Mont d’an endalc’had

Teknetiom : diforc'h etre ar stummoù

Eus Wikipedia
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Bot : es:Tecnecio zo ur pennad eus an dibab
HTML
 
(7 stumm da c'hortoz gant 5 implijer kuzhet.)
Linenn 1: Linenn 1:
{| class="infobox" style="width:auto; font-size:90%;"
<!-- TEKNETIOM -->
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em;"
| colspan="6" cellspacing="0" cellpadding="2"|
{| border="0" align="right"
|-
|-
! colspan="2"| <div style="background-image:linear-gradient(to right, #ffc0c0, #fff);">
| align="center" colspan="2" | [[Molibden]] – '''Teknetiom''' – [[Ruteniom]]
{| width="100%"
|-
|-
! style="text-align:right; font-size:2em; padding-top:10px;"|Teknetiom
| rowspan="2" | [[Manganez|Mn]]<br />'''Tc'''<br />[[Reniom|Re]]<br /><br />
|[[Restr:Vector molecule.svg|32px|right]]
|}</div>
|-
|-
| colspan="2" style="text-align:center;"| [[Molibden]] – '''Teknetiom''' – [[Ruteniom]]
| align="center" | [[Restr:Tc-TableImage.png|250px|taolenn beriodek, teknetiom]]<br />
|-

| colspan="2"|
<div style="text-align: right"><small>[[Taolenn beriodek an elfennoù|Taolenn beriodek]]</small></div>
{|
|-bgcolor=#e9e955
|-
| align="center" colspan="2" | '''[[Niver atomek]]''' : 43
| [[Manganez|Mn]]<br>'''Tc'''<br>[[Reniom|Re]]
|-bgcolor=#e9e955
| colspan="2" align="center" | [[Restr:Tc-TableImage.svg|250px|taolenn beriodek, Teknetiom]]
| align="center" colspan="2" | '''Rummad kimiek''' : [[Metaloù ardreuzat]]
<div style="text-align: right"><mark>[[Taolenn beriodek an elfennoù|Taolenn beriodek]]</mark></div>
|-bgcolor=#e9e955
| align="center" colspan="2" | '''[[Strollad eus an daolenn beriodek|Strollad''']] : 7
|-bgcolor=#e9e955
| align="center" colspan="2" | '''[[Trovezh eus an daolenn beriodek|Trovezh]]''' : 5
|-bgcolor=#e9e955
| align="center" colspan="2" | '''[[Aozadur elektronek]]''' : [Kr] 4d<sup>5</sup> 5s<sup>2</sup>
|-bgcolor=#e9e955
| align="center" colspan="2" | '''[[Niver oksidadur]]''' : + 4, + 5, +7
|-bgcolor=#e9e955
| align="center" colspan="2" | '''[[Tredanleiegezh]]''' : 2,1
|-bgcolor=#e9e955
| align="center" colspan="2" | '''[[Skin atomek]]''' : 135,2
|-bgcolor=#e9e955
| align="center" colspan="2" | '''[[Tolz atomek]]''' : 98
|}
|}
----
|-
| '''[[Niver atomek]]''' || 43
|-
| '''Rummad kimiek''' || [[Metaloù ardreuzat]]
|-
| '''[[Strollad eus an daolenn beriodek|Strollad]]''' || 7
|-
| '''[[Trovezh (taolenn drovezhiek)|Trovezh]]''' || 5
|-
| '''[[Aozadur elektronek]]''' || [Kr] 4d<sup>5</sup> 5s<sup>2</sup>
|-
| '''[[Niver oksidadur]]''' || +4, +5, +7
|-
| '''[[Tredanleiegezh]]''' || 2,1
|-
| '''[[Skin atomek]]''' || 135,2
|-
| '''[[Tolz atomek]]''' || 98
|- bgcolor="#fff"
| colspan="2"|
----
[[Restr:Electron shell 043 Technetium - no label.svg|150px|center]]
----
|-
! colspan="2"| [[Restr:Info icon 001.svg|24px|link=[[Skoazell:Elfennoù kimiek]]]]
|}
|}
<!-- Restr ebet ken e Commons !
[[File:Technetium.jpg|thumb|260px|<center>'''Teknetiom'''</center>]]
-->
[[Restr:Electron shell 043 Technetium.svg|thumb|260px|<center>'''Teknetiom'''</center>]]
Un [[elfenn gimiek]] eo an '''teknetiom''' ; '''Tc''' eo e [[arouez kimiek]], '''43''' e [[niver atomek]] ha '''98''' e [[mas atomek|dolz atomek]]. Ur [[metal ardreuzat]] eo.
Un [[elfenn gimiek]] eo an '''teknetiom''' ; '''Tc''' eo e [[arouez kimiek]], '''43''' e [[niver atomek]] ha '''98''' e [[mas atomek|dolz atomek]]. Ur [[metal ardreuzat]] eo.


Louc'hennoùigoù hepken a deknetiom zo en Douar : war-dro 1 [[nano]]gramm (10<sup>-9</sup> [[kilogramm|g]]) a c'haller kavout en 1 kg kailh [[uraniom]]<ref name="AZ">EMSLEY J. [http://books.google.fr/books?id=j-Xu07p3cKwC&printsec=frontcover&hl=fr#v=onepage&q&f=false ''Nature's Building Blocks''] {{en}} <small>Liamm oberiant 18 HER 12</small></ref>, dre ma teu eus [[skiriadur derc'hanel]] [[atom]]où an uraniom. En abeg d'an orin-se neuze e kenderc'her kalz Tc diwar an uraniom a zo bet implijet er [[kreizenn nukleel|c'hreizennoù nukleel]].<br />
Louc'hennoùigoù hepken a deknetiom zo en Douar : war-dro 1 [[nano]]gramm (10<sup>-9</sup> [[kilogramm|g]]) a c'haller kavout en 1 kg kailh [[uraniom]]<ref name="AZ">EMSLEY J. [http://books.google.fr/books?id=j-Xu07p3cKwC&printsec=frontcover&hl=fr#v=onepage&q&f=false ''Nature's Building Blocks''] {{en}} <small>Liamm oberiant 18 HER 12</small></ref>, dre ma teu eus [[skiriadur derc'hanel]] [[atom]]où an uraniom. En abeg d'an orin-se neuze e kenderc'her kalz Tc diwar an uraniom a zo bet implijet er [[kreizenn nukleel|c'hreizennoù nukleel]].<br>
E kailh [[molibden]] e c'haller kavout teknetiom ivez, a zeu eus neutronoù a zo bet degerc'het.
E kailh [[molibden]] e c'haller kavout teknetiom ivez, a zeu eus neutronoù a zo bet degerc'het.


Linenn 43: Linenn 52:
Gant [[Dmitriy Mendeleyev]] e oa bet rakembannet e [[1871]] meur a hini eus perzhioù an elfenn a vanke en e Daolenn etre ar molibden <sub>42</sub>Mo hag ar [[ruteniom]] <sub>44</sub>Ru, a voe anvet ''ekamanganez'' gantañ da c'hortoz ma vije dizoloet<ref>''Eka-'' o vezañ [[sañskriteg]] evit "unan", rak ur bazenn dindan ar [[manganez]] e vije an elfenn nevez — Gwelit JONGEE Frederik A. A. & PAUWELS Ernest K. J., ''Technetium, the missing element'', [http://www.springerlink.com/content/n363w03581125642/ ''European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging'' (1996)] {{en}} <small>Liamm oberiant 18/10/2012</small></ref>. Adal neuze e klaskjod leuniañ an toull.
Gant [[Dmitriy Mendeleyev]] e oa bet rakembannet e [[1871]] meur a hini eus perzhioù an elfenn a vanke en e Daolenn etre ar molibden <sub>42</sub>Mo hag ar [[ruteniom]] <sub>44</sub>Ru, a voe anvet ''ekamanganez'' gantañ da c'hortoz ma vije dizoloet<ref>''Eka-'' o vezañ [[sañskriteg]] evit "unan", rak ur bazenn dindan ar [[manganez]] e vije an elfenn nevez — Gwelit JONGEE Frederik A. A. & PAUWELS Ernest K. J., ''Technetium, the missing element'', [http://www.springerlink.com/content/n363w03581125642/ ''European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging'' (1996)] {{en}} <small>Liamm oberiant 18/10/2012</small></ref>. Adal neuze e klaskjod leuniañ an toull.


E [[1828]] e kredjod bezañ e gavet e kailh [[platin]] ; an anv ''poliniom'' a voe roet dezhi kent merzout ne oa nemet [[iridiom]] dampur. E [[1846]] e voe embannet dizoloadenn an elfenn ''ilmeniom'', a oa [[niobiom]] dampur e gwirionez. Heñvel a c'hoarvezas e [[1847]] gant dizoloadenn ar ''pelopiom''. E [[1877]], diwar un tamm kailh platin adarre e voe ur meskaj iridiom, [[rodiom]] ha [[houarn]] anvet ''davyom'' en enor d'ar [[kimiezh|c'himiour]] [[Kernev-Veur|kerneveurat]] Humphrey Davy. E [[1896]] e voe an elfenn nevez anvet ''lukiom'' pa oa [[itriom]] e gwirionez. E [[1908]] e kredas ar [[Japan]]ad Masataka Ogawa bezañ dizoloet an ''nipponiom'' (a voe diskouezet evel [[reniom]] e [[2004]] gant ar Japanad all H. HK. Yoshihara). E [[1925]] e voe dizoloet an elfenn 43 c'hoazh gant ur skipailh [[Alamagn|Alamaned]] hag anvet ''masuriom'' ; den ne c'hallas adober an arnodennoù gant an hevelep disoc'h avat, ha brudet e voent evel fazius. Betek [[1933]] e voe graet gant ''masuriom'' evit an elfenn 43 e lod skridoù, ha den ne oar c'hoazh hiziv an deiz ha fazius pe get e voe labour an Alamaned.<br />
E [[1828]] e kredjod bezañ e gavet e kailh [[platin]] ; an anv ''poliniom'' a voe roet dezhi kent merzout ne oa nemet [[iridiom]] dampur. E [[1846]] e voe embannet dizoloadenn an elfenn ''ilmeniom'', a oa [[niobiom]] dampur e gwirionez. Heñvel a c'hoarvezas e [[1847]] gant dizoloadenn ar ''pelopiom''. E [[1877]], diwar un tamm kailh platin adarre e voe ur meskaj iridiom, [[rodiom]] ha [[houarn]] anvet ''davyom'' en enor d'ar [[kimiezh|c'himiour]] [[Kernev-Veur|kerneveurat]] Humphrey Davy. E [[1896]] e voe an elfenn nevez anvet ''lukiom'' pa oa [[itriom]] e gwirionez. E [[1908]] e kredas ar [[Japan]]ad Masataka Ogawa bezañ dizoloet an ''nipponiom'' (a voe diskouezet evel [[reniom]] e [[2004]] gant ar Japanad all H. HK. Yoshihara). E [[1925]] e voe dizoloet an elfenn 43 c'hoazh gant ur skipailh [[Alamagn|Alamaned]] hag anvet ''masuriom'' ; den ne c'hallas adober an arnodennoù gant an hevelep disoc'h avat, ha brudet e voent evel fazius. Betek [[1933]] e voe graet gant ''masuriom'' evit an elfenn 43 e lod skridoù, ha den ne oar c'hoazh hiziv an deiz ha fazius pe get e voe labour an Alamaned.<br>
E [[1937]] e voe fardet an [[izotop]] '''<sup>97</sup>Tc''' gant daou [[Italia]]n, ar maenoniour Carlo Perrier hag ar [[fizik]]our Emilio Gino Segrè, ha peogwir e voe an elfenn gentañ bet kevanaozet biskoazh e voe anvet ''teknetiom'' diwar an [[henc'hresianeg]] ''τεχνητός'', "kevanaozet". Kendelc'her a rejont da labourat war izotopoù an elfenn nevez.
E [[1937]] e voe fardet an [[izotop]] '''<sup>97</sup>Tc''' gant daou [[Italia]]n, ar maenoniour Carlo Perrier hag ar [[fizik]]our Emilio Gino Segrè, ha peogwir e voe an elfenn gentañ bet kevanaozet biskoazh e voe anvet ''teknetiom'' diwar an [[henc'hresianeg]] ''τεχνητός'', "kevanaozet". Kendelc'her a rejont da labourat war izotopoù an elfenn nevez.<br>
E [[1952]] e verzas ar [[steredoniezh|steredoniour]] [[Stadoù-Unanet Amerika]] Paul Merril e oa linennoù teknetiom e skalfad ar gouloù kaset gant ar [[Ramzez ruz|ramzezed ruz]] a oa oc'h arselliñ ; dre ma 'z eo berroc'h buhez holl izotopoù Tc eget oad ar [[Steredenn|stered]] dre vras — ha hini ar ramzezed ruz pergen, pa 'z int stered kozh war-nes mervel — e c'halled lavaret e vez Tc stummet er stered end-eeun, ar pezh a brouas ez eo ar stered a c'han an elfennoù kimiek<ref name="AZ" />.
E [[1952]] e verzas ar [[steredoniezh|steredoniour]] [[Stadoù-Unanet Amerika]] Paul Merril e oa linennoù teknetiom e skalfad ar gouloù kaset gant ar [[Ramzez ruz|ramzezed ruz]] a oa oc'h arselliñ ; dre ma 'z eo berroc'h buhez holl izotopoù Tc eget oad ar [[Steredenn|stered]] dre vras — ha hini ar ramzezed ruz pergen, pa 'z int stered kozh war-nes mervel — e c'halled lavaret e vez Tc stummet er stered end-eeun, ar pezh a brouas ez eo ar stered a c'han an elfennoù kimiek<ref name="AZ" />.


== Perzhioù ==
== Perzhioù ==
Ur metal skinoberiek liv an [[argant]] eo an teknetiom, damheñvel ouzh ar platin, ha liv gris eo ar poultr a farder peurliesañ.<br />
Ur metal skinoberiek liv an [[argant]] eo an teknetiom, damheñvel ouzh ar platin, ha liv gris eo ar poultr a farder peurliesañ.<br>
[[Gwarellegezh|Kewarellek]] eo, da lavaret eo e vez desachet hepken gant ur gwarellvaez hep bezañ argaset gantañ.<br />
[[Gwarellegezh|Kewarellek]] eo, da lavaret eo e vez desachet hepken gant ur gwarellvaez hep bezañ argaset gantañ.<br>
[[Dreistreüsted|Dreistreüs]] e teu da vezañ pa vez lakaet yenoc'h eget -265,69 [[Gwrezverk|° C]].
[[Dreistreüsted|Dreistreüs]] e teu da vezañ pa vez lakaet yenoc'h eget -265,69 [[Gwrezverk|° C]].
=== Kimiek ===
=== Kimiek ===
Etre re ar metaloù ardreuzat a zo amezek dezhañ eo perzhioù kimiek an teknetiom, evel ma oa bet diouganet gant D. Mendeleyev, ha tostoc'h d'ar reniom eget d'ar manganez.<br />
Etre re ar metaloù ardreuzat a zo amezek dezhañ eo perzhioù kimiek an teknetiom, evel ma oa bet diouganet gant D. Mendeleyev, ha tostoc'h d'ar reniom eget d'ar manganez.<br>
Dileizhus eo en [[dour real]] (HNO<sub>3</sub>+3 HCl), en [[trenkenn nitrek|drenkenn nitrek]] (HNO<sub>3</sub>) hag en un devec'hiad [[trenkenn sulfurek]] (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>). Ne c'hall ket avat bezañ dileizhet en [[trenkenn glorhidrek|drenkenn glorhidrek]] (HCl), ha pa vije en he stumm devec'hiet.<ref name="LIDE">LIDE David R., ''CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition'' — Gw. Daveennoù</ref>
Dileizhus eo en [[dour real]] (HNO<sub>3</sub>+3 HCl), en [[trenkenn nitrek|drenkenn nitrek]] (HNO<sub>3</sub>) hag en un devec'hiad [[trenkenn sulfurek]] (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>). Ne c'hall ket avat bezañ dileizhet en [[trenkenn glorhidrek|drenkenn glorhidrek]] (HCl), ha pa vije en he stumm devec'hiet.<ref name="LIDE">LIDE David R., ''CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition'' — Gw. Daveennoù</ref>
=== Izotopoù ===
=== Izotopoù ===
An teknetiom eo an elfenn skañvañ n'he deus izotop stabil ebet, ha [[skinoberiegezh|skinoberiek]] eo kement izotop a zo dezhi.<br />
An teknetiom eo an elfenn skañvañ n'he deus izotop stabil ebet, ha [[skinoberiegezh|skinoberiek]] eo kement izotop a zo dezhi.<br />
'''<sup>98</sup>Tc''' eo an izotop a vev ar pellañ, met 4 milion a vloavezhioù hepken eo e [[hanter-vuhez]] — setu perak ne gaver Tc ebet war an Douar, a zo mil gwezh koshoc'h.<br />
'''<sup>98</sup>Tc''' eo an izotop a vev ar pellañ, met 4 milion a vloavezhioù hepken eo e [[hanter-vuhez]] — setu perak ne gaver Tc ebet war an Douar, a zo mil gwezh koshoc'h.<br>
Daou izotop stabil all zo, '''<sup>97</sup>Tc''' (2,6 milion) ha '''<sup>99</sup>Tc''' (211 000 bloavezh).<br />
Daou izotop stabil all zo, '''<sup>97</sup>Tc''' (2,6 milion) ha '''<sup>99</sup>Tc''' (211 000 bloavezh).<br>
Tregont izotop all zo bet kavet, eus '''<sup>85</sup>Tc''' betek '''<sup>118</sup>Tc''', an darn vuiañ anezho gant un hanter-vuhez a zo berroc'h eget un eurvezh — '''<sup>96</sup>Tc''' avat en deus un hanter-vuhez a 4.3 devezh<ref name="LIDE" />.
Tregont izotop all zo bet kavet, eus '''<sup>85</sup>Tc''' betek '''<sup>118</sup>Tc''', an darn vuiañ anezho gant un hanter-vuhez a zo berroc'h eget un eurvezh — '''<sup>96</sup>Tc''' avat en deus un hanter-vuhez a 4.3 devezh<ref name="LIDE" />.
== Arver ==
== Arver ==
Linenn 65: Linenn 74:


== Notennoù ==
== Notennoù ==
{{Daveoù}}
<references />
<div style="font-size:90%;">

== Daveennoù ==
== Daveennoù ==
* [http://portal.acs.org/portal/acs/corg/content ''American Chemical Society''] {{en}} <small>Liamm oberiant 25 DU 12</small>
* [http://portal.acs.org/portal/acs/corg/content ''American Chemical Society''] {{en}} <small>Liamm oberiant 25 DU 12</small>
Linenn 74: Linenn 83:
* ''Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report)'' [http://www.iupac.org/publications/pac/81/11/2131/ ''Pure an Applied Chemistry''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* ''Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report)'' [http://www.iupac.org/publications/pac/81/11/2131/ ''Pure an Applied Chemistry''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* ''Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements'' [http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl?ele=&ascii=html&isotype=some ''National Institute of Standards and Technology''] {{en}} <small>Liamm oberiant 18 HER 12</small>
* ''Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements'' [http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl?ele=&ascii=html&isotype=some ''National Institute of Standards and Technology''] {{en}} <small>Liamm oberiant 18 HER 12</small>
* [http://www.brgm.fr/index.jsp ''Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM)''] {{fr}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* [https://web.archive.org/web/20110525023159/http://www.brgm.fr/index.jsp ''Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM)''] {{fr}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* CONSIDINE Glenn D., ''Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry'', Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 {{en}}
* CONSIDINE Glenn D., ''Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry'', Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 {{en}}
* DEPOVERE Paul, ''La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers'', De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 {{fr}}
* DEPOVERE Paul, ''La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers'', De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 {{fr}}
Linenn 80: Linenn 89:
* ''Geriadur brezhoneg'' An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
* ''Geriadur brezhoneg'' An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
* ÉTIENNE Guy, ''Geriadur ar Stlenneg'', Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
* ÉTIENNE Guy, ''Geriadur ar Stlenneg'', Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
* HOLDEN Norman, ''History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers'', New York, 2001 [http://www.nndc.bnl.gov/content/elements.html ''Brookhaven National Laboratory] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* HOLDEN Norman, ''History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers'', New York, 2001 [http://www.nndc.bnl.gov/content/elements.html ''Brookhaven National Laboratory''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* [http://www.iupac.org/publications/pac/ ''International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC)''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* [http://www.iupac.org/publications/pac/ ''International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC)''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 12</small>
* [http://www.jinr.ru/default.asp?language=eng ''Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna)] {{en}} <small>Liamm oberiant 25 DU 2012</small>
* [https://web.archive.org/web/20121031181703/http://www.jinr.ru/default.asp?language=eng ''Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna)''] {{en}} <small>Liamm oberiant 25 DU 2012</small>
* LIDE David R., ''CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition'', CRC Press, 2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 {{en}}
* LIDE David R., ''CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition'', CRC Press, 2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 {{en}}
* [http://www.nndc.bnl.gov/ ''National Nuclear Data Center''] {{en}} <small>Liamm oberiant 09 KZU 12</small>
* [http://www.nndc.bnl.gov/ ''National Nuclear Data Center''] {{en}} <small>Liamm oberiant 09 KZU 12</small>
* [http://www.rsc.org/periodic-table/ ''Royal Society of Chemistry] {{en}} <small>Liamm oberiant 03 KZU 2012</small>
* [http://www.rsc.org/periodic-table/ ''Royal Society of Chemistry''] {{en}} <small>Liamm oberiant 03 KZU 2012</small>
* STWERTKA Albert, ''A Guide to the Elements'', Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 {{en}}
* STWERTKA Albert, ''A Guide to the Elements'', Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 {{en}}
* [http://www.webelements.com/ ''Webelements''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 2012</small>
* [http://www.webelements.com/ ''Webelements''] {{en}} <small>Liamm oberiant 26 HER 2012</small>
</div>

{{ElfennoùKimiek}}
{{ElfennoùKimiek}}
<!-- etreWiki -->
<!-- Diwezh Teknetiom -->

[[Rummad:Elfennoù kimiek]]
[[Rummad:Elfennoù kimiek]]

{{Liamm PuB|af}}
{{Liamm PuB|de}}
{{Liamm PuB|en}}
{{Liamm PuB|es}}

Stumm red eus an 11 Mae 2024 da 07:45

Teknetiom
MolibdenTeknetiomRuteniom
Mn
Tc
Re
taolenn beriodek, Teknetiom

Niver atomek 43
Rummad kimiek Metaloù ardreuzat
Strollad 7
Trovezh 5
Aozadur elektronek [Kr] 4d5 5s2
Niver oksidadur +4, +5, +7
Tredanleiegezh 2,1
Skin atomek 135,2
Tolz atomek 98


Un elfenn gimiek eo an teknetiom ; Tc eo e arouez kimiek, 43 e niver atomek ha 98 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo.

Louc'hennoùigoù hepken a deknetiom zo en Douar : war-dro 1 nanogramm (10-9 g) a c'haller kavout en 1 kg kailh uraniom[1], dre ma teu eus skiriadur derc'hanel atomoù an uraniom. En abeg d'an orin-se neuze e kenderc'her kalz Tc diwar an uraniom a zo bet implijet er c'hreizennoù nukleel.
E kailh molibden e c'haller kavout teknetiom ivez, a zeu eus neutronoù a zo bet degerc'het.

Gant Dmitriy Mendeleyev e oa bet rakembannet e 1871 meur a hini eus perzhioù an elfenn a vanke en e Daolenn etre ar molibden 42Mo hag ar ruteniom 44Ru, a voe anvet ekamanganez gantañ da c'hortoz ma vije dizoloet[2]. Adal neuze e klaskjod leuniañ an toull.

E 1828 e kredjod bezañ e gavet e kailh platin ; an anv poliniom a voe roet dezhi kent merzout ne oa nemet iridiom dampur. E 1846 e voe embannet dizoloadenn an elfenn ilmeniom, a oa niobiom dampur e gwirionez. Heñvel a c'hoarvezas e 1847 gant dizoloadenn ar pelopiom. E 1877, diwar un tamm kailh platin adarre e voe ur meskaj iridiom, rodiom ha houarn anvet davyom en enor d'ar c'himiour kerneveurat Humphrey Davy. E 1896 e voe an elfenn nevez anvet lukiom pa oa itriom e gwirionez. E 1908 e kredas ar Japanad Masataka Ogawa bezañ dizoloet an nipponiom (a voe diskouezet evel reniom e 2004 gant ar Japanad all H. HK. Yoshihara). E 1925 e voe dizoloet an elfenn 43 c'hoazh gant ur skipailh Alamaned hag anvet masuriom ; den ne c'hallas adober an arnodennoù gant an hevelep disoc'h avat, ha brudet e voent evel fazius. Betek 1933 e voe graet gant masuriom evit an elfenn 43 e lod skridoù, ha den ne oar c'hoazh hiziv an deiz ha fazius pe get e voe labour an Alamaned.
E 1937 e voe fardet an izotop 97Tc gant daou Italian, ar maenoniour Carlo Perrier hag ar fizikour Emilio Gino Segrè, ha peogwir e voe an elfenn gentañ bet kevanaozet biskoazh e voe anvet teknetiom diwar an henc'hresianeg τεχνητός, "kevanaozet". Kendelc'her a rejont da labourat war izotopoù an elfenn nevez.
E 1952 e verzas ar steredoniour Stadoù-Unanet Amerika Paul Merril e oa linennoù teknetiom e skalfad ar gouloù kaset gant ar ramzezed ruz a oa oc'h arselliñ ; dre ma 'z eo berroc'h buhez holl izotopoù Tc eget oad ar stered dre vras — ha hini ar ramzezed ruz pergen, pa 'z int stered kozh war-nes mervel — e c'halled lavaret e vez Tc stummet er stered end-eeun, ar pezh a brouas ez eo ar stered a c'han an elfennoù kimiek[1].

Ur metal skinoberiek liv an argant eo an teknetiom, damheñvel ouzh ar platin, ha liv gris eo ar poultr a farder peurliesañ.
Kewarellek eo, da lavaret eo e vez desachet hepken gant ur gwarellvaez hep bezañ argaset gantañ.
Dreistreüs e teu da vezañ pa vez lakaet yenoc'h eget -265,69 ° C.

Etre re ar metaloù ardreuzat a zo amezek dezhañ eo perzhioù kimiek an teknetiom, evel ma oa bet diouganet gant D. Mendeleyev, ha tostoc'h d'ar reniom eget d'ar manganez.
Dileizhus eo en dour real (HNO3+3 HCl), en drenkenn nitrek (HNO3) hag en un devec'hiad trenkenn sulfurek (H2SO4). Ne c'hall ket avat bezañ dileizhet en drenkenn glorhidrek (HCl), ha pa vije en he stumm devec'hiet.[3]

An teknetiom eo an elfenn skañvañ n'he deus izotop stabil ebet, ha skinoberiek eo kement izotop a zo dezhi.
98Tc eo an izotop a vev ar pellañ, met 4 milion a vloavezhioù hepken eo e hanter-vuhez — setu perak ne gaver Tc ebet war an Douar, a zo mil gwezh koshoc'h.
Daou izotop stabil all zo, 97Tc (2,6 milion) ha 99Tc (211 000 bloavezh).
Tregont izotop all zo bet kavet, eus 85Tc betek 118Tc, an darn vuiañ anezho gant un hanter-vuhez a zo berroc'h eget un eurvezh — 96Tc avat en deus un hanter-vuhez a 4.3 devezh[3].

  1. 1,0 ha1,1 EMSLEY J. Nature's Building Blocks (en) Liamm oberiant 18 HER 12
  2. Eka- o vezañ sañskriteg evit "unan", rak ur bazenn dindan ar manganez e vije an elfenn nevez — Gwelit JONGEE Frederik A. A. & PAUWELS Ernest K. J., Technetium, the missing element, European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging (1996) (en) Liamm oberiant 18/10/2012
  3. 3,0 ha3,1 LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition — Gw. Daveennoù
Kimiezh | Elfennoù kimiek

Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anvTaolenn beriodek
Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok