Ιουδαϊσμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Ιουδαϊσμός''' είναι η παραδοσιακή [[θρησκεία]] των [[Εβραίοι|Εβραίων]] ανά τον κόσμο, με περίπου 1520 εκατομμύρια πιστούς κατά το [[2006]], γεγονός που τον. κατατάσσειΚατατάσσεται ωςστη δωδέκατη σε τάξη μεγέθους οργανωμένηθέση τηρούμενηοργανωμένης τηρούμενης [[ΜονοθεϊσμόςΜονοθεϊστική θρησκεία|μονοθεϊστική]]<nowiki/>ς θρησκείαθρησκείας. καιΕίναι μία από τις αρχαιότερες θρησκευτικές [[παράδοση|παραδόσεις]] που τελούνταιυφίστανται στον σύγχρονο κόσμο. Οι αξίες και η [[ιστορία]] του εβραϊκού λαού συνιστούν μείζον θεμέλιο άλλων θρησκειών, όπως είναι ο [[Χριστιανισμός]], το [[Ισλάμ]], οι [[ΣαμαρίτεςΣαμαρείτες]] και η [[Πίστη Μπαχάι]], οι οποίες μαζί με τον Ιουδαϊσμό ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία των λεγόμενων [[Αβρααμικές θρησκείες|Αβρααμικών θρησκειών πολλοι εβραιοι ομωσ ειναι γκει.]].

Ο Ιουδαϊσμός σπανίως υπήρξε ενιαίος στην έκφραση και την άσκησή του (αν και ήταν πάντα μονοθεϊστικός ως προς τη [[θεολογία]] του), καιενώ επίσης διαφέρει από πολλές θρησκείες ως προς το γεγονός ότι η κεντρική αυθεντία δεν αποδίδεται σε κάποιο άτομο αλλά μάλλον στις ιερές [[Αγία Γραφή|Γραφές]] ([[Τανάκ]]) και στις μακραίωνες [[Παραδόσεις (θρησκευτικές)|παραδόσεις]] ([[Χαλακά]]).<ref name=":0">{{Cite book|title=Συγκριτική Θρησκειολογία|first=Μάριος|last=Μπέγζος|publisher=Εκδόσεις Γρηγόρη|isbn=978-960-333-702-7|year=2011|location=Αθήνα|page=124-131|quote=}}</ref> Βέβαια, ο Ιουδαϊσμός σε όλες τις παραλλαγές του παρέμεινε προσδεδεμένος σε έναν αριθμό θρησκευτικών αρχών, η σημαντικότερη εκ των οποίων είναι η πίστη ότι υπάρχει ένας μοναδικός, [[Παντογνωσία|παντογνώστης]], [[Παντοδυναμία|παντοδύναμος]], πανάγαθος, υπερβατικός [[Θεός]], יהוה ([[Τετραγράμματο|ΓΧΒΧ]]), που αποδίδεται στα ελληνικά ως [[Ιεχωβά]] ή [[Γιαχβέ]], ο οποίος [[Γένεση (βιβλίο)|δημιούργησε]] το [[σύμπαν]] και συνεχίζει να το κυβερνά. Σύμφωνα με την παραδοσιακή εβραϊκή πίστη, ο Θεός που δημιούργησε τον κόσμο, εγκαθίδρυσε μια [[Διαθήκη (Ισραήλ)|διαθήκη]] με τον εβραϊκό λαό, και τούτου αποκάλυψε τους νόμους Τουτου και τις εντολές Τουτου με τη μορφή της [[Τορά]] (συνήθως αναφέρεται και ως "«Μωσαϊκός Νόμος"»).

Εντός του Ιουδαϊσμού υπάρχουν διάφορα ρεύματα, τα περισσότερα εκ των οποίων προέρχονται από τον [[Ραββινικό Ιουδαϊσμό]], ο οποίος δέχεται πως oο Θεός αποκάλυψε τους νόμους και τις εντολές του στον ΜωϋσήΜωυσή στο Όρος Σινά υπό την μορφή της Γραπτής και της Προφορικής Τορά.<ref>

και από τμήματα σύγχρονων μη-Ορθόδοξων ομολογιών. ΣύχγρονοιΣύγχρονοι κλάδοι του Ιουδαϊσμού, όπως ο Ουμανιστικός Ιουδαϊσμός, μπορεί να είναι μη-θεϊστικοίαθεϊστικοί.<ref>

Σήμερα, τα μεγαλύτερα ρεύματα της Εβραϊκής θρησκείας είναι ο [[Ορθόδοξος Ιουδαϊσμός]] (Ιουδαϊσμός Χαρεδί και Σύγχρονος Ορθόδοξος Ιουδαϊσμός), ο [[Συντηρητικός Ιουδαϊσμός]] και ο ΜεταρυθμιστικόςΜεταρρυθμιστικός Ιουδαϊσμός. Κύριες πηγές διαφοροποίησης μεταξύ αυτών των ομάδων είναι οι προσεγγίσεις τους στον Εβραϊκό νόμο, η αυθεντία της Ραββινικής παράδοσης και η σημασία του Κράτους του [[Ισραήλ]].<ref>

Το θέμα των [[Εβραϊκές Γραφές|Εβραϊκών Γραφών]] είναι η εξιστόρηση της σχέσης των [[Ισραηλίτες|Ισραηλιτών]] (κλάδου των Εβραίων) με τον [[Θεός|Θεό]] όπως αποτυπώνεται στην [[ιστορία]] τους από την αρχή του [[χρόνος|χρόνου]] έως την ανέγερση του Δεύτερου Ναού (περ. 350 [[Π.Κ.Ε.]]/[[π.Χ.]]). Η συγκεκριμένη σχέση απεικονίζεται συχνά με όρους διαμάχης, καθώς οι Εβραίοι αγωνίζονται μεταξύ της πίστης τους στον Θεό και της έλξης τους προς άλλους θεούς, κυρίως Εβραίοι όπως ο [[Αβραάμ]], ο [[Ιακώβ]], ο πατέρας όλων των Ισραηλιτών -γνωστός μεταγενέστερα ως [[Ισραήλ]]- και ο [[Μωυσής]].

Ο Θεός προσδιόρισε τους απογόνους του [[Ααρών]], αδελφού του Μωυσή ως [[Κοέν|ιερατική τάξη]] στην ισραηλιτική [[κοινότητα]]. Καταρχήν λάτρευαν σε σκήνωμα ([[σκηνοπηγία]]) και μεταγενέστερα οι απόγονοί τους ήταν υπεύθυνοι της λατρείας στον [[Ναός της ιερουσαλήμΙερουσαλήμ|Ναό της Ιερουσαλήμ]].

[[Αρχείο:Western wall jerusalem night.jpg|thumb|250px|left|Το δυτικό[[Δυτικό τείχοςΤείχος]] στην [[Ιερουσαλήμ]] είναιαποτελεί τμήμα του ό,τιτείχους απέμεινεπου απόπεριέβαλε τον [[Δεύτερος Ναός|Δεύτερο Ναό]]. Αποτελεί τον ιερότερο τόπο για τον Ιουδαϊσμό προσβάσιμο σε Εβραίους.]]

Μετά από τον θάνατο του Σολομώντα, το βασίλειό του διαιρέθηκε σε δύο επι μέρουςεπιμέρους τμήματα: το βόρειο [[βασίλειο του Ισραήλ]] και το νότιο [[βασίλειο του Ιούδα]]. Μετά από αρκετούς αιώνες, εξαιτίας της ειδωλολατρίας, ο Θεός επέτρεψε στην [[Ασσυρία]] να κατακτήσει το Ισραήλ και να εξορίσει τον λαό του. Το βασίλειο του Ιούδα, με [[πρωτεύουσα]] την Ιερουσαλήμ, παρέμεινε υπό την διακυβέρνηση του οίκου του Δαβίδ. Ωστόσο, όπως συνέβη και με τον βορρά, η ειδωλολατρία αυξήθηκε σε τέτοια έκταση, ώστε ο Θεός επέτρεψε στην [[Βαβυλωνία]] να κατακτήσει το βασίλειο, να καταστρέψει τον Ναό μετά από 410 χρόνια και να [[Βαβυλώνια αιχμαλωσία|εξορίσει]] τον λαό με την υπόσχεση της απελευθέρωσης μετά από 70 χρόνια. Αυτά τα γεγονότα καταγράφτηκαν στα βιβλία του [[Ησαΐας (βιβλίο)|Ησαΐα]] και του [[Ιερεμία (βιβλίο)|Ιερεμία]].

Η Τορά, [[Γένεση (βιβλίο)|Γένεση]], [[Έξοδος (βιβλίο)|Έξοδος]], [[Λευιτικό (βιβλίο)|Λευιτικό]], [[Αριθμοί (βιβλίο)|Αριθμοί]], και [[Δευτερονόμιο (βιβλίο)|Δευτερονόμιο]], που δόθηκε στο [[όρος Σινά]] συνοψίστηκε στα πέντε αυτά βιβλία του Μωυσή ([[Πεντάτευχος]]). Μαζί με τα βιβλία των προφητών αποκαλείται ''Γραπτή Τορά''. Οι λεπτομέρειες και η ερμηνεία του νόμου, που ονομάζονται ''Προφορική Τορά'' ή προφορικός νόμος στον Ιουδαϊσμό, ήσανήταν αρχικά άγραφοι. Εξαιτίας, όμως, των διωγμών που υπέστησαν οι Εβραίοι και του κινδύνου απώλειας μνήμης των λεπτομερειών, η ραββινική παράδοση αναφέρει ότι αυτοί οι προφορικοί νόμοι καταγράφηκαν στη [[Μισνά]], το [[Ταλμούδ]]<ref name=":0" /> και άλλα ιερά βιβλία.

Αν και καταγράφηκε κατά τον πρώιμο [[μεσαίωνας|μεσαίωνα]], η [[Αγία Γραφή|εξωβιβλική]] [[παραμύθι|παραμυθία]] της σχέσης του Βασιλέα Σολομώντα και της Μακέδα (Μάγδας) Βασίλισσας του Σαβά και της έλευσης της [[Κιβωτός της Διαθήκης|Κιβωτού της Διαθήκης]] λαμβάνει χώρα σε εκείνη της εποχή. Σύμφωνα με την αφήγηση, η βασίλισσα Μακέδα -που κυβερνούσε μια μικρή περιοχή της σύγχρονης νότιας Αιθιοπίας- έκανε ένα μακρύ ταξίδι προσκυνήματος στην ιερουσαλήμΙερουσαλήμ, γοητευμένη από τη φημισμένη σοφία του Σολομώντα. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής της, ο βασιλέας Σολομών γοητεύτηκε από την ομορφιά και την πίστη της και θεώρησε πως πρέπει να την αποκτήσει. Ένα βράδυ διέταξε τους μαγείρους του να αυξήσουν την ποσότητα του [[πιπέρι|πιπεριού]] στο δείπνο. Επίσης, ζήτησε από τους υδροχόους του να μη δώσουν σε κανέναν νερό, εκτός και αν το ενέκρινε ο ίδιος και να τοποθετήσουν ένα λαγήνι νερό στα ιδιαίτερα δώματά του. Η βασίλισσα Μακέδα, συνειδητοποιώντας το κόλπο του έπαιξε μαζί του, σκεπτόμενη ότι θα μπορούσε εύκολα να αντεπεξέλθειανταπεξέλθει στη δίψα της. Η αυτοπεποίθησή της όμως αποδείχθηκε δυστυχώς υπέρμετρη. Ανίκανη να τα βγάλει πέρα με την αφυδάτωση, τελικά αναγκάστηκε να ενδώσει στην επιθυμία του και να κοιμηθεί μαζί του για ένα ποτήρι νερό. Καρπός της σχέσης τους ήταν η γέννηση του βασιλέα Μενελίκ Α'. Ο θρύλος αναφέρει επιπλέον ότι στην ηλικία των 25 ο Μενελίκ επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ και έκλεψε την Κιβωτό της Διαθήκης.

Αν και ο μονοθεϊσμός και η Τορά είναι θεμελιώδεις παράμετροι του [[Ραββινικός Ιουδαϊσμός|Ραββινικού Ιουδαϊσμού]], αρκετοί σχολιαστές της Βίβλου ισχυρίζονται πως ορισμένοι στίχοι της Τορά υπονοούν ότι οι πρώτοι Ισραηλίτες αποδέχονταν την ύπαρξη και άλλων θεών, θεωρώντας τον Θεό τους ως τον μόνο Δημιουργό, και τη λατρεία του υποχρεωτική ([[ενοθεϊσμός|ενοθεϊστική]] άποψη). Με άλλα λόγια η ισραηλιτική θρησκεία του [[Γιαχβέ]] που προηγήθηκε του Ραββινικού Ιουδαϊσμού, έτσι όπως καταγράφηκε από τους προφήτες, απαιτούσε '''μονολατρεία''', την λατρεία και την αποκλειστική αφοσίωση στον μόναδικόμοναδικό και "ζηλότυπο" Θεό. Το βιβλικό κείμενο που θεωρείται πυρήνας του Ιουδαϊσμού (περιγράφεται ως ''Σεμά Ισραέλ'', δηλαδή "Άκουσε Ισραήλ", από το [[s:Δευτερονόμιον#6|Δευτερονόμιο 6:4]]: "שְׁמַע יִשְׂרָאֵל: יְהוָה אֱלֹהֵינוּ, יְהוָה אֶחָד", δηλαδή, «Άκου, Ισραήλ: Ο Γιαχβέ ο Θεός μας είναι ένας Γιαχβέ»), απεικονίζει τη φανερή απροθυμία αυτού του Θεού να αποδεχθεί τη λατρεία άλλων θεών, εκτός του ιδίου. Όπως ο Ιεχωβά περιγράφεται ως πολεμικός θεός («ο Γιαχβέ των στρατευμάτων», για παράδειγμα στο 1 Σαμουήλ 1:3), η λατρεία θεών της γονιμότητας όπως ο [[Βάαλ]] (ή Βααλίμ) υπήρξε ελκυστική για τους Ισραηλίτες αφότου εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη γη τους.

Από αυτή την άποψη, οι Εβραίοι κατά την [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική περίοδο]] θεώρησαν πως ο Θεός τους ήταν ο μοναδικός Θεός (και συνεπώς Θεός όλων), και ότι το αρχείο της αποκάλυψής Τουτου (η Τορά) περιείχε καθολικές αλήθειες. Τούτη η στάση αντανακλά ιστορικά το αυξανόμενο ενδιαφέρον των Εθνικών για τον Ιουδαϊσμό (αρκετοί Έλληνες και Ρωμαίοι θεωρούσαν του Εβραίους ως "φιλοσοφικότατο" λαό εξαιτίας της πίστης του σε έναν θεό που δεν απεικονιζόταν εικονογραφικά), και το αυξανόμενο ενδιαφέρον των Εβραίων για την [[ελληνική φιλοσοφία]] και την αναζήτησή της για εγκαθίδρυση καθολικών αληθειών που δυνητικά οδηγούσαν στην ιδέα του μονοθεϊσμού, τουλάχιστον υπό την έννοια ότι "όλοι οι θεοί είναι Ένα".

* πρωϊνήΠρωινή προσευχή στη Συναγωγή [http://www.cleo.net.uk/resources/displayframe.php?src=465/consultants_resources%2Freligiouseduc%2FjudaismS%2Fservice.html]