Razlika između verzija stranice "Hromosom"

'''Hromosom''' (grč. χρώμα, ''chroma'' - boja + σώμα, ''soma'' - tijelo) jest osnovna organizaciono-funkcionalna jedinica svake specifične [[hromosomska garnitura|hromosomske garniture]] - po morfologiji i strukturi - "lične karte" svake eukariotske vrste organizama. Hromosomi su najvažnije komponentkomponente jedra jer sadrže [[genetička informacija|genetičku informaciju]] za razvoj svih ostalih elemenata i faktora građe i funkcije svakog [[organizam|organizma]]. Redovno se nalaze u [[jedro|jedru]] i permanentne su strukture, tj. održavaju svoju individualnost tokom [[ćelijski ciklus|ćelijskog ciklusa]]. Odlikuje ih sposobnost autoreprodukcije, a u ćelijskoj diobi dijele se i oni, što održava njihov kontinuitet tokom sukcesivnih generacija [[ćelije|ćelija]], [[organizam]]a i pripadajućih [[vrsta]] živih bića.<ref>Raven P. H., Johanson G. B. (1999): Biology. WCB/McGraw–Hill, New York.</ref><ref>Campbell N. A. (1996): Biology. The Benjamin/Cummings Publishing Comp., Inc., Menlo Parc (CA), USA, {{ISBN |0-8053-1957-3}}.</ref><ref>Lawrence E. (1999): Henderson's Dictionary of biological terms. Longman Group Ltd., London, {{ISBN |0-582-22708-9}}.</ref><ref>Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004): ''Biologija 1,'' "Svjetlost", Sarajevo, {{ISBN |9958-10-686-8}}.</ref><ref>Ibrulj S., Haverić S., Haverić A. (2008): Citogenetičke metode – Primjena u medicini. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, {{ISBN|978-9958-9344-5-2}}.</ref>

Svi oblici života imaju izvjesne osobine koje ih čine specifičnima i razlikuju od mrtvih tvari. Za razliku od nežive prirode, sva živa bića posjeduju autonomnost, autoregulaciju i autoreprodukciju. Prema tome, uobličena su u samoodržive organizme, sa sposobnošću samoregulacije životnih pojava i procesa i samoobnavljanja (reprodukcije) naredne generacije istovrsnih potomaka.<ref>Levin B. (2014): Genes XI. Oxford University Press, Oxford, New York, Tokyo.</ref><ref>King R. C., Stransfield W. D. (1998): Dictionary of genetics. Oxford niversity Press, New York, Oxford, {{ISBN |0-19-50944-1-7}}; {{ISBN |0-19-509442-5}}</ref><ref>Alberts B. et al. (1983): Molecular biology of the cell. Garland Publishing, Inc., New York & London, {{ISBN |0-8240-7283-9}}.</ref><ref>Lincoln R. J., Boxshall G. A. (1990): Natural history - The Cambridge illustrated dictionary. Cambridge University Press, Cambridge, {{ISBN |0 521 30551-9}}.</ref>

== Hemijski sasavsastav ==

Hemijski sastav hromosoma pokazuje da su njegove osnovne komponente [[nukleinske kiseline]] i [[bjelančevine|proteini]]. U sveukupnoj hrmosomskoj masi ima ih oko 70-90%. Osim [[dezoksiribonukleinska kiselina|dezoksiribonukleinske kiseline]] (DNK), hromosomi sadrže i različite količine [[ribonukleinekanukleinske kiselinakiseline|ribonukleinske kiseline]] ([[RNK]]) i ''nehistonskih proteina''. Količina DNK i kiselih proteina jako varira u zavisnosti od metaboličke aktivnosti ćelije.

Oblik i veličina hromosoma i njihovih garnitura su konstantne prirode i jedna su od prepoznatljivih obilježja osobenosti svake individue i vrste organizama. Zavisno od faze [[ćelijski ciklus|ćelijskog ciklusa]], oblik hromosoma se mijenja, ali obično su štapičasti ili nitasti. [[Interfaza|interfazni]] hromosom sadrži dvije ''hromatide'', a po završetku ćeliskih dioba ([[mitoza|mitoze]] i [[mejoza|mejoze]] po jednu, koja se u novofotmiranoj ćeliji ponovo reduplicira. Mogu biti različite forme (što zavisi od elemenata njihove građe), a dužina im se kreće od 0,5 do 40 mikrona. Izuzetak u tom pogledu su džinovski hromosomi pljuvačnih žlijezda u vinskih (voćnih) mušica ([[rod]] ''Drosophila''), koji mogu biti i 20-ak puta duži od prosječnih metafeznihmetafaznih hromosoma.

U jedrima se javljaju u ''haploidnim'' ([[gamet]]i) i ''diploidnim'' [[hromosomska garnitragarnitura|hromosomskim garniturama]] (somatske ćelije).

U [[interfaza|interfazi]] i do [[mitoza|mitotičke]] [[anafaza|anafaze]] sastoji se od dvije [[hromatida|hromatide]]. Njihov središnji dio ispunjava [[hromonema]], koja se sastoji od molekule DNK uvijene u peptidni omotač.<ref>Krebs J. E., Goldstein E. S., Kilpatrick S., T. (2014): Lewin's Genes XI. Jones & Bartlett Publishing, Burlington, MA, USA.</ref>

|colspan ="7" | '''Kategorizacija hromosoma prema odnosu dužine dugog i kratkog kraka'''<ref>Levan A., Fredga K., Sandberg A. A. (1964): Nomenclature for centromeric position on chromosomes. Hereditas, Lund, 52: 201.</ref>

| '''''–'''''

[[Kategorija:{{Genetika]]}}