωμαίο Ηρακλή έναν από τους μυθικούς ιδρυτές της πόλης, το δέντρο του φοίνικα προστέθηκε τον Μεσαίωνα (4ος - 9ος αιώνας) και σχετίζεται με τη γειτονική πόλη Φερέντο που κατακτήθηκε από το Βιτέρμπο. Το τετράγραμμο "FAUL" που εμφανίζεται στο εθνόσημο δεν έχει διευκρινιστεί με τι σχετίζεται, σύμφωνα με μερικούς είναι τα αρχικά των τεσσάρων Ετρουσκικών οικογενειών που ίδρυσαν το Βιτέρμπο, με άλλους με τους τέσσερις λόφους γύρω από την πόλη.

Τα λουτρά

Τα παπικά ανάκτορα του Βιτέρμπο.

Στα δυτικά του Βιτέρμπο βρίσκεται η κοιλάδα του ποταμού Αρσιόν με αμέτρητες πηγές, τα νερά τους ήταν πασίγνωστα στους Ετρούσκους και στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία για τις θεραπευτικές τους ικανότητες. Τα ερείπια ενός μεγάλου Ρωμαϊκού λουτρού ήταν ορατά στην Αναγέννηση και περιγράφονται από σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο Τζουλιάνο ντα Σανγκάλλο (1443 - 1516), ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Τζόρτζο Βαζάρι. Μία από τις πιο διάσημες πηγές τη "Θερμοπηγή" περιγράφει ο Δάντης Αλιγκέρι στο έργο του Θεία Κωμωδία (Γραμμές 79 - 81) :

"Στην απόλυτη σιωπή φτάσαμε σε ένα σημείο στο δάσος όπου ακούσαμε έναν ήχο ένα ρυάκι έρεε έξω από το δάσος, η ερυθρότητα των νερών του με έκανε να τρομάξω Τα νερά της Θερμοπηγής δημιούργησαν ένα ρυάκι, τα νερά του μοιράστηκαν στα κλαριά καθώς έρεαν κάτω από την άμμο".

Σε απόσταση κοντά στη "Θερμοπηγή" που τα νερά της ήταν πάντοτε ανοιχτά υπήρχε το "Λουτρό των παπών". Μια σύγχρονη ξενοδοχειακή μονάδα περιλαμβάνει στο εσωτερικό της ένα μεσαιωνικό λουτρό που είχε προσελκύσει την προσοχή σε δύο πάπες, τον Μεσαίωνα ονομαζόταν "Μπάνιο του Σταυρού" χάρη σε έναν Σταυροφόρο που τα είχε ανακαλύψει. Τα έγγραφα των αρχών του 15ου αιώνα περιγράφουν ένα λουτρό που κάλυπτε τρεις πηγές κάτω από μία οροφή.

Τα λουτρά ανακαίνισε ο Πάπας Νικόλαος Ε΄ (1454), τα μετέτρεψε σε λουτρικά ανάκτορα, όπως αναφέρει ο βιογράφος του Τζιανότσο Μανέτι (1396 - 1459) "με τέτοια μεγαλοπρέπεια που δεν είχαν μόνο τη χρήση λουτρού αλλά και τη διαμονή πριγκίπων που ζούσαν βασιλικά". Τη δεκαετία του 1470 ο χρονικογράφος από το Βιτέρμπο Νικολά ντελλα Τούτσια περιγράφει ότι είχαν διαστάσεις 30 επί 20 μέτρα με πύργους στις γωνίες της νότιας πρόσοψης. Τα λουτρά χρειαζόντουσαν εξοπλισμό επειδή θα μπορούσαν να γίνουν εύκολα στόχος ληστών, είχε με μικρότερους θολωτούς θαλάμους που εξυπηρετούσαν τους χρήστες.

Οι εργασίες στα "Παπικά λουτρά του Βιτέρμπο" δεν σταμάτησαν στον πάπα Νικόλαο Ε΄ αλλά συνεχίστηκαν και με τους διαδόχους του. Τα έγγραφα στο Βατικανό καταγράφουν ότι συνέχισαν τις προσθήκες οι πάπες Πάπας Κάλλιστος Γ΄, Πάπας Παύλος Β΄, και ο Πάπας Σίξτος Δ΄. Υπάρχουν επιπλέον πολλές αποδείξεις ότι ο Πάπας Πίος Β΄ είχε προσθέσει επιπλέον μία πτέρυγα στην κατασκευή.

Οι περιγραφές των ταξιδιωτών τους μετέπειτα αιώνες δείχνουν ότι το μεγαλύτερο τμήμα της πολυτελούς κατασκευής του 15ου αιώνα είχε εξαφανιστεί ή καταστραφεί. Το κτίριο είχε τον 20ο αιώνα τη χρήση θερμικού ξενοδοχείου (1927), δέχτηκε σκληρό πλήγμα από τις Γερμανικές δυνάμεις την ώρα που υποχωρούσαν (1944). Το μεγαλύτερο τμήμα του κτιρίου ωστόσο, τα τείχη και οι πύργοι διασώζονται σήμερα παρά τις αρνητικές περιγραφές των ταξιδιωτών.

Πηγές

• (Αγγλικά) Mack, Charles R. (1992). «The Bath Palace of Nicholas V at Viterbo». An Architectural Progress in the Renaissance and the Baroque: Sojourns In and Out of Italy, Papers in Art History VIII. 1. Pennsylvania State University. 
• (Αγγλικά) Mack, Charles R. (1988). «The Renaissance Spa: Testing the Architectural Waters». Southeastern College Art Conference Review 11 (3). 
• (Ιταλικά) Valtieri, Simonetta (1972). «Rinascimento a Viterbo: Bernardo Rossellino». Architettura, croniche e storia 17. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Viterbo στο Wikimedia Commons
• (Ιταλικά) Επίσημος ιστότοπος