Mga adlaw sa semana
Sa pinulongang Binisayang Sinugboanon ang mga adlaw sa pitlaw (kun semana) mao kining mosunod: Domingo, Lunes, Martes, Miyerkoles, Huwebes, Biyernes, Sabado.
Sa mayoriya sa mga nasod sa Kasadpan, angassobio Sabado ug Domingo walay trabaho. Sa mga Muslim nga nasod, ang Huybes ug Biyernes ang walay trabaho. Sa Israel, ang Biyernes ug Sabado ang walay trabaho. Ang adlawng igpapahulay sa Bibliya gikan sa pagkatunod sa Adlaw sa Biyernes hangtod sa pagkatunod sa Adlaw sa Sabado.
Sa daghang mga nasod, lakip na ang mayoriya sa Uropa, Asya ug Habagatang Amerika (gawas sa Brazil), ang Lunes ang giilang unang adlaw sa semana. Sa uban, lakip na sa Pilipinas, Estados Unidos, Kanada, ug mga bahin sa Aprika, ang Domingo ang unang adlaw, gikan sa tradisyon sa mga Hudeyo, sa mga Ehiptohanon, ug sa Balaang Empiryong Romano. Ang ISO 8601 miila usab sa Lunes isip unang adlaw sa semana.
Mga han-ay
[usba | usba ang wikitext]Astronomikal
[usba | usba ang wikitext]| Adlaw | Domingo | Lunes | Martes | Miyerkoles | Huybes | Biyernes | Sabado |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Luminaryo ug simbolo | Adlaw 
|
Bulan 
|
Mars 
|
Merkyuri 
|
Dyupiter 
|
Benus 
|
Saturn 
|
| Linatin | dies solis | dies lunae | dies Martis | dies Mercurĭi | dies Jovis | dies Venĕris | dies Saturni |
| Italyano | domenica (1) | lunedì | martedì | mercoledì | giovedì | venerdì | sabato (2) |
| Kinatsila | domingo (1) | lunes | martes | miércoles | jueves | viernes | sábado (2) |
| Romanyan | duminică (1) | luni | marţi | miercuri | joi | vineri | sâmbătă (2) |
| Pranses | dimanche (1) | lundi | mardi | mercredi | jeudi | vendredi | samedi (2) |
| Catalan | diumenge (1) | dilluns | dimarts | dimecres | dijous | divendres | dissabte (2) |
| Esperanto | dimanĉo | lundo | mardo | merkredo | ĵaŭdo | vendredo | sabato |
| Welsh | dydd Sul | dydd Llun | dydd Mawrth | dydd Mercher | dydd Iau | dydd Gwener | dydd Sadwrn |
| Cornish | dy Sul | dy Lun | dy Meurth | dy Mergher | dy Yow | dy Gwener | dy Sadorn |
| Breton | Disul | Dilun | Dimeurzh | Dimerc’her | Diriaou | Digwener | Disadorn |
| Irish | Dé Domhnaigh | Dé Luain | Dé Mháirt | Dé Chéadaoin | Déardaoin | Dé hAoine | Dé Sathairn |
| Scots Gaelic | Didòmhnaich | Diluain | Dimàirt | Diciadain | Diardaoin | Dihaoine | Disàthairne |
| Manx | Jedoonee | Jelune | Jemayrt | Jecrean | Jerdrein | Jeheiney | Jesarn |
| Old High German | sunnuntag | mānetag | zeistag adlaw ni Ziu |
wodenstag adlaw ni Woden |
donerestag adlaw ni Thor |
friatag adlaw ni Freia |
sambaztag (2) |
| Aleman | Sonntag | Montag | Dienstag | Mittwoch (3) | Donnerstag | Freitag | Samstag kun Sonnabend (2) |
| Danish/Norwegian | søndag | mandag | tirsdag | onsdag | torsdag | fredag | lørdag (4) |
| Dutch | zondag | maandag | dinsdag | woensdag | donderdag | vrijdag | zaterdag |
| Old Norse | sunnundagr adlaw ni Sunna |
mánandagr | tysdagr adlaw ni Tyr |
óðensdagr adlaw ni Odin |
þorsdagr adlaw ni Thor |
friádagr adlaw ni Freya |
laugardagr (4) |
| Swedish | söndag | måndag | tisdag | onsdag | torsdag | fredag | lördag (4) |
| Finnish | sunnuntai | maanantai | tiistai | keskiviikko (3) | torstai | perjantai | lauantai (4) |
| Old English | sunnandæg adlaw ni Sunne |
mōnandæg | tiwesdæg adlaw ni Tiw |
wodnesdæg adlaw ni Woden |
þunresdæg adlaw ni Thunor |
frigesdæg adlaw ni Frige |
sæternesdæg |
| Bengali | Ravibaar adlaw ni Ravi (the Sun) |
Sombaar adlaw ni Soma (the Moon) |
Mangalbaar adlaw ni Mangala (Mars) |
Budhbaar adlaw ni Budha (Mercury) |
Brihashpatibaar adlaw ni Brihashpati (Jupiter) |
Shukrabaar adlaw ni Shukra (Venus) |
Shanibaar adlaw ni Shani (Saturn) |
| Tibetano |
gza' nyi ma adlaw sa Adlaw |
gza' zla ba adlaw sa Bulan |
gza' mig mar adlaw sa planeta sa kalayo (Mars) |
gza' lhag pa adlaw sa planeta sa tubig (Merkyuri) |
gza' phur bu adlaw sa planeta sa kahoy (Dyupiter) |
gza' pa sangs adlaw sa planeta sa puthaw (Benus) |
gza' spen pa adlaw sa planeta sa yuta (Saturn) |
| Sinugbuanon | Ligidligid | Tigburukad | Dumason | Dukutdukot | Baylubaylo | Danghos | Hinguthingot |
| Luminaryo ug simbolo | Adlaw
|
Bulan
|
Mars
|
Merkyuri
|
Dyupiter
|
Benus
|
Saturn
|
| Adlaw | Domingo | Lunes | Martes | Miyerkoles | Huybes | Biyernes | Sabado |
Numerikal
[usba | usba ang wikitext]| Adlaw | Domingo | Lunes | Martes | Miyerkoles | Huybes | Biyernes | Sabado |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Linatin (gigamit sa Simbahan) |
prima feria kun dominica |
secunda feria | tertia feria | quarta feria | quinta feria | sexta feria | sabbatum |
| Hebreyohanon | יום ראשון (unang adlaw) |
יום שני (ikaduhang adlaw) |
יום שלישי (ikatulo nga adlaw) |
יום רביעי (ikaupat nga adlaw) |
יום חמישי (ikalimang adlaw) |
יום שישי (ikaunom nga adlaw) |
שבת (adlawng igpapahulay) |
| Pinortuges | domingo (1) | segunda-feira | terça-feira | quarta-feira | quinta-feira | sexta-feira | sábado (2) |
| Griyego | Κυριακή ("adlaw sa Ginoo") |
Δευτέρα ("ikaduh") |
Τρίτη ("ikatulo") |
Τετάρτη ("ikaupat") |
Πέμπτη ("ikalima") |
Παρασκευή ("pagpangandam") |
Σάββατο ("adlawng igpapahulay") |
| Vietnamese | chủ nhật ("adlaw sa Magtutudlo") o chúa nhật ("adlaw sa Ginoo") |
(ngày) thứ hai "ikaduha (nga adlaw)" |
(ngày) thứ ba "ikatulo (nga adlaw)" |
(ngày) thứ tư "ikaupat (nga adlaw)" |
(ngày) thứ năm "ikalima (nga adlaw)" |
(ngày) thứ sáu "ikaunom (nga adlaw)" |
(ngày) thứ bảy "ikapito (nga adlaw)" " |
| Icelandic | sunnudagur (5) ("adlaw sa Adlaw") |
mánudagur (5) ("adlaw sa Bulan") |
þriðjudagur ("ikatulong adlaw") |
miðvikudagur (3) ("adlaw sa tunga-tunga sa semana") |
fimmtudagur ("ikalimang adlaw") |
föstudagur ("adlaw sa pagpuasa") |
laugardagur (4) ("adlaw sa pagpanglimpiyo") |
| Estonian | pühapäev ("balaang adlaw") |
esmaspäev | teisipäev | kolmapäev ("ikatulo")
or kesknädal (3) |
neljapäev ("ikaupat") | reede (ON friádagr) |
laupäev (4) |
| Polish | niedziela ("walay trabaho") |
poniedziałek ("human sa walay-trabaho") |
wtorek ("ikaduha") |
środa ("tunga-tunga") |
czwartek ("ikaupat") |
piątek ("ikalima") |
sobota (2) |
| Slovenian | nedelja ("walay trabaho") |
ponedeljek ("human sa walay-trabaho") |
torek (kinaarang "ikaduha") |
sreda ("tunga-tunga") |
četrtek ("ikaupat") |
petek ("ikalima") |
sobota (2) |
| Hungarian | vasárnap ("adlaw sa tabo") |
hétfő ("ulo sa semana") |
kedd ("ikaduha") |
szerda (< Slavic sa "tunga-tunga") |
csütörtök (< Slavic sa "ikaupat") |
péntek (< Slavic sa "ikalima") |
szombat (2) |
| Lithuanian | sekmadienis ("ikapitong adlaw")(2) |
pirmadienis ("unang adlaw") |
antradienis ("ikaduhang adlaw") |
trečiadienis ("ikatulong adlaw") |
ketvirtadienis ("ikaupat nga adlaw") |
penktadienis ("ikalima nga adlaw") |
šeštadienis ("ikaunom nga adlaw") |
| Rusyan | воскресенье voskresen'ye ("pagkabanhaw") |
понедельник ponedel'nik ("human sa walay-trabaho") |
вторник vtornik ("ikaduha") |
среда sreda ("tunga-tunga") |
четверг chetverk ("ikaupat") |
пятница pyatnitsa ("ikalima") |
суббота subbota (2) |
| Persiyano | یکشنبه Yekshanbeh ("unang adlaw") |
دوشنبه Doshanbeh ("ikaduhang adlaw") |
سه شنبه Seshanbeh ("ikatulong adlaw") |
چهارشنبه Chaharshanbeh ("ikaupat nga adlaw") |
پنجشنبه Panjshanbeh ("ikalimang adlaw") |
آدینه Adineh ("adlaw sa pagtuo") |
شنبه Shanbeh (gikan sa "shabAneh rooz" = "gabii ug adlaw") |
| ISO 8601 # | 7 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| Adlaw | Domingo | Lunes | Martes | Miyerkoles | Huybes | Biyernes | Sabado |
- Ang mga pinulongang binase sa Linatin (Italyano, Kinatsila, Prinanses, ubp.) wala mosunod sa trend sa paggamit sa mga ngalan sa adlaw gikan sa Romanong mga diyos-diyos. Mas gipili nila ang may kalabotan sa Kristiyanismo.
- Ang mga pinulongang binase sa Linatin, ang Karaang Taas nga Inaleman ug ang Inaleman, ug ang mga pinulongang Slabiko may pulong alang sa adlawng igpapahulay, gikan sa Griyegong Sambaton.
- Ang Inaleman ug Finnish motawag sa Miyerkoles isip "tunga-tunga sa semana"; sa Estonian ang kesknädal susamag kahulogan, ug uban sa "ikatulong adlaw" (kolmapäev) gigamit usab; ang pinulongan sa Iceland naggamit sa "adlaw sa tunga-tunga sa semana"; ang Polish, Ruso, ubp. naggamit sa "tunga-tunga".
- Ang Karaang Norse, Swedish (ug uban pang mga pinulongan sa Amihanang Alemanya), Finnish ug Estonian (mga pinulongang Finnic) nagtawag sa Sabado isip "adlaw sa pagpanglaba" o "adlaw sa pagpangaligo", tungod kay mao kining mga adlawa ang tradisyonal nga adlaw sa pagpanglaba ug pagkaligo.
- Ang Icelandic nga sunnudagur ug mánudagur astronomikal. Giingong kini nakapadayon ubos sa simbahan tungod kay wala kini tatawng reperensiya sa mga paganong diyos-diyos.
Mga tinubdan
[usba | usba ang wikitext]- (Ininglis) Falk, Michael (1999). "Astronomical Names for the Days of the Week", Journal of the Royal Astronomical Society of Canada, 93:122.
- (Ininglis) Neugebauer, Otto (1979). Ethiopic astronomy and computus, Österreichische Akademie der Wissenschaften, philosophisch-historische klasse, sitzungsberichte, 347 (Vienna)
Mga sumpay sa gawas
[usba | usba ang wikitext]- (Ininglis) Planetary Linguistics and the Days of the Week -- The Definitive Site
- (Ininglis) Days of the week and months of the year in many different languages
- (Ininglis) Names of Weekdays at TheScian.com Science Wiki Archived 2005-07-27 at the Wayback Machine
- (Ininglis) Days of the Week in Chinese, Japanese, and Vietnamese (much history of Western systems too)
- (Ininglis) The Days of the Week
- (Ininglis) Why Seven Days in a Week?