Izvorni kôd stranice Euro

{{Infokutija valuta
|ime_valute =Euro
|izvorno_ime=
|slika_1    =Euro Series Banknotes.png
|opis_1     =Novčanice eura 2017
|slika_2    =
|opis_2     =Kovanice eura
|iso_kod    =EUR
|korisnik_država  =Zemlje članice [[Evropska monetarna unija|EMU]]
|stopa_inflacije  =1.8 %
|izvor_datum_inf  =[http://www.ecb.int/pub/pdf/mobu/mb200610en.pdf Evropska centralna banka]<br />[[oktobar]] [[2006]].
|najmanja_jedinica=cent
|oznaka     =€
|kovanice   =1, 2, 5, 10, 20, 50 centa, €1, €2
|novčanice  =€5, €10, €20, €50, €100, €200, €500
|oznaka     =
|nacionalna_banka =Evropska centralna banka
|web_banka  =www.ecb.int
|štamparija =
|web_tiskara=
|kovnica    =
|web_kovnica=
}}
'''Euro''' ('''€'''; [[ISO 4217]] kod '''EUR''') je [[valuta]] u:
[[Austrija]], [[Belgija]], [[Estonija]], [[Finska]], [[Francuska]], [[Grčka]], [[Holandija]], [[Hrvatska]], [[Irska]], [[Italija]], [[Kipar]], [[Latvija]], [[Litvanija]], [[Luksemburg]], [[Malta]], [[Njemačka]], [[Portugal]], [[Slovačka]], [[Slovenija]] i [[Španija]] koje čine [[Eurozona|Eurozonu]].<ref name="EC Euro Area">{{cite web|url=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/index_en.htm|title=The euro|work=[[European Commission]] website|access-date=2. 1. 2019}}</ref><ref name="EC Euro Area 2">{{cite web|url=https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/euro-area/what-euro-area_en|title=What is the euro area?|website=European Commission website|access-date=2. 1. 2019}}</ref> Valutu zvanično koriste i institucije [[Evropska unija|Evropske unije]], četiri evropske mikrodržave koje nisu članice EU,<ref name="EC Euro Area 2" /> britanska prekomorska teritorija [[Akrotiri i Dhekelia]], kao i jednostrano [[Crna Gora]] i [[Kosovo]]. Izvan [[Evropa|Evrope]], brojne posebne teritorije članica EU takođe koriste euro kao svoju valutu. Osim toga, preko 200 miliona ljudi širom svijeta koristi valute vezane za euro.

Osim gore navedenih država euro se kuje i u [[Vatikan]]u, [[San Marino|San Marinu]] i [[Monako|Monaku]], ali novčiće tih zemalja je gotovo nemoguće naći u opticaju jer se prodaju samo u specijaliziranim trgovinama.

Od 2013. godine, euro je druga najveća rezervna valuta, kao i druga valuta kojom se najviše trguje u svijetu nakon američkog dolara.<ref>{{cite web|url=http://www.bis.org/publ/rpfx13fx.pdf|title=Foreign exchange turnover in April 2013: preliminary global results|publisher=Bank for International Settlements|access-date=7. 2. 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bis.org/publ/rpfxf07t.pdf|title=Triennial Central Bank Survey 2007|date=19. 12. 2007|publisher=BIS|access-date=25. 7. 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://mpra.ub.uni-muenchen.de/14350/1/MPRA_paper_14350.pdf|title=Compositional Analysis of Foreign Currency Reserves in the 1999–2007 Period. The Euro vs. The Dollar As Leading Reserve Currency|last1=Aristovnik|first1=Aleksander|last2=Čeč|first2=Tanja|date=30. 3. 2010|publisher=Munich Personal RePEc Archive, Paper No. 14350|access-date=27. 12. 2010}}</ref><ref>{{cite news|last=Boesler|first=Matthew|title=There Are Only Two Real Threats to the US Dollar's Status As The International Reserve Currency|url=http://www.businessinsider.com/dollar-as-international-reserve-currency-2013-11|access-date=8. 12. 2013|newspaper=Business Insider|date=11. 11. 2013}}</ref>

Od decembra 2019. godine, sa više od 1,3&nbsp;triliona eura u opticaju, euro ima jednu od najvećih kombinovanih vrijednosti novčanica i kovanog novca u opticaju u svijetu.<ref>{{cite web|url=http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000004112|title=1.2 Euro banknotes, values|date=14. 1. 2020|publisher=European Central Bank Statistical Data Warehouse|access-date=23. 1. 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000004114|title=2.2 Euro coins, values|date=14. 1. 2020|publisher=European Central Bank Statistical Data Warehouse|access-date=23. 1. 2020}}</ref>

Naziv euro je zvanično usvojen 16. decembra 1995. u Madridu.<ref name="madrid1995">{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/summits/mad1_en.htm|title=Madrid European Council (12/95): Conclusions|publisher=European Parliament|access-date=14. 2. 2009}}</ref> Euro je uveden na svjetska finansijska tržišta kao računovodstvena valuta 1. januara 1999. godine, zamijenivši bivšu evropsku valutnu jedinicu (ECU) u omjeru 1:1 (1,1743&nbsp;USD). Fizički euro kovanice i novčanice ušle su u opticaj 1. januara 2002. godine, što ih je učinilo svakodnevnom operativnom valutom svojih prvobitnih članica, a do marta 2002. godine potpuno je zamijenilo nekadašnje valute.<ref>{{cite web|url=http://www.ecb.int/euro/changeover/2002/html/index.en.html|title=Initial changeover (2002)|publisher=European Central Bank|access-date=5. 3. 2011}}</ref>

Između decembra 1999. i decembra 2002. euro se trgovalo ispod američkog dolara, ali se od tada trgovalo blizu pariteta sa ili iznad američkog dolara, dostigavši maksimum od 1,60&nbsp;USD 18. jula 2008. i od tada se vratio blizu prvobitne emisije. Dana 13. jula 2022. godine, dvije valute su po prvi put nakon skoro dvije decenije dosegle paritet, dijelom zbog ruske invazije Ukrajine 2022. godine.<ref name=":1">{{Cite news|date=12. 7. 2022|title=Euro Falls Near Parity With Dollar, a Threshold Watched Closely by Investors|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/07/12/business/euro-dollar-parity.html|access-date=13. 7. 2022|issn=0362-4331}}</ref>

Ishod je najznačajnijeg [[Novčana reforma|novčane reforme]] u Evropi od doba [[Rimska imperija|Rimskog carstva]]. Iako se uvođenje Eura može smatrati jednostavno kao način za usavršavanje [[Zajedničko Evropsko Tržište|Zajedničkog Evropskog Tržišta]], podržavajući slobodnu trgovinu između članova [[Eurozona|Eurozone]], Euro je također značajan dio Evropskog projekta za političku integraciju.

Nad Eurom upravlja [[Evropski sistem centralnih banaka]] (ESCB), koji se sastoji od [[Evropska centralna banka|Evropske centralne banke]] (ECB) i [[Eurozona|Eurozonskih]] [[centralna banka|centralnih banaka]] koje upravljaju u državama. ECB (Smještena u [[Frankfurt am Main]]u, [[Njemačka]]) ima isključivu moć da uspostavi [[novčana polica|novčanu policu]]; ostali članovi ESCB-a učestvuju u štampanju, kovanju, i raspodjeli novčanica i kovanica, i djelovanju Eurozonskom sistemu isplate.

Na desetu godišnjicu uvođenja eura koji je kao sredstvo gotovinskog plaćanja ušao u opticaj [[1. januar]]a 2002, prema podacima njemačke centralne banke, nezamijenjeno je bilo još 13&nbsp;milijardi [[Njemačka marka|njemačkih maraka]]. Zaključno sa 1. januarom 2012. u opticaju se nalazi 880&nbsp;milijardi eura. Deseti rođendan eura obilježen je jubilarnim kovanim novčićem od dva eura sa istim motivima za sve zemlje - razlikuje se samo ime zemlje na poleđini.<ref>[http://www.slobodnaevropa.org/archive/news/20120101/500/500.html?id=24439296 Deset godina od uvođenja eura]</ref>
{{Valutni kurs|EUR}}

== Kovanice ==
[[Datoteka:European union emu map en.png|mini|upright=1.6|Karta evropskih država u kojima je zvanična valuta euro, '''2023''' {{legenda|#496EB8|Zemlje Evropske unije sa eurom (20)}}
{{legenda|#E7974D|Zemlje Evropske unije sa fiksnim tečajem prema euru (2)}}
{{legenda|#C24E4E|Zemlje Evropske unije sa drugom valutom (5)}}
{{legenda|#835B97|Zemlje koje nisu članice Evropske unije sa eurom (2)}}
{{legenda|yellow|Andorra, Monaco, San Marino, Vatican (4)}}]]
Euro kovanice su sa lica iste za sve države, dok su naličija različita od države do države.Sve države u EU nemaju sve kovanice. Tako npr. Finska nema novčiće od 1 i 2&nbsp;centa. Zapravo se novčići Finske  ne upotrebljavaju u prometu, ali se kuju i prodaju za numizmatičko tržište. Novčić od 2&nbsp;€ se u nekim zemljama s vremena na vrijeme kuje sa promijenjenom pozadinom. Tako je npr. Austrija 2005. godine obilježila 50&nbsp;godina [[Austrijski državni ugovor|Državnog ugovora]] iz 1955. godine sa specijalnim izdanjem, koje polahko nestaje iz opticaja i postaje numizmatički vrijedan novčić. Također [[Španija]], [[Njemačka]], [[Slovenija]] i [[Grčka]] izdaju 2&nbsp;€ sa promijenjenom pozadinom.
Kovanice postoje u sljedećim apoenima:
* [[1 Euro cent|1 cent]]
* [[2 centa]]
* [[5 centi]]
* [[10 centi]]
* [[20 centi]]
* [[50 centi]]
* [[1 euro]]
* [[2 eura]]

== Novčanice ==
Postoji sedam Euro novčanica, sve su različite veličine i boje.
* 5 eura
* 10 eura, na njoj je predstavljen stil romanike
* 20 eura, na njoj je predstavljen stil gotike
* 50 eura, na njoj je predstavljen stil baroka
* 100 eura, na njoj je predstavljen stil rokokoa
* 200 eura, na njoj je predstavljen moderni stil gradnje
* 500 eura, na njoj je predstavljena savremena evropska arhitektura

== Dizajn ==
Na prednjoj strani novčanica nalaze se kapije koje predstavljaju otvorenost i gostoprimstvo zemalja članica EU, dok se na poleđini nalaze mostovi koji simboliziraju zajedništvo i međusobnu saradnju zemalja.
Jedina razlika na banknotama je početno slovo u serijskom broju po kome se može poznato iz koje zemlje dolazi euro novčanica. Neka su slova već rezervisana za zemlje koje će u narednih nekoliko godina uvesti euro kao valutu. No, npr. [[Slovenija]] ne štampa euro, nego je novčanice, zbog visokih troškova štampanja, unajmila od stranih banaka. Interesantna je potreba i zahtjev u nekim evropskim državama za uvođenje novčanice od 1&nbsp;€ (paralela sa 1$), ali također i problematika sitnog novca, koji nisu omiljeni u nekim državama.

=== Porijeklo novčanica ===
{| class="wikitable float-right"
|-
! početno slovo !! država 
|-
| [[Z]] || [[Belgija]]
|-
| [[W]] || [[Danska]] (rezervirano)
|-
| [[X]] || [[Njemačka]]
|-
| [[Y]] || [[Grčka]]
|-
| [[V]] || [[Španija]]
|-
| [[U]] || [[Francuska]]
|-
| [[T]] || [[Irska]]
|-
| [[S]] || [[Italija]]
|-
| R || [[Luksemburg]]
|-
| [[P]] || [[Holandija]]
|-
| [[N]] || [[Austrija]]
|-
| [[M]] || [[Portugal]]
|-
| H || [[Slovenija]]
|-
| [[L]] || [[Finska]]
|-
| [[K]] || [[Švedska]] (rezervirano)
|-
| [[J]] || ''[[Velika Britanija]] (rezervirano)''
|}

== Reference ==
{{reference}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat}}
* [https://web.archive.org/web/20161021081907/http://euro.emeutiers.eu/ '''Euro Currency''']
* {{cite web|url=http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/Europa-B.htm|title=Europa (Banknoten)|editor=Heiko Otto|language=de|access-date=9. 12. 2016}} {{de simbol}} {{en simbol}}

{{Evropske valute}}
{{Afričke valute}}
{{Kosovo po temama}}
{{Dobitnici Karlove nagrade}}

[[Kategorija:Valute]]
[[Kategorija:Evropska unija]]
[[Kategorija:Euro]]