Tahini
 | |
| Math | past taenadwy, bwyd, food paste, Cyfwyd  |
|---|---|
| Rhan o | coginiaeth yr Aifft, coginio Gwlad Groeg, Cypriot cuisine, coginio Libanus, Levantine cuisine, Iraqi cuisine, bwyd o Syria, Turkish cuisine |
| Yn cynnwys | hadau sesame |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Past yw tahini neu tahina (Arabeg: طحينية; Hebraeg: טחינה; Ffarsi: ارده, ardeh), Twrceg: tahini) wedi'i wneud o hadau sesame wedi eu malu (a elwir hefyd yn sesame) a ddefnyddir fel cynhwysyn mewn amryw o seigiau o'r Dwyrain Canol.[1]
Etymoleg
[golygu | golygu cod]Daw'r gair tahini o'r Arabeg: طحينة [tˤaħiːna], neu'n fyw cywir, ṭaḥīniyya طحينية, sy'n dod o'r gwraidd ط ح ن Ṭ-Ḥ-N a geir yn y ferf طحن ṭaḥana sy'n golygu "melino" (to grind yn Saesneg),[1] yr un gwraidd â'r gair طحين [tˤaħiːn], "blawd" mewn rhai tafodieithoedd Arabeg.
Saws tahini
[golygu | golygu cod]Mae saws Tahini yn cynnwys:
- Past Tahini a wneir o hadau sesame (gorau oll wedi'u rhostio) wedi'u melino, ychwanegu hylif (dŵr, olew hadau neu olew olewydd) a phinsiad o halen
- Gewin garlleg, wedi'i falu
- Halen
- Sudd lemwn
- Persli, wedi'i dorri'n fân (dewisol)
Defnydd
[golygu | golygu cod]Mae tahini yn elfen ddewisol wrth wneud hwmws a baba ganush (wylys wedi stwnsio). Gellir ei daenu hefyd ar fara (yn bennaf mewn bara pita). Gellir hefyd ei wneud yn fwy hylifog gyda sudd lemwn a dŵr (a garlleg o ddewis) i greu saws sy'n cyd-fynd llawer o brydau fel cig troell, megis cebab, troell-rhost fel siawarma, ffalaffel, salad, ac ati.
- Israel, caiff tahini ei ychwanegu fel saws ar fwydydd a byr-brydau Israeli (a'r Dwyrain Canol) megis ffelaffel, sabich, a schwg.
Gwybodaeth maeth
[golygu | golygu cod]Mae tahini yn gyfoethog iawn mewn fitaminau yn enwedig fitamin B1, fitamin B2 a fitamin B6 ac mae'n cynnwys llawer o galsiwm ac haearn. Mae felly yn fwyd a chynhwysyn poblogaidd gan lyseiwyr a figaniaid. Caiff hefyd ei werthu fel taenyn bwyd amgen i menyn cnau mwnci mewn siopau bwyd iach neu llyseiol, yn ogystal â siopau bwyd Twrcaidd ac Arabaidd.