Cyfrifiad y Deyrnas Unedig 2011
| |
| Cyfrifiad blaenorol | Cyfrifiad y Deyrnas Unedig 2001 |
|---|---|
| Cyfrifiad nesaf | Cyfrifiad y Deyrnas Unedig 2021 |
| Ardal | Deyrnas Unedig |
| Awdurdod | Swyddfa Ystadegau Gwladol |
| Dyddiad y Cyfrifiad | 27 Mawrth 2011 |
Cynhaliwyd cyfrifiad ym mhob rhan o'r DU, a adnabyddir yn gyffredinol fel Cyfrifiad 2011, ar ddydd Sul 27 Mawrth 2011. Hwn oedd yr 20fed cyfrifiad yn y Deyrnas Unedig. Trefnwyd y Cyfrifiad gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol yng Nghymru a Lloegr a gan Swyddfa Gofrestru Gyffredinol yr Alban yn yr Alban a gan Asiantaeth Ystadegau ac Ymchwil Gogledd Iwerddon yng Ngogledd Iwerddon. Mae canlyniadau manwl yn ôl ardal, ardal cyngor, ward ac ardal allbwn ar gael ar eu gwefannau perthnasol.
Rhyddhawyd y canlyniadau cyntaf, sef amcangyfrifon am oedran, rhyw a deiliaid tai, ar 16 Gorffennaf 2012.[1], a dilynwyd hyn gyda gwybodaeth manylach ar 11 Rhagfyr 2012.[2] Daw rhagor o fanylion yn y misoedd hyd at Hydref 2013.
Y ddau fater llosg sy'n deillio o'r wybodaeth hon parthed Cymru yw: lleihad yn y niferoedd sy'n siarad Cymraeg a lleihad yn y niferoedd sy'n nodi eu crefydd fel "Cristion".
Y Gymraeg
[golygu | golygu cod]Bu cwymp yng nghanran poblogaeth y dinasyddion a nododd eu bont yn siarad Cymraeg, a chwympodd y nifer absoliwt hefyd. Y gwahaniaeth rhwng y ddau rif yma ydy'r cynnydd a welwyd yn y nifer o bobl ddwad neu fewnlifiad o wledydd eraill i Gymru. Canfyddwyd:
- Bu cwymp (neu "leihad") o 9% yng nghanran y boblogaeth sy'n siarad Cymraeg (o 20.8% i 19.0%, sef 1.8 pwynt canran). Ond 3.5% oedd y cwymp yn nifer y siaradwyr. Mae'r ffigurau'n wahanol oherwydd twf ym mhoblogaeth Cymru. Bu cynnydd hefyd o ddau bwynt canran yn nifer y trigolion a anwyd y tu allan i'r wlad.
- Yn y De Orllewin y gwelwyd y cwymp mwyaf yn nifer y siaradwyr: yn Sir Gâr, Ceredigion, Castell-Nedd Port Talbot ac Abertawe. Roedd Cyfrifiad 2001 wedi dangos canran uchel o siaradwyr Cymraeg yn y siroedd hyn a oedd dros 65 oed, felly gellir dadlau fod rhan o'r cwymp presennol yn deillio o ostyngiad hanner canrif yn ôl yn nghanran y plant a fagwyd yn siarad Cymraeg.
- Yn y De Ddwyrain, bu i gyfran y siaradwyr Cymraeg gwympo'n sylweddol ym Mlaenau Gwent, Torfaen a Merthyr Tudful. Ar y llaw arall, cynyddodd cyfran y siaradwyr Cymraeg yng Nghaerffili a Sir Fynwy rhyw fymryn. Yn ôl Cyfrifiad 2001 roedd mwyafrif y siaradwyr Cymraeg yn y siroedd hyn yn blant ysgol, ac roedd y niferoedd yn cynnwys llawer o blant nad oedd â rhiant a oedd yn medru Cymraeg ac nad oedd ychwaith yn mynd i ysgol cyfrwng Cymraeg. Gan na fu newid chwyldroadol yn nulliau dysgu Cymraeg rhwng 2001 a 2011, mae yna le i gredu fod y cwymp yn deillio o newid yn y ffordd mae rhieni yn nodi sgiliau ail iaith eu plant yn y Gymraeg ar ffurflen y Cyfrifiad, yn hytrach na newid yn arfer iaith y boblogaeth.
- Yn y Gogledd Ddwyrain yn Sir Ddinbych, Sir y Fflint a Wrecsam, bu gostyngiad yn niferoedd y siaradwyr Cymraeg hefyd, ond i raddau llai. Bydd ystadegau wardiau yn dangos yn gliriach a yw'r ardal hon yn dilyn patrwm cyffredinol y De Orllewin neu'r De Ddwyrain.
- Yn y Gogledd Orllewin yng Ngwynedd, Môn a Chonwy, roedd nifer y siaradwyr yn weddol sefydlog ond mae cynnydd yn y boblogaeth oherwydd y mewnlifiad yn golygu bod canran y siaradwyr wedi gostwng.
- Yng Nghaerdydd, cynyddodd nifer y siaradwyr yn sylweddol, ond oherwydd twf poblogaeth y brifddinas ni fu ond cynnydd bychan yn y ganran.
- Mae'r ystadegau'n dibynnu ar farn a thuedd y person a lenwodd y ffurflen wreiddiol, felly mae newid mewn agweddau tuag at y Cymraeg yn effeithio ar y canlyniadau, heb o reidrwydd adlewyrchu newid yn yr arferoedd ieithyddol. Ceir gwahaniaethau, hefyd, rhwng y cyfrifiadau gwahanol yn y cwestiynau a ofynwyd (ond nid am y Gymraeg rhwng 2001 a 2011). Am y rhesymau hyn, gall cymharu'r union ffigurau'n uniongyrchol fod yn gamarweiniol.
| Ardal | Siarad Cymraeg 2001 | Siarad Cymraeg 2011 | Newid, Nifer | Cyfran Siaradwyr | Poblogaeth ≥ 3 Oed, 2001 | Poblogaeth ≥ 3 Oed, 2011 | Newid, Pwynt Canran o'r Boblogaeth |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ynys Môn | 38,893 | 38,568 | -325 | colli un o bob 119 siaradwr | 64,679 | 67,403 | -2.91% |
| Gwynedd | 77,846 | 77,000 | -846 | colli un o bob 92 siaradwr | 112,800 | 117,789 | -3.64% |
| Conwy | 31,298 | 30,600 | -698 | colli un o bob 44 siaradwr | 106,316 | 111,724 | -2.05% |
| Sir Ddinbych | 23,760 | 22,236 | -1524 | colli un o bob 15 siaradwr | 90,085 | 90,527 | -1.81% |
| Sir y Fflint | 20,599 | 19,343 | -1256 | colli un o bob 16 siaradwr | 143,382 | 146,940 | -1.20% |
| Wrecsam | 18,105 | 16,659 | -1446 | colli un o bob 12 siaradwr | 124,024 | 129,425 | -1.73% |
| Powys | 25,814 | 23,990 | -1824 | colli un o bob 14 siaradwr | 122,473 | 129,083 | -2.49% |
| Ceredigion | 37,918 | 34,964 | -2954 | colli un o bob 12 siaradwr | 72,884 | 73,847 | -4.68% |
| Sir Benfro | 23,967 | 22,786 | -1181 | colli un o bob 20 siaradwr | 110,182 | 118,392 | -2.51% |
| Sir Gaerfyrddin | 84,196 | 78,048 | -6148 | colli un o bob 13 siaradwr | 167,373 | 177,642 | -6.37% |
| Abertawe | 28,938 | 26,332 | -2606 | colli un o bob 11 siaradwr | 216,226 | 231,155 | -1.99% |
| Castell-nedd Port Talbot | 23,404 | 20,698 | -2706 | colli un o bob 8 siaradwr | 130,305 | 135,278 | -2.66% |
| Pen-y-bont ar Ogwr | 13,397 | 13,103 | -294 | colli un o bob 45 siaradwr | 124,284 | 134,545 | -1.04% |
| Bro Morgannwg | 12,994 | 13,189 | 195 | ennill un o bob 66 siaradwr | 115,116 | 122,018 | -0.48% |
| Caerdydd | 32,504 | 36,735 | 4231 | ennill un o bob 7 siaradwr | 294,208 | 332,273 | 0.01% |
| Rhondda Cynon Taf | 27,946 | 27,779 | -167 | colli un o bob 167 siaradwr | 223,924 | 225,555 | -0.16% |
| Merthyr Tudful | 5,532 | 5,028 | -504 | colli un o bob 10 siaradwr | 54,115 | 56,623 | -1.34% |
| Caerffili | 18,237 | 19,251 | 1014 | ennill un o bob 17 siaradwr | 163,297 | 171,972 | 0.03% |
| Blaenau Gwent | 6,417 | 5,284 | -1133 | colli un o bob 5 siaradwr | 67,795 | 67,348 | -1.62% |
| Torfaen | 9,780 | 8,641 | -1139 | colli un o bob 8 siaradwr | 88,062 | 87,844 | -1.27% |
| Sir Fynwy | 7,688 | 8,780 | 1092 | ennill un o bob 7 siaradwr | 82,351 | 88,609 | 0.57% |
| Casnewydd | 13,135 | 13,002 | -133 | colli un o bob 98 siaradwr | 131,820 | 139,849 | -0.67% |
| CYMRU | 582,368 | 562,016 | -20,352 | colli un o bob 28 siaradwr | 2,805,701 | 2,955,841 | -1.74% |
Cymhariaeth gyda Chyfrifiad 2001
[golygu | golygu cod]-
Mae'r map yn dangos sut y newidiodd y ganran a oedd yn siarad Cymraeg rhwng 1991 a 2001 ar lefel adran etholiadol. -
Y ganran a oedd yn gallu siarad Cymraeg, 2001 -
Y ganran a oedd yn gallu siarad Cymraeg, 2011
Yn ystod y ddegawd hon newidiodd y ganran a oedd yn gallu siarad Cymraeg a gwelwyd cynnydd sylweddol yn awdurdodau de-ddwyrain Cymru’n arbennig ond gostwng wnaeth y canrannau yn y pedwar awdurdod a oedd â’r canrannau uchaf yn siarad Cymraeg, sef Ynys Môn, Gwynedd, Ceredigion a Sir Gaerfyrddin.
Yn 2001 lleiafrif o 41% (239,000) o’r holl siaradwyr a oedd yn byw yn y pedair sir hynny lle roedd mwyafrif y boblogaeth yn gallu siarad Cymraeg Roedd hyn yn cymharu gyda 48% (245 mil) yn 1991. Mae dosbarthiad y siaradwyr yn amrywio’n ôl oed ac yn ôl siaradwyr rhugl.
Canlyniad y newidiadau hyn oedd bod llai o gymunedau lle roedd canrannau uchel yn gallu siarad Cymraeg er bod hefyd lai o gymunedau lle roedd canrannau isel iawn yn gallu siarad Cymraeg.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Amcangyfrifon o Boblogaeth a Chartrefi Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.
Mae'r erthygl hon yn cynnwys testun o wefan Comisiynydd y Gymraeg. Caniateir atgynhyrchu deunydd y Comisiynydd am ddim mewn unrhyw fformat neu gyfrwng cyn belled â’i fod yn cael ei atgynhyrchu’n gywir ac na chaiff ei ddefnyddio mewn cyd-destun camarweiniol. Uwchlwythwyd y gwaith hwn i'r Wicipedia Cymraeg o dan hawliau trwydded 'Defnydd Teg'.