Reni uruşı
Reñiñ uruşı 1683 senesi dekabr 30 — 1684 senesi yanvar 4 künü Poloniya-Türkiye cenki 1683-1699 seneleri başlanğan vaqıtta, sağ yalı ve Moldaviya seferinde olıp keçti. Qırım hanı Hacı II Geray, Yalı-paşa yolbaşçılığında Kitskanlar yanında tatarlarnı yeñgen soñ, 7 topnen 10-12 biñ asker toplap, Hetman Stepan Kunitskiy general uruşnı planlaştırğan Danubağa yol aldı. Kozaklarnıñ bir qısmı Ukrainağa ganimet ile qaytqanı içün kozaklarnıñ küçü 8-10 biñge qadar eksildi. Kunitskiyniñ ordusında toplar az edi. 1683 senesi dekabr ayınıñ soñunda kazak istihbaratı öz hetmanına Viyana mağlübiyetinden soñ vatanına qaytqan türk sultanınıñ biñlernen ordusınıñ qalımtıları yaqınlaşqanını haber etti. Bojaktan acele çekilgen qazaq-moldav ordusı Prut özenine kelip, Reni şeerinden şimal-şarqta yerleşken Tobaq köyü yanında diger yalığa keçmege başladı. Dekabrniñ 30-nda qırımtatar hanı Hacı Geraynıñ tahminen 12 biñlik ordusı olarnı mında yaqaladı. Amma Kunitskiy yahşı komandan olğanını isbatladı, ordusını tertipke ketirdi, onı arabalarnen sarıp aldı ve Krakov kaştelânı A. Yassa'da bulunğan Pototka'lılar. Tatarlarnıñ küçü Kunitskiyniñ küçü ile teñ olsa da, 7 top tatarlarğa üstünlik berdi. 1684 senesi yanvarniñ 3-nde sabağa qadar tatarlarnıñ ücümlerini kozaklar muvafaqiyetnen toqtatqanlar. Yanvarniñ 3-nden 4-ne keçer gecesi, Moldova ittifaqdaşları birden lagerni terk etip, qaçmağa başladılar. Böyle bir vaziyette Kunitskiy kozak atlıları ile (tahminen 2000 kişi) de qamaçavnı bozmağa qarar berdi ve Prut özenini keçip oldı. Andrey Mogilniñ yolbaşçılığındaki qazaqlı piyade (tahminen 4000 kişi) de Boyanovo şeeriniñ yanında Prut özenini keçip oldı, amma büyük zarar kördi. Daa soñra Kunitskiy öz areketlerini qıralğa, Tatar ücümlerinden qorçalamaq maqsadınen Moğilevden Yagorlik şeerine qadar sıñır boyunca öz kazaklarını yerleştirmek içün Uquq Kenarı Ukrainağa ketkeninen añlata edi. Han, kazaklarnı taqip etmemege qarar berdi ve Belgorodğa ketti, mında ise cenk areketlerini devam ettirmek içün ordunı azırlamağa başladı.
Menbaları
- Marek Wagner W cieniu szukamy jasności chwały. Studia z dziejów panowania Jana III Sobieskiego (1684—1696). Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, 2002, ISBN 83-7051-201-1
- Jan Wimmer Odsiecz wiedenska 1683 roku