XVI^vet kantved

I^añ milved | Eil milved | III^e milved

1501	1502	1503	1504	1505	1506	1507	1508	1509	1510
1511	1512	1513	1514	1515	1516	1517	1518	1519	1520
1521	1522	1523	1524	1525	1526	1527	1528	1529	1530
1531	1532	1533	1534	1535	1536	1537	1538	1539	1540
1541	1542	1543	1544	1545	1546	1547	1548	1549	1550
1551	1552	1553	1554	1555	1556	1557	1558	1559	1560
1561	1562	1563	1564	1565	1566	1567	1568	1569	1570
1571	1572	1573	1574	1575	1576	1577	1578	1579	1580
1581	1582	1583	1584	1585	1586	1587	1588	1589	1590
1591	1592	1593	1594	1595	1596	1597	1598	1599	1600
Gwelet ivez : Roll ar C'hantvedoù, Sifroù roman

Kregiñ a ra ar XVI^vet kantved d'ar 1añ Genver 1501 hag echuiñ a ra d'an 31 Kerzu 1600.

Hep mar ebet emgann brudetañ Japan, Emgann Sekigahara ma varvas ouzhpenn 40,000 a dud hag a verkas dazont ar vro dindan ren an Tokugawa.

Darvoudoù

Cinquecento an Azginivelezh ha Brezelioù Italia etre rouantelezhioù Italia ha Bro-C'hall.
Skrivet Ar Priñs gant Niccolò Machiavelli.
Kollet he dizalc'hiezh gant Breizh
Aloubet an "Douar Nevez" gant ergerzherien Europa. Distrujet eo sevenadurezhioù engenidik Mezoamerika hag an Andoù. Aour e-leizh o tont tre en Europa. Degaset ar c'hezeg da Amerika.
Adreizhadenn Brotestant an Iliz kristen e meur a vro eus Norzh Europa. Brezelioù relijiel en Europa.
- Dibab a ra Polonia ar frankiz kredenn.
  - Tuet eo skrivagnerien Polonia da eskemm diwar-benn an diforc'hioù relijiel. Embann a reont o labourioù e poloneg evit ar wech kentañ.

1501 : Ren tierniezh ar Safavided en Iran betek 1736.
1509 : Emgann Diu a verk deroù kabestr Portugal war kenwerzh ar spisoù.
1512 : Aloubet rouantelezh Navarra gant Kastilha.
1513 : Juan Ponce de León war aodoù Florida ha Vasco Núñez de Balboa a-hed aod reter ar Meurvor Habask.
1514 : Emgann Orsha a laka un harz da emled Moskovia e reter Europa.
1515 : Diframmañ a ra an Impalaeriezh Otoman reter Anatolia digant ar Safavided da-heul Emgann Chaldiran.
1516 – 17 : Trec'h eo an Otomaned war ar Vamluked. Kontrolliñ a reont Siria, Palestina, Egipt, ha Ledenez Arabia.
1517 : Deroù an Adreizhadenn brotestant gant embannidigezh 95 Tezenn Martin Luther e Saks.
1519 – 21 : Hernán Cortés e penn aloubadeg spagnol an Impalaeriezh Aztek.
1519 – 22 : Kaset da benn vat kentañ merdeadenn-dro ar blanedenn gant ergerzhadeg Fernan Magalhaes. Ne zistroas nemet unan eus al listri eus ar veaj, dindan stur ar c'homandant euskarat Juan Sebastián Elkano (1522).
1520 – 66 : An Impalaeriezh Otoman en he barr e-pad ren ar sultan Süleyman ar Meurdezus.
1521 :
- Beograd preizhet gant an Implaeriezh Otoman.
- Aloubet an "Douar Nevez" gant ergerzherien Europa. Preizhet an Impalaeriezh Aztek e Mec'hiko gant Kastilha.
1523 : Sveden a zeu da vezañ dizalc'h diouzh Unaniezh Kalmar.
1524 – 25 : Brezel ar gouerien en Impalaeriezh Santel Roman German.
1526 : Aloubet rouantelezh Hungaria gant an Otomaned goude emgann Mohács.
1526 : Ren a ra an Impalaeriezh Mogol, savet gant Babur war India, betek 1857.
1527 : Gwastadur Roma
1529 :
- Seziz Vienna a verk araokadenn bellañ an Otomaned e diabarzh Europa.
- Kensinañ a ra ur strollad priñsed ha kêrioù impalaerel eus an Impalaeriezh Santel Roman German ur skrid a-eneb da Embannadenn Worms e Dieta Speyer. Merkañ a reont evel-se o harp d'al Lutheriezh.
1531 – 32 : Terriñ a ra Herri VIII a Vro-Saoz al liammoù gant an Iliz katolik roman ha sevel a ra Iliz Bro-Saoz (1533).
1532 :
- Francisco Pizarro e penn aloubadeg spagnol an Impalaeriezh Inka (Impalaeriezh Inka).
- Koll a ra Breizh he dizalc'hiezh. Rankout a ra unaniñ ouzh Rouantelezh Bro-C'hall dre ur Feur-emglev unaniñ 1532.
1534 : Jakez Karter a ergerzh ar stêr Sant-Laorañs. Europad kentañ o teuler e droad war douaroù Kanada.
1536 : Unanet eo Kembre ha Bro-Saoz gant ul lezenn votet er bloavezh a-raok evit unvaniñ reizhiad al lezennoù en div vro.
1543 : Deroù marevezh kenwerzhel Nanban goude kejadenn ar Bortugaled gant Japan.
1545 – 1563 : Sened Tranta senedoù eukumenek an Iliz katolik ma'z eus bet termenet un niver bras a dogmaoù nevez a-benn talañ ouzh gourdrouz ar Adreizhadenn Brotestant.
1552 : Aloubet Khanelezh Kazan gant Rusia.
1553 : Krouet Macau gant ar Bortugaled e Sina.
1555 : Kompagnunezh Moskovia eo ar c'hentañ kevredad kenwerzh dre gevrannoù vras e Bro-Saoz.
1556 : Kren-douar Shaanxi e Sina eo ar c'hren-douar marvusañ anavezet en istor.
1556 : Alouet Khanelezh Astrakhan gant Rusia.
1558 – 1603 : Sellet e vez ouzh ar marevezh elesbedat evel barr an Azginiveleh saoz.
1558 – 83 : Brezel Livonia etre Polonia, Sveden, Danmark ha Rusia.
1562 – 98 : Brezelioù relijiel gall etre Katoliged hag Hugenoded e Frañs.
1566 – 1648 : Brezel pevar-ugent vloaz etre Spagn hag an Izelvroioù. Dont a ra a-benn ur vroad vihan, an Izelvroioù, da c'hounit he dizalc'hiezh a-dre daouarn gourgalloud ar mare (Spagn).
1568) : Evit ar wech kentañ en Istor eo gwarantet ar Frankiz kredenn gant al lezenn; e priñselezh Treuzsilvania (Embannadenn Turda).
1568 – 1600 : Marevezh Azuchi-Momoyama e Japan. Da-heul an hir a vrezelioù diabarzh niverus c'hoarvezet e-kerzh ar marevezh Sengoku e klask an daimyoed Oda Nobunaga ha Toyotomi Hideyoshi unaniñ Japan dindan o beli.
1569 : Mont a ra Polonia ha Lituania da sevel ur gumuniezh dizalc'h gant Unaniezh Lublin a bado betek 1795)
1577 – 80 : Tro ar bed Francis Drake a c'houlenn Kalifornia evit Bro-Saoz.
1580 : Rouantelezh Portugal a goll he dizalc'hiezh pa'z eo staget ouzh Spagn ( stag e chomo betek 1640).
1582 :
- Aloubiñ a ra Yermak Timofeyevich Khanelezh Sibiria war anv ar Stroganoved.
- Deiziataer gregorian degemeret gant ar broioù katolik.
1584 – 85 : Goude seziz Antwerpen (1585) ez a kalz varc'hadourien d'en em staliañ da Amsterdam.
1585 – 1604 : Emgannoù ar brezel saoz-ha-spagnol a c'hoarvez en daou du d'ar mor atlantel.
1588 : Dizarbenn a ra ar Saozon an Armada didrec'hus.
1592 – 98 : Dizarbenn a ra Korea ha Sina div aloubadeg a-berzh Japan e-pad ar Brezel seizh vloaz.
1598 – 1613 : Freuz ha reuz e Rusia e-pad ar marevezh trubuilhek.
Krouidigezh kêr Bamako e dibenn ar XVI^vet kantved.

Tud dibar

Akbar, Penn an Impalaeriezh mogol.
Anna Vreizh (Naoned, 1477 – Bleaz, 1514), dugez Breizh (1488 – 1514) ha rouanez Bro-C'hall dre ziv wech (1491-1498 ha 1499-1514).
Nicolaus Copernicus, steredoniour bet diorroet gantañ an heolgreizegezh (teorienn tro ar blanedennoù en-dro d'an heol en ur implijout hentennoù skiantel (19 C'hwevrer 1473 Torun, Polonia – 24 Mae 1543, Frauenburg, Polonia),
Krouiñ a ra Herri VII (Bro-Saoz) tierniezh an Dudored. Dizamant e tegas gwikefreoù tailhoù efedus evit adsevel ar rouantelezh zo war-nes ober freuzstal abalamour da efedoù brezel an div rozenn (1457 – 1509).
György Dózsa, pennlusker emsavadeg ar gouerien en Hungaria (1470 - 1514)
Michelangelo Buonarroti, livour italian ha kizeller (1475 - 1564).
Thomas More, politikour ha skrivagner saoz (1478 – 1535).
Martin Luther, adreizher relijiel ha doueoniour alaman, diazezer ar brotestaniezh (Eisleben, 1483 - id., 1546).
Hernán Cortés, konkistador spagnol (1485 – 1547).
Ar roue Herri VIII (Bro-Saoz), krouer an Anglikaniezh (1491 – 1547).
Ar roue Frañsez Iañ a Vro-C'hall a seller outañ evel ar monark kentañ eus an Azginivelezh en e rouantelezh (1494 – 1547).
Sulaiman Veur, sultan an Impalaeriezh Otoman. Alouber hag adreizher ar justis (1494 – 1566).
Jean Calvin (Noyon, 1509 – Geneva, 1564), doueoniour ha prederour gall, tad al Iliz protestant.
An Impalaer Santel Karl V a ren evel e Spagn evel Carlos Iañ. Bet oc'h en em gannañ dizehan ouzh Rouantelezh Bro-C'hall hag an Impalaeriezh Otoman tra ma kase war-raok aloubidigezh spagnol Amerika (Gand 1500 – manati Yuste (Spagn 1558).
Cuauhtémoc (1502 – 1525), Tlatoani diwezhañ an Azteked a gas war-raok an emsav enep spagnol, trec'het a-benn ar fin e-pad seziz Tenochtitlan. Krouget e vo d'ar 26 C'hwevrer 1525
Mari Iañ (Bro-Saoz). Klask a ra enebiñ ouzh an Adreizhadenn Brotestant war an dachenn kabestret ganti. Lesanvet e vo Bloody Mary (Maria ar gwadeg) abalamour d'an heskinerezh relijiel gaset da benn ganti (1516 – 1558).
Ar roue Fulup II Spagn, emanvet pennlusker an Enep-Disivoud (1527 - 1598).
Ar rouanez Elesbed Iañ (Bro-Saoz), den kreiz ar Marevezh elesbedat (1533 – 1603).
Oda Nobunaga, daimyo eus ar marevezh Sengoku e-pad Brezel diabarzh Japan. Pennrener kentañ marevezh Azuchi-Momoyama (1534 – 1582).
Toyotomi Hideyoshi , daimyo eus ar marevezh Sengoku e-pad brezel diabarzh Japan. Eil pennrener marevezh Azuchi-Momoyama (1536 – 1598).
Amiral Yi Sun-sin , a seller outañ evel unan eus an amiraled ha pennrenerien vilourel veur en Istor ar Bed. (1545 – 1598).
Edouarzh VI (Bro-Saoz), anavezet evit bezañ lakaet doare an Anglikaniezh da bellaat muioc'h c'hoazh diouzh ar Iliz katolik roman (1537 – 1553).
Jane Grey, Rouanez Bro-Saoz hag Iwerzhon. Torret eus he c'harg dre un emsavadeg-pobl (1537 – 1554).
Jakez Karter, Malaouad, dizoloer Kanada 1539
Ar rouanez Mari Iañ Skos, kentañ maouez bet e penn tiegezh ar Stuarded (1542 – 1587), bet kondaonet d'ar marv gant Elesbed Iañ (Bro-Saoz) ha dibennet.
Fernan Magalhaes, ergerzher portugalat (1480 – 1521)
Miguel de Cervantes, Skrivagner spagnol (1547 – 1616).
Roue Navarra, Herri IV, ur protestant anezhañ, a deu da vezañ Roue Bro-C'hall goude dilezet ar brotestantiezh da dreiñ da gatolig. Lakaat a ra fin d'ar brezelioù relijion e Bro-C'hall hag unaniñ a ra ar rouantelezh kent dezhañ bezañ drouklazhet (1553 – 1610).
Ambroise Paré (Bourg-Hersent, e-kichen Laval, e-tro 1509 - Pariz, 1590), mezeg ha surjian gall, diazezer ar surjianerezh vodern.
William Shakespeare, skrivagner saoz (1564 – 1616).
John Donne, barzh saoz (1572 – 1631)
Musashi Miyamoto, brezelour brudet e Japan, skrivagner Levr ar Pemp Gwalenn, ur pleustrad war ar strategiezh hag an arzoù emgannañ. (1584 – 1645)
André Vésale (Brusel 1514 – Enez Zante 1564), anatomour belgiat, ijiner ar plankennoù anatomek. Termen zo bet lakaet gant e labourioù d'ar c'haleniezh
Ahmad ibn Ibrihim al-Ghazi, Somalia Imam ha jeneral (1507 – 1543).
Ivan IV Rusia, kentañ tsar rus (1530 – 1584).

Ijinadennoù, kavadennoù, degasadennoù

Roll ijinadennoù ar XVI^vet kantved

Ar C'harr-nezañ a cheñch penn da benn labour ar Gwiadoù
Dont a ra plant ar Bed Nevez evel ar maiz, an avaloù-douar, ar c'hakao, hag an tomatez da vezañ anavezet en Europa. Eskemmoù plant, loened ha kleñvedoù niverus etre ar Bed Nevez hag ar Bed Kozh
Implijet evit ar wech kentañ arouezenn vodern ar wrizienn garrez (√ ).
Embann a ra Copernicus e deorienn war an Douar hag ar planedennoù all a dro en-dro d'an Heol (1543)
Deiziataer gregorian degemeret gant ar broioù katolik (1582)
1597: Opera e Firenze gant Jacopo Peri

Gwelet ivez

XVI^vet kantved el lennegezh