Gweld cod am Cerddoriaeth Cymru

{{Diwylliant Cymru}}Mae gan '''gerddoriaeth Cymru''' hanes hir, ond ychydig iawn o wybodaeth fanwl sydd gennym cyn y [[18g]] pan ddechreuodd hynafiaethwyr ymddiddori yn y pwnc. Cyfeirir at Gymru'n aml fel "Gwlad y Gân", yn ystrydebol braidd. Erbyn heddiw mae Cymru'n enwog am eu cerddorion cyfoes fel [[Bryn Terfel]] ym myd [[opera]] a grwpiau fel [[Manic Street Preachers]] a [[Catatonia]] ym myd [[roc]].

==Hanes==
Yn yr [[Yr Oesoedd Canol Diweddar yng Nghymru|Oesoedd Canol Diweddar]] ceir nifer o gyfeiriadau yng ngwaith [[Beirdd yr Uchelwyr]] at gerddororion crwydrol yn canu ar y [[telyn|delyn]] neu'r [[crwth]]. Roedd [[pib]]au'n offerynnau cyffredin hefyd. Roedd y [[datgeiniad|datgeiniaid]] a rhai o'r beirdd yn arfer datgan eu cerddi i gyfeiliant y delyn. Etifedd y traddodiad hwnnw yw [[Cerdd Dant]] heddiw. Yr ''Antiffonal Penpont'', o'r [[14g]], yw'r llawysgrif gynharaf o gerddoriaeth o Gymru.

Am ganrifoedd bu [[canu gwerin]] yn rhan annatod o fywyd y werin bobl. Erys nifer o geinciau ac [[alaw]]on a gasglwyd yn y 18g a'r 19eg ar glawr, e.e. '[[Dafydd y Garreg Wen]]'. Ond disodlwyd llawer o'r canu hyn mewn canlyniad i effaith y [[Diwygiad Methodistaidd]]. Yn eu lle ceid nifer o emynau gan bobl fel [[William Williams Pantycelyn]] a osodwyd ar emyn-donau poblogaidd fel '[[Cwm Rhondda]]'. Dan ddylanwad [[Ieuan Gwyllt]] daeth cynnal [[Cymanfa Ganu|Cymanfaoedd Canu]] yn boblogaidd iawn.

Yn ail hanner y [[19g]] daeth [[côr meibion|corau meibion]] yn boblogaidd ac roedd y [[Gymanfa Ganu]] yn denu miloedd.

==Cerddoriaeth glasurol==
Ym myd [[cerddoriaeth glasurol]] mae traddodiad Cymru yn dechrau gyda'r [[offeren]]au crefyddol [[Lladin]] a genid yn yr Oesoedd Canol. Mae'r wlad wedi cynhyrchu sawl [[cyfansoddwr]] adnabyddus fel [[Alun Hoddinott]], a chantorion byd-enwog fel [[Bryn Terfel]] a [[Katherine Jenkins]]. Yn ogystal mae gan Gymru ei cherddorfa genedlaethol, [[Cerddorfa Genedlaethol Cymreig y BBC]], a chwmni opera o fri rhyngwladol, sef [[Cwmni Opera Cenedlaethol Cymru]].

==Cerddoriaeth boblogaidd==
[[Delwedd:Tebotpiws3.jpg|150px|bawd|''Rhywun wedi dwyn fy nhrwyn'' gan [[Y Tebot Piws]] ([[1971]])]]
Ceir [[cerddoriaeth boblogaidd]] o bob math yn y Gymraeg, a ddechreuodd gyda [[canu gwlad]] yn y [[1960au]] ond a ymledodd i gynnwys canu roc a phop o ddiwedd y ddegawd honno ymlaen. Mae enwau mawr o'r Oes Aur yn cynnwys [[Meic Stevens]], [[Geraint Jarman]] (a'r Cynganeddwyr), [[Bryn Fôn]], [[Edward H. Dafis]], [[Geraint Lovegreen]], [[Y Tebot Piws]] a [[Bob Delyn a'r Ebillion]].

Yn Saesneg cafwyd grwpiau fel [[Amen Corner]] ac yn fwy diweddar y [[Manic Street Preachers]] a'r [[Super Furry Animals]] (band sy'n canu yn y Gymraeg yn ogystal).

Mae bodolaeth [[BBC Radio Cymru|Radio Cymru]] wedi bod yn bwysig iawn i alluogi cerddorion Cymraeg i gyrraedd eu cynulleidfa. Yn Saesneg mae [[BBC Radio Wales|Radio Wales]] wedi bod yn llwyfan bwysig hefyd. Yn ogystal mae [[S4C]] yn cynnig lle i gerddoriaeth Gymraeg, er iddo gael ei feirniadu gan rai bobl am fod yn geidwadol a "chanol y ffordd."

==Cyfryngau a stiwdios==
Erbyn heddiw mae sawl cwmni recordio yng Nghymru. Y pwysicaf yw Cwmni [[Sain]], a sefydlwyd gan [[Dafydd Iwan]], un o gantorion mwyaf poblogaidd y wlad o hyd. Mae cwmnïau eraill yn cynnwys [[Fflach]] ac [[Ankst]].

Mae gwyliau cerddorol wedi tyfu yn ddiweddar ac yn rhan annatod o'r diwylliant Cymreig. Maent yn cynnwys [[Gŵyl y Faenol]], a drefnir gan Bryn Terfel ar Stad y Faenol ger [[Bangor]], a [[Sesiwn Fawr Dolgellau]].

==Gweler hefyd==
* [[Cerdd Dant]]
* [[Cerddoriaeth Gymraeg]]
* [[Eisteddfod Ryngwladol Llangollen]]
* [[Hen Wlad fy Nhadau]]
* [[Pop Cymraeg]]
{{Cerddorion Cymreig}}{{Cymru}}
[[Categori:Cerddoriaeth Cymru| ]]
[[Categori:Y celfyddydau perfformio yng Nghymru]]
[[Categori:Cerddoriaeth Geltaidd|Cymru]]
[[Categori:Cerddoriaeth Ewrop|Cymru]]
[[Categori:Cerddoriaeth yn ôl gwlad|Cymru]]