Apterygiformes
Urdd o adar na fedrant hedfan yw'r Apterygiformes neu ar lafar, y Ciwïod. Mae'r erthygl hon yn cyfeirio at yr urdd, y teulu (Apterygidae) a'r rhywogaeth. Maent yn y genws Apteryx ac yn frodorol o Seland Newydd.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | tacson un eitem  |
|---|---|
| Safle tacson | urdd |
| Rhiant dacson | Palaeognathae |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
| Kiwi | |
|---|---|
| |
| Ciwi brown (Apteryx mantelli) | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Apterygiformes |
| Teulu: | Apterygidae |
| Teiprywogaeth | |
| Apteryx australis Shaw & Nodder, 1813 | |
| Rhywogaethau | |
|
Apteryx haastii Ciwi brith mawr | |
| |
| Dosbarthiad y Ciwis | |
| Cyfystyron | |
|
Stictapteryx Iredale & Mathews, 1926 | |
Mae maint y ciwi yn debyg i'r Iâr. Dyma'r lleiaf o'r adar gwastatfron, y ratites, sydd hefyd yn cynnwys yr estrys, yr emiwiaid, y rhea a'r corgasowarïaid. Gan y grŵp yma o adar y ceir yr wyau mwayf - mewn cyfartaledd a maint yr iâr.[1]
Denges DNA yr Apterygiformes eu bod yn perthyn yn agos iawn i'r Aepyornithiformes a elwir ar lafar yn aderyn eliffantaidd, oherwydd ei faint anferthol, ond sydd bellach wedi darfod. Ceir pum rhywogaeth hawdd eu hadnabod. Mae dau ohonynt yn cael eu hystyried 'mewn perygl o ddiflanu o'r gwyllt' h.y. ar Restr Goch yr IUCN fel 'Bregus'. Caiff un arall ei ystyried 'mewn perygl' a'r llall 'mewn perygl difrifol'. Effaith torri coed yw hyn yn bennaf.[2][2][3][4]
Rhestr Wicidata:
| teulu | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Ciwi brith bach | Apteryx owenii |  |
| Ciwi brith mawr | Apteryx haastii |  |
| Ciwi brown | Apteryx australis |  |
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Birds: Kiwi". San Diego Zoo. Cyrchwyd 2008-09-19.
- ↑ 2.0 2.1 Mitchell, K. J.; Llamas, B.; Soubrier, J.; Rawlence, N. J.; Worthy, T. H.; Wood, J.; Lee, M. S. Y.; Cooper, A. (2014-05-23). "Ancient DNA reveals elephant birds and kiwi are sister taxa and clarifies ratite bird evolution". Science 344 (6186): 898–900. doi:10.1126/science.1251981. PMID 24855267.
- ↑ Little kiwi, huge extinct elephant bird were birds of a feather, IN: The Times of India, http://timesofindia.indiatimes.com/home/science/Little-kiwi-huge-extinct-elephant-bird-were-birds-of-a-feather/articleshow/35496303.cms
- ↑ News in Science, AU: ABC, http://www.abc.net.au/science/news/stories/s243830.htm
- Burbidge, M.L., Colbourne, R.M., Robertson, H.A., and Baker, A.J. (2003). Molecular and other biological evidence supports the recognition of at least three species of brown kiwi. Conservation Genetics Archifwyd 2008-11-21 yn y Peiriant Wayback, 4(2):167–77
- Cooper, Alan et al. (2001). Complete mitochondrial genome sequences of two extinct moas clarify ratite evolution. Nature, 409: 704–07.
- SavetheKiwi.org "Producing an Egg". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-06-29. Cyrchwyd 2007-08-13.
- "Kiwi (Apteryx spp.) recovery plan 2008–2018. (Threatened Species Recovery Plan 60)" (PDF). Wellington, NZ: Department of Conservation. 2008. Cyrchwyd 2011-10-13.
- Le Duc, D., G. Renaud, A. Krishnan, M.S. Almen, L. Huynen, S. J. Prohaska, M. Ongyerth, B. D. Bitarello, H. B. Schioth, M. Hofreiter, et al. 2015. Kiwi genome provides insights into the evolution of a nocturnal lifestyle. Genome Biology 16:147-162.
