Ανάκτηση πληροφοριών

Η ανάκτηση πληροφοριών ή ανάκτηση πληροφορίας (αγγλ.:information retrieval) είναι το επιστημονικό πεδίο της πληροφορικής που μελετά την αποδοτική αναζήτηση πληροφοριών και κάθε τύπου δεδομένων μέσα σε έγγραφα και μεταδεδομένα σχετικά με έγγραφα, όπως επίσης και με την αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων και στον Παγκόσμιο Ιστό (WWW). Μία εννοιολογική σύγχυση και μία πολύ εκτενής επικάλυψη υφίστανται στη χρήση των όρων ανάκτηση δεδομένων, ανάκτηση εγγράφων, ανάκτηση πληροφοριών και ανάκτηση κειμένου. Ωστόσο, καθένας από αυτούς τους όρους έχει τη δική του θεωρία και τις δικές του τεχνολογίες. Η ανάκτηση πληροφοριών στηρίζεται στη θεωρία των βάσεων δεδομένων, σε κατάλληλα υπολογιστικά συστήματα και σε μαθηματικές μεθόδους της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ εφαρμόζεται στην επιστήμη πληροφόρησης και στον Παγκόσμιο Ιστό (μηχανές αναζήτησης). Χάρη στον διεπιστημονικό της χαρακτήρα, αντλεί στοιχεία από την επιστήμη υπολογιστών, από τα μαθηματικά, από τη βιβλιοθηκονομία, από τη γνωστική ψυχολογία, από τη γλωσσολογία και από τη στατιστική.

Περίληψη

Μία διαδικασία ανάκτησης πληροφοριών ξεκινά όταν ο χρήστης εισάγει ένα ερώτημα (query) στο σύστημα. Τα ερωτήματα είναι αιτήσεις αναζήτησης σε κάποια βάση δεδομένων, όπως για παράδειγμα η αναζήτηση ενός αλφαριθμητικού σε κάποια μηχανή αναζήτησης του ιστού. Στην ανάκτηση πληροφοριών ένα ερώτημα δεν προσδιορίζει μονοσήμαντα ένα αντικείμενο, αλλά αντ’ αυτού, πολλά αντικείμενα μπορεί να ταιριάζουν στο ερώτημα, ίσως με διαφορετικούς βαθμούς σχετικότητας.

Ένα αντικείμενο είναι μια οντότητα που αντιπροσωπεύεται από κάποιες πληροφορίες σε μια βάση δεδομένων. Για να απαντηθούν τα ερωτήματα των χρηστών, γίνεται αναζήτηση ανάμεσα στα στοιχεία της βάσης για πιθανές απαντήσεις. Τα δεδομένα μπορεί να έγγραφα κειμένων, εικόνες, αρχεία ήχου ή βίντεο. Συχνά τα ίδια τα έγγραφα δεν αποθηκεύονται ή διατηρούνται απευθείας στο σύστημα ανάκτησης πληροφοριών, αλλά αντ’ αυτού εκπροσωπούνται στο σύστημα από υποκατάστατα έγγραφα ή μεταδεδομένα.

Τα περισσότερα συστήματα ανάκτησης πληροφοριών υπολογίζουν μια αριθμητική βαθμολογία για το πόσο καλά κάθε αντικείμενο στη βάση δεδομένων ταιριάζει με το ερώτημα και κατατάσσει τα αντικείμενα σύμφωνα με αυτή την τιμή. Τα αντικείμενα που βρίσκονται στην κορυφή της κατάταξης εμφανίζονται στο χρήστη. Η διαδικασία μπορεί στη συνέχεια να επαναλαμβάνεται, αν ο χρήστης επιθυμεί να βελτιώσει το ερώτημα.

Ερευνητικές Ομάδες

• Center for Intelligent Information Retrieval at University of Massachusetts
• Information Retrieval at the Language Technologies Institute, Carnegie Mellon University
• Glasgow Information Retrieval Group