Βικιπαίδεια

Ασή Γωνιά Χανίων

οικισμός της Ελλάδας

Συντεταγμένες: 35°16′27.16″N 24°17′2.69″E / 35.2742111°N 24.2840806°E / 35.2742111; 24.2840806

Η Ασή Γωνιά είναι ιστορικό χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητος του δήμου Αποκορώνου στην περιφερειακή ενότητα Χανίων της Κρήτης. Στο πέρασμα των ετών διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα διάφορα επαναστατικά κινήματα της Κρήτης κατά τον 19ο αιώνα και αποτέλεσε τον τόπο καταγωγής αρκετών οπλαρχηγών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο πληθυσμός του οικισμού ανέρχεται σε 527 κατοίκους[1], η πλειοψηφία των οποίων ασχολείται με την κτηνοτροφία[2][3].

Ασή Γωνιά
Ασή Γωνιά is located in Greece
Ασή Γωνιά
Ασή Γωνιά
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΚρήτης
Περιφερειακή ΕνότηταΧανίων
ΔήμοςΑποκορώνου
Δημοτική ΕνότηταΑσή Γωνιάς
Γεωγραφία
ΝομόςΧανίων
Υψόμετρο400 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος456
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας740 55
Τηλ. κωδικός28310
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ονομασία

Επεξεργασία

Η ονομασία Ασή είναι αραβικής ή τουρκικής προέλευσης (τουρκικά "Asi") και σημαίνει τον "αποστάτη" ή τον "ανυπότακτο" και κατ΄ επέκταση τον "παλικαρά". Υπό αυτήν την ερμηνεία, η Ασή Γωνιά μεταφράζεται ως η "Γωνιά των αποστατών ή των παλικαράδων"[4].

Τοποθεσία

Επεξεργασία

Ο οικισμός είναι κτισμένος στις απολήξεις των Λευκών Ορέων σε υψόμετρο 380 μέτρων σε δυσπρόσιτη τοποθεσία, ανατολικά του βουνού Αγκάθες. Απέχει 57 χιλιόμετρα από την πόλη των Χανίων και 35 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο. Αποτελεί την μικρότερη σε έκταση δημοτική ενότητα του δήμου Αποκορώνου. Ανατολικά συνορεύει με τον νομό Ρεθύμνης[4].

Ιστορικά στοιχεία

Επεξεργασία

Λόγω της φυσικής οχυρής θέσης της, η Ασή Γωνιά αποτέλεσε στο πέρασμα των ετών κέντρο των διαφόρων επαναστατικών κινημάτων της Κρήτης[5]. Ιστορικά αναφέρεται για πρώτη φορά κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας, ενώ αρχικά ήταν κτισμένη ανατολικότερα από τη σημερινή της θέση[2]. Κατά τα νεότερα χρόνια, η Ασή Γωνιά ήταν γνωστή για τις αιματηρές βεντέτες, τα εκτεταμένα περιστατικά ζωοκλοπών αλλά και την αθρόα συμμετοχή των κατοίκων της στις διάφορες επαναστάσεις του νησιού[6].

Τον Ιούνιο του 1867 κοντά στον οικισμό διεξήχθη σφοδρή μάχη μεταξύ Κρητών επαναστατών και οθωμανικού στρατού. Στις 11 και 19 Οκτωβρίου του 1895 (π. ημ.) σημειώθηκαν εδώ οι πρώτες συμπλοκές μεταξύ των εξεγερθέντων Κρητών και του οθωμανικού στρατού κατά την έναρξη της τελευταίας Κρητικής Επανάστασης του 1895 - 1898.

Το χωριό κατά τη διάρκεια της υποχώρησης των συμμαχικών δυνάμεων τον Ιούνιο του 1941 μετά τη μάχη της Κρήτης, αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους κόμβους διαφυγής προς την ορεινή Κρήτη.[7] Τον Μάιο του 1943, οι γερμανικές δυνάμεις Κατοχής πραγματοποίησαν εκκαθαριστική επιχείρηση στην ευρύτερη περιοχή της Ασής Γωνιάς[8], η οποία είχε αναδειχτεί σε σημαντικό κέντρο της Εθνικής Αντίστασης[9].

Δείτε: Κοινότητα Ασή Γωνιάς

Αξιοθέατα - πολιτισμός

Επεξεργασία

Στην Ασή Γωνιά παρουσιάζει οικιστικό ενδιαφέρον η οικία του οπλαρχηγού Παύλου Γύπαρη. Κοντά στην Ασή Γωνιά βρίσκεται το λεγόμενο "Χαϊνόσπηλιο"[10][11] (σπήλαιο ληστών) στο οποίο κατέφυγαν τα διωκόμενα μέλη της Επαναστατικής Συνέλευσης του 1866. Κάθε χρόνο, διεξάγεται στον οικισμό σημαντική κτηνοτροφική γιορτή κατά την ημέρα του εορτασμού του Αγιου Γεωργίου του Γάλατα[12]. Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει γράψει το πρώτο συμφωνικό του έργο το 1946 με τίτλο "Το πανηγύρι της Ασή Γωνιάς".[13]

Επιφανείς κάτοικοι

Επεξεργασία

Από το χωριό κατάγονταν ο στρατιωτικός Παύλος Γύπαρης, ο αντιστασιακός και συγγραφέας Γεώργιος Ψυχουντάκης, ο μακεδονομάχος Στυλιανός Κοκκινάκης, ο οπλαρχηγός του Βορειοηπειρωτικού Αγώνα Μιχαήλ Μελαδάκης[14], ο αντιστασιακός Πέτρος Παπαδοπετράκης (καπετάν Πέτρακας)[15] και ο στρατιωτικός και αντιστασιακός Ανδρέας Παπαδάκης. Σπουδαίες προσωπικότητες της ιστορίας του χωριού είναι ακόμα ο Νικόλαος Πετράκης (Πετρονικόλας) και ο Μάρκος Πετράκης ή Πετρομάρκος, τα αγάλματα των οποίων δεσπόζουν σε κεντρικά σημεία.[16]

Είναι γεγονός οτι ο εγγονός του Πετρομάρκου, ο Αντιναύαρχος Στυλιανός Πετράκης είναι ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού από το 2020.[17]

Πληθυσμιακά στοιχεία

Επεξεργασία
Απογραφή 1913 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός 569[18] 506[19] 614[19] 593[19] 662[19] 585[19] 508[19] 526[19] 586 527[1]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 «Αναλυτικά στοιχεία της απογραφής του 2011 για το νομό Χανίων». Creta Voice. 31 Δεκεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2015. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Αση Γωνιά στην Κρήτη». Explore Crete. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2015. 
  3. ↑ «ΚΡΗΤΗ:ΑΠΟΚΟΡΩΝΑΣ ΧΑΝΙΩΝ». Ελληνικό Πανόραμα. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2015. [νεκρός σύνδεσμος]
  4. ↑ 4,0 4,1 «Ασή Γωνιά». Δήμος Αποκορώνα. 18 Φεβρουαρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2015. 
  5. ↑ Σύγχρονος Εγκυκλοπαδεία Ελευθερουδάκη, 1928, τ. 4, σελ. 543 - 544.
  6. ↑ George Psychoudakis, A letter to C.A. Trypanis by Patrick Leigh Fermor, The American College of Greece, Athens, 1999, σελ. 16 - 17, 38.
  7. ↑ Beevor, Antony· Prokopiou, Aristeidēs Pl (2004). Krētē : hē machē kai hē antistasē. Athēna: Ekdoseis Gkovostē. ISBN 9602709278. 1245306645. 
  8. ↑ Jack Smith-Hughes, Απόρρητη αναφορά της δράσεως της S.O.E. στην Κρήτη 1941 - 45, Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 1991, σελ. 60.
  9. ↑ Ζαν Φήλντινγκ, Το κρυφτό. Η Αντίσταση στην Κρήτη, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1993, σελ. 51.
  10. ↑ Ανδρεοπούλου Ραϊσα - Μόλλα Ελένη, Γενικό Πολεοδομικό σχέδιο δήμου Αποκορώνου, (ν. Χανίων) και πολεοδομική οργάνωση των οικισμών: Μελιδόνι, Καβρός, Φυλακή, Πολυτεχνείο Κρήτης, Διπλωματική Εργασία, Μάιος 2014, σ. 45.
  11. ↑ Xan Fielding, The Stronghold - Four Seasons in the White Mountains of Crete, Paul Dry Books, 2013, σ. 100.
  12. ↑ Λευτέρη Κ. Κρυοβρυσανάκη, Κρητικός Πανδέκτης, εκδόσεις Χαλκιαδάκη, Ρέθυμνο 1989, σελ. 94.
  13. ↑ Ο οικουμενικός Μίκης Θεοδωράκης τιμήθηκε στην Ασή Γωνιά
  14. ↑ «Τιμή στον Ασηγωνιώτη οπλαρχηγό Μιχαήλ Μελαδάκη». rethnea.gr. Ρεθεμνιώτικα Νέα. 30 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2015. 
  15. ↑ Λαδιά, Εύα (14 Οκτωβρίου 2015). «Πέτρος Παπαδοπετράκης: Ο θρυλικός Καπετάν Πέτρακας». rethnea.gr. Ρεθεμνιώτικα Νέα. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2016. 
  16. ↑ Μάρτιος 1924
  17. ↑ Xenia (18 Ιανουαρίου 2020). «Μήνυμα στον Ρεθυμνιώτη αρχηγό ΓΕΝ: «Ο παππούς σου ο Τουρκοφάγος θα ήταν περήφανος!»». Daynight.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2022. 
  18. ↑ Βασίλειον της Ελλάδος. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, Απαρίθμησις των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913, Εν Αθήναις, 1915, σ. 78.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 Μιχαήλ Σταματελάτος - Φωτεινή Βαμβά Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α' τόμος, σ. 105.

Πηγές

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ασή_Γωνιά_Χανίων&oldid=10725384"