Solfach

pentref yn Sir Benfro

Pentref glan-môr a chymuned yn Sir Benfro, Cymru, yw Solfach[1] (hefyd Solfa, Saesneg: Solva). Saif yng ngorllewin y sir, tua 3 milltir i'r dwyrain o Dyddewi, mewn gilfach môr ar Fae Sain Ffraid, ar aber Afon Solfach. Mae'r pentref yn cynnwys Solfach Isaf a Solfach Uchaf. Mae'r cymuned yn cynnwys y pentrefi Solfach, Tre-groes a Felin Ganol.

Solfach
Mathpentref, cymuned Edit this on Wikidata
Poblogaeth865, 805 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirSir Benfro Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd1,499.18 ha Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.8744°N 5.1889°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000474 Edit this on Wikidata
Cod OSSM802243 Edit this on Wikidata
Cod postSA62 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AS/au CymruPaul Davies (Ceidwadwyr)
AS/au y DUHenry Tufnell (Llafur)
Map
Statws treftadaethHenebion Cenedlaethol Cymru Edit this on Wikidata
Manylion

Mae ganddo harbwr ardderchog a bu'n ganolfan masnach arfordirol am ganrifoedd. Fe'i lleolir ym Mharc Cenedlaethol Arfordir Penfro.

Heddiw mae'r pentref yn ganolfan hwylio a gwyliau glan-môr poblogaidd. Mae Llwybr Arfordir Penfro yn rhedeg trwy'r pentref.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Paul Davies (Ceidwadwyr)[2] ac yn Senedd y DU gan Henry Tufnell (Llafur).[3]

Prif stryd Solfach

Mae hanes Solfach fel porthladd yn ymestyn yn ôl i'r 14g o leiaf. Cyfeirir ato gan yr hynafiaethydd George Owen yn 1603. Erbyn 1811 roedd yna 36 o longau'n defnyddio'r porthladd gyda naw warws ar eu cyfer yn y pentref. Roedd nwyddau fel ŷd, barlys a phren yn cael eu hallforio i Fryste a deuai nwyddau cyffredinol yn ogystal â glo a chalch i mewn o Fryste, porthladdoedd De Cymru ac o mor bell i ffwrdd ag Iwerddon. Ond fel yn achos nifer o borthladdoedd bychain tebyg dirywiodd ei fasnach gyda dyfodiad y rheilffyrdd ganol y 19g.

Ceir olion caer oes haearn ar ben Y Gribin, penrhyn ar ochr ddwyreiniol yr harbwr.[4]

Cofnodir fod pobl wedi ymfudo i'r Unol Daleithiau o Solfach. Yn 1848 y pris am y fordaith oedd £3 i oedolion a 30 swllt i blant. Roedd y siwrnai'n cymryd rhwng 7 a 14 wythnos, gan ddibynnu ar y gwyntoedd a'r tywydd. Roedd y calch a fewnforid i Solfach yn cael ei losgi mewn odynnau yn y pentref a'i werthu wedyn i ffermydd ardal Tyddewi. Peidiwyd y gwaith ar ddechrau'r Rhyfel Byd Cyntaf.

Cyfrifiad 2011

golygu

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[5][6][7][8]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Solfach (pob oed) (865)
  
100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Solfach) (258)
  
30.7%
:Y ganran drwy Gymru
  
19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Solfach) (536)
  
62%
:Y ganran drwy Gymru
  
73%
Y nifer rhwng 16 – 64 oed sydd mewn gwaith (Solfach) (166)
  
42.5%
:Y ganran drwy Gymru
  
67.1%

Pobl o Solfa

golygu

Magwyd pêl-droediwr Cymru Simon Davies yn y pentre a'r canwr Meic Stevens, ysgrifennodd gân adnabyddus am y pentref, Ysbryd Solfa.

Ffynhonnell

golygu
  • Christopher John Wright, A Guide to the Pembrokeshire Coast Path (Constable, 1986)

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
  2. "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-11-10.
  3. Gwefan Senedd y DU
  4. Gwefan yr Ymddiriodolaeth Genedlaethol
  5. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  6. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  7. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
  8. Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen farw]

Dolen allanol

golygu