Vrbanja (Banja Luka)
Vrbanja | |
|---|---|
(Prigradsko naselje) | |
 ]]Obnovljena Vrbanjska džamija Iako novoobnovljena, "stara" džamija je bila jedna od 16 džamija porušenih u Banjaluci. Očuvana je srušena munara i dijelovi zida. (Prva džamija je sagrađena u 17. vijeku)]] | |
  Vrbanja | |
| Koordinate: 44°45′51″N 17°14′50″E / 44.764249°N 17.247295°E | |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Republika Srpska |
| Općina | Banja Luka |
| Nadmorska visina | 160 m |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| • Ljeti (DST) | CEST (UTC+2) |
| Pozivni broj | (+387) 51 |
Vrbanja je gradsko naseljeno mjesto i mjesna zajednica u općini Banjaluka, od čijeg centra je udaljena oko 6 km jugoistočno. Mjesna zajednica obuhvata ulice: Veljka Petrovića, Marka Cara, Jove Popovića, Mis Adeline Irbi, Rastka Petrovića, Joakima Vujića, Cara Konstantina Velikog, Rade Radića, Majora Gavrilovića, Tome Maksimovića, Siniše Mijatovića, Miloša Pocerca, Jovana Kršića, Bogdana M. Krajišnika, Sestara Uzelac, Avalska, Vladislava Sarića, Bulevar vojvode Stepe Stepanovića (od skretanja za Veseli brijeg do kraja), Ponirska, Tuzlanska, Veljka Mlađenovića, Veseli brijeg, Vida Nježića, Peti prigradski put, Braće Kavić, Braće Kukrika, Dujke Komljenovića, Miloša Dujića, Koste Jarića, Ivana Milutinovića, Sarajevska, Sestara Levi, Vjenceslava Novaka, Prvog krajiškog proleterskog bataljona, Četvrtog krajiškog partizanskog odreda, Braće i sestara Oljača, Carigradska, Arčibalda Rajsa, Tešana Podrugovića, Stanka Božića-Kobre; pripadajuća naselja: Bijeli Potok, Ponir, Presnače, Česma, Gornja Česma, Medeno Polje, Rebrovac i Ada.[1][2] Do popisa 1971. bila posebno naseljeno mjesto. Zatim je u sastavu naseljenog mjesta Banja Luka - danas grada Banja Luka.[3][4]
Kroz ovo naselje protiče rijeka Vrbanja (po kojoj je i imenovano), a prolaze dvije značajne saobraćajnice: Željeznička pruga Banja Luka - Doboj i magistralni put M4 (Banja Luka - Kotor-Varoš - Doboj).[5][6][7]
Značajni javni objekti i ustanove u Vrbanji su: Ambulanta, Željeznička stanica, Dom kulture, Sportsko igralište, Dobrovoljno vatrogasno društvo, Kulturno-umjetničko društvo, Osnovna škola te brojni ugostiteljski objekti.
Naselje Vrbanja, značajnim dijelom pripada industrijskoj zoni grada Banje Luke. Najpoznatiji industrijski objekti u Vrbanji su pogoni “Incela”, “Žitoprodukta” i “Petrola”. Pored istoimene rijeke, prirodna bogatstva ovog Banjolučkog naselja su i okolna brda koja su poznata po brojnim prirodnim izvorima pitke vode.
Historija
[uredi | uredi izvor]Po toponimima koji etimološki potiču iz vremena srednjovjekovne Bosne i ranijeg perioda, može se zaključiti da je na ovom području postojalo srednjovjekovno naselje. Ono je bilo smješteno oko 500 metara sjeverno od današnjeg. Tradicija i predanje koje se sačuvalo među današnjim stanovništvom, ukazuju na to da je nekadašnje naselje bilo organizovano po principu seoske zadruge.
Iako na periferiji urbanog centra (Banja Luka), Vrbanja je imala značajnu ulogu i u pozadini bošnjačkih snaga u Banjalučkom boju protiv Austro-Ugarske.
Za vrijeme Prvog, a osobito Drugog svjetskog rata, Vrbanja je bila tranzitna lokacija mnogih (neprijateljskihi i oslobodilačkih) jedinica i polazište partizanskih snaga u Prvoj i Drugoj banjalučkoj operaciji NOVJ, sa "kotorvaroške ceste", prema Rebrovcu. Iz toga smjera je napadala 14. srednjobosanska udarna brigada.
Osnovna djelatnost stanovništva Vrbanje u prošlosti je bila poljoprivreda. Od polovine dvadesetog vijeka mnogi stanovnici su se zaposlili u banjolučkoj industriji ali je poljoprivreda i dalje ostala osnovna djelatnost.[8] Tokom 1990-ih lokalno (pretežno bošnjačko) stanovništvo doživjelo je sudbinu svih bošnjačkih naselja u dolini Vrbanje, od Kruševa Brda do Banjaluke. Ubijano je i protjerano, a imanja su zaposjeli lokalni i novopridošli Srbi. Međutim, povratak Bošnjaka u Vrbanju je jedan od uspješnijih projekata repatrijacije u Bosanskoj Krajini.
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]| Nacionalnost | Broj | % |
| Bošnjaci | 3.053 | 72,23 |
| Srbi | 669 | 15,83 |
| Jugoslaveni | 249 | 5,89 |
| Hrvati | 190 | 4,49 |
| Ostali i nepoznato | 66 | 1,56 |
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Teritorijalna podjela grada Banje Luke". banjaluka.rs.ba. Arhivirano s originala, 9. 9. 2015. Pristupljeno 26. 11. 2015.
- ^ "Mjesne zajednice grada Banje Luke". banjaluka.rs.ba. Arhivirano s originala, 1. 3. 2010. Pristupljeno 26. 11. 2015.
- ^ http://www.geographic.org/geographic_names/name.php?uni=356318&fid=578&c=bosnia_and_herzegovina.
- ^ http://www.kartabih.com/
- ^ Vojnogeografski institut, Izd. (1961): Banja Luka (List karte 1:25.000, Izohipse na 20 m). Vojnogeografski institut, Beograd.
- ^ Spahić M. et al. (2000): Bosna i Hercegovina (1:250.000). Izdavačko preduzeće „Sejtarija“, Sarajevo.
- ^ Mučibabić B., Ur. (1998): Geografski atlas Bosne i Hercegovine. Geodetski zavod BiH, Sarajevo.
- ^ Handan S. (2005):http://www.cyberbulevar.com/banjaluka/bl-kroz-stoljeca/naselje-vrbanja/20050118/
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]