Gwelet an tarzh evit Maraton (sport)

[[File:Salidaselmaratonciudaddesevilla2009.JPG| thumb| Maraton [[Sevilla]] e 2009]]
[[File:Berlin marathon.jpg|thumb|300px|Maraton Berlin e 2007]]
[[File:London 1990.jpg|thumb|Marathon Londrez e 1990]]

Ar '''maraton''' a zo ur redadeg war-droad, 42,195&nbsp;km an hirder anezhi. Lod eo an diskiblezh-mañ eus ar [[redadeg hir|redadegoù hir]] en [[atleterezh]].

Krouet e oa bet ar maraton da geñver ar [[C'hoarioù olimpek hañv 1896]] a oa bet dalc'het en [[Aten]] ([[Gres]]), diwar mennozh ar prederour [[Bro-C'hall|gall]] [[Michel Bréal]]. Anv a oa da gounaat mojenn ar c'hannader henc'hresian [[Pheidippídes]] en divije redet eus [[Emgann Marathon|Marathon]] betek Aten evit degas keloù eus an trec’h ouzh ar [[Persia|Bersed]] e [[-490]] (kentañ [[Brezelioù medek|brezel medek]]). Berr warnañ oc'h erruout en [[Areopagos]] e vije aet da Anaon goude bezañ dibunet e gemennadenn. Redet e veze ar gevezadeg war-dro 40&nbsp;km a-raok na voe reolennet he hirder da vat e [[1921]].

Mil vrudet eo maraton ar [[C'hoarioù olimpek hañv]] (bep pevar bloaz), hini [[Kampionadoù atleterezh ar bed]] (bep eil bloaz) ha reoù ar ''World Marathon Major'' (bep bloaz) : [[Maraton Boston]], [[Maraton Londrez]], [[Maraton Berlin]], [[Maraton Chicago]] ha [[Maraton New York]].
== Istor ==
Dislavaret e oa bet mojenn Pheidippídes gant an istorour [[Herodotos]] : war-lerc’h dilestradeg ar Bersed e Marathon e vije bet kaset Pheidippídes da glask sikour da [[Sparta (kêr)|Sparta]], ouzhpenn 220&nbsp;km alese. Chomet mut Spartaiz e voe ret da soudarded Aten kannañ gant tud eus [[Plátaia]] nemetken<ref>[http://books.google.ca/books?id=MKXqNiptTM4C&printsec=frontcover&dq=Histoire+d'H%C3%A9rodote&hl=fr&cd=1#v=onepage&q&f=false Histoire d'Hérodote], p46</ref>. Kantvedoù diwezhatoc'h en devoa [[Ploutarc'hos]] danevellet e oa, hervez [[Héraclide du Pont]], Thersippos an Eroeus ar gwir gannader met evit an darn vrasañ e oa un Euclès bennak<ref>[url=http://books.google.fr/books?id=lWJEAAAAMAAJ&pg=PA213 ''Œuvres morales'' gant Ploutarc'hos troet diouzh ar gregach gant Ricard], p. 213</ref> en divije redet, en ur reiñ e vuhez, etre Marathon hag Aten evit kas keloù d'an trec'h<ref>{{pdf}} [http://www.la84foundation.org/OlympicInformationCenter/RevueOlympique/1989/orf261/orf261p.pdf ''Le coureur de marathon : la preuve par l'histoire''] gant Kléanthis Paléologos, dean-enor an Akademiezh Etrebroadel Olimpek</ref>.
== Ar maraton a-vremañ ==
Kentañ tro ma oa bet redet ur maraton olimpek, e [[1896]] eta, e oa aet ar maout gant ar mesaer gresian [[Spyrídon Loúis]], 2e58’50” e amzer.

Da geñver ar [[C'hoarioù olimpek 1908]], bet dalc’het e [[Londrez]] ([[Bro-Saoz]]), e oa bet divizet lakaat hirder ar redadeg da 26 mile (douar), da lâret eo 41 608,944 m. Padal, evit ober plijadur da vugale ar familh roueel breizhveuriat a felle dezho arvestiñ ouzh ar genstriverien (un daouzek bennak anezho !) e oa bet graet d’ar maraton loc’hañ eus leton [[Kastell Windsor]]. Fentusat tra ! En ur par berr e oa bet dilec’hiet degouezh ar redadeg da [[White City Stadium]], e-tal kichen al logell roueel m’edo [[Edouarzh VII]] staliet enni. N’eus forzh ne vefe ket reizh an hirder ken : da viken e vo 26,385 mile, pe 42,195&nbsp;km. {[https://web.archive.org/web/20110109093803/http://www.cmcf.ma/histoire-du-marathon.html Histoire du Marathon]}

E [[1960]], an atleter [[Etiopia]]n [[Abebe Bikila]] en devoa gounezet goude redek diarc’hen. Botoù-sport ouzh e dreid ar wech-mañ e oa aet ar maout gantañ e [[1964]] adarre, tapet rekord ar maraton war un dro e 2e12’11”.

Da geñver ar [[C’hoarioù olimpek hañv 1984]], bet dalc’het e [[Los Angeles]] ([[Stadoù Unanet]]), e oa savet kentañ maraton evit an atleterezed.

Redet e vez ar maraton e dibenn ar C’hoarioù olimpek, d’an deiz diwezhañ diouzh boaz, ar pezh a ro tro d’an teir medalenn diwezhañ da vezañ deroet e-kerzh al lid-klozañ, dirak an holl atleterien bodet a-benn an degouezh.

== Rekordoù ==
Dalc'het eo rekord ar bed – 2e03'38 – gant ar reder [[kenya]]n [[Patrick Makau]] abaoe ma voe pilet gantañ e [[Maraton Berlin]] d'ar [[25 a viz Gwengolo]] [[2011]]<ref>{{Cite web|url=http://www.leparisien.fr/sports/le-kenyan-patrick-makau-s-empare-du-record-du-monde-du-marathon-25-09-2011-1624574.php|title=Paket eo rekord ar bed ar maraton gant ar C'henyan Patrick Makau|site=leparisien.fr|accessdate=25 Gwengolo 2011}}</ref>.

Gwellañ taol-kaer [[Europa]] (2e6'36), bet graet gant ar [[Portugal]]ad [[António Pinto]] d'ar [[16 a viz Ebrel]] [[2000]] e [[Londrez]], a oa bet graet ivez gant an atleter [[Bro-C'hall|gall]] [[Benoît Zwierzchiewski]] (''Benoît Z'' e lesanv dezhañ) d'ar [[6 a viz Ebrel]] [[2003]] e [[Pariz]].

Dalc'het eo rekord ar bed ar merc'hed – 2e15'25 – gant ar [[Breizh-Veur|Vreizhveuriad]] [[Paula Radcliffe]] abaoe he redadeg e [[Londrez]] d'an [[13 a viz Ebrel]] [[2003]].

Souezhusat tra ! Gant ar rederez [[norvegia]]n [[Grete Waitz]] e oa bet pilet rekord ar bed tri bloaz diouzh renk (eus [[1978]] betek [[1980]]) da geñver [[Maraton New York]] a oa bet gounezet ganti nav gwech goude bezañ kemeret perzh unnek gwech ennañ etre [[1978]] ha [[1988]].

Gant an [[Italia]]n [[Andrea Cionna]] eo dalc'het rekord ar bed – 2e31'59 – evit ur reder dall ([[Roma]] e [[2007]])<ref>[https://web.archive.org/web/20120302035405/http://ipc-athletics.paralympic.org/records/records.html?AT_RECORDS_TYPE=WR&AT_RECORDS_SPECIFICATION=OUTDOOR&AT_RECORDS_GENDER=M&AT_RECORDS_EVENT=TRMMAR Records du marathon], Comité international paralympique</ref>{{,}}<ref>{{it}} [https://archive.is/20120801235540/http://www.iccalcinate.it/giornale.php?oper=documento&id=693 ''Campione del mondo! Record di Andrea Cionna alla maratona''], ''Noi Giornalista'', [[21 a viz Meurzh]] [[2007]]</ref>. [[Ernst Van Dyk]], [[Suafrika]]n anezhañ, a zalc'h rekord ar bed e kador-ruilh (1e18'27 e [[Maraton Boston]] e [[2004]])<ref>{{en}} [http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D0DE3DE1F30F93BA25753C1A9609C8B63 "Wheelchair record holder joins field"], ''New York Times'', [[18 a viz Here]] [[2006]]</ref>.

Gant ar [[Breizh-Veur|Breizhveuriad]] [[Fauja Singh]] eo dalc'het rekord ar bed evit un den ouzhpenn 90 vloaz. D'e 92 vloaz, e [[2003]], e oa aet betek penn ur maraton e [[Toronto]] e 5e40'1<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20180814132344/https://www.theglobeandmail.com/sports/more-sports/the-turbaned-tornado-keeps-the-marathon-pace/article2200616/ "The ‘Turbaned Tornado’ keeps the marathon pace"], ''The Globe and Mail'', [[13 a viz Here]] [[2011]]</ref>. D'ar [[16 a viz Here]] [[2011]], e [[Toronto]] ivez, e teuas da vezañ kentañ kantvloaziad oc'h echuiñ ur maraton en 8e25'16<ref>{{en}} [http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-15330421 ''Fauja Singh becomes oldest marathon runner''], BBC, [[17 a viz Here]] [[2011]]</ref>. E [[1997]], ar rederez [[SUA|amerikan]] [[Mavis Lindgren]] a ziazezas ar rekord evit ar merc'hed ouzhpenn 90 vloaz en 8e53'8, e [[Portland (Oregon)]]<ref>{{en}} [http://the.honoluluadvertiser.com/article/2008/Dec/12/ln/hawaii812120374.html ''Burrill racing for a record at 90''], ''Honolulu Advertiser'', [[12 a viz Kerzu]] [[2008]]</ref>.
=== Emdroadur rekord ar bed ===
Sed amañ dindan emdroadur rekord maraton ar bed<ref name="runThePlanet">{{en}} [http://www.runtheplanet.com/trainingracing/marathon/stats.asp Marathon World Records], klasket ennañ d'an [[28 a viz Mae]] [[2009]]</ref>. A-raok [[1925]] e veze disheñvel an hirder diouzh an hini a-vremañ, 42,195&nbsp;km. Gwall alies e oa bet pilet rekord ar bed da geñver ar [[World Marathon Majors]] : seizh gwech e [[Maraton Berlin]], teir gwech e [[Maraton Boston]], ha peder gwech e [[Maraton Chicago]], [[Maraton Londrez]] ha [[Maraton New York]] pep hini anezhe.

== Paotred ==
{| class="wikitable sortable"
|-
! Amzer !! Atleter !! Bro !! Lec'h !! Deiziad
|-
| 2e58'50<ref name=IOC1896>{{en}} [https://web.archive.org/web/20120815223911/http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1896/1896part2.pdf The Olympic Games, B.C. 776 - A.D. 1896, Second Part, The Olympic Games in 1896], skrivet gant [[Pierre de Coubertin]], Timoleon J. Philemon, N. G. Politis, Charalambos Anninos, embannet gant Charles Beck (Aten), H. Grevel and Co. (Londres) e [[1987]], klasket ennañ d'an [[28 a viz Mae]] [[2009]] {{pdf}}</ref>{{,}}<ref>Hirder maraton ar C'hoarioù olimpek e [[1896]] a oa 40 000 metrad {{en}} [http://www.olympic.org/en/content/Olympic-Athletes/All-Athletes/Athletes-LN-to-LZ/-SPIRIDON-LOUIS-/ Spyridon Louis]</ref> ||[[Spyrídon Loúis]]||{{Gres}}||[[Aten]], [[Gres]]||10-04-1896
|-
|2e55'18 2/5<ref name=IOC1908>{{en}} [https://web.archive.org/web/20070927222443/http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1908/1908.pdf The Fourth Olympiad being The Official Report The Olympic Games of 1908] skrivet gant Theodore Andrea Cook, embannet e 1909(?) gant The British Olympic Association e Londrez, d'an [[28 a viz Mae]] [[2009]] {{pdf}}</ref>||[[Johnny Hayes]]||{{flag|United States|1908}}||[[Shepherd's Bush]], [[Bro-Saoz]]||24-07-1908
|-
|2e52'45 4||[[Robert Fowler]]||{{flag|United States|1908}}||[[Yonkers]], [[Stadoù Unanet]]||01-01-1909
|-
|2e46'52 6||[[James Clark]]||{{flag|United States|1908}}||[[New York]], [[Stadoù Unanet]]||12-02-1909
|-
|2e46'04 6||[[Albert Raines]]||{{flag|United States|1908}}||[[New York]], [[Stadoù Unanet]]||08-05-1909
|-
|2e42'30||[[Frederick Barrett]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||08-05-1909
|-
|2e40'35||[[Thure Johansson]]||{{Sveden}}||[[Stockholm]], [[Sveden]]||31-08-1909
|-
|2e38'16 2||[[Harry Green]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||12-05-1913
|-
|2e36'06 6||[[Alexis Ahlgren]]||{{Sveden}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||31-05-1913
|-
|2e32'35 8||[[Hannes Kolehmainen]]||{{Finland}}||[[Antwerpen]], [[Belgia]]||20-08-1920
|-
|2e29'01 8||[[Albert Michelsen]] ||{{flag|United States|1912}}||[[Port Chester]], [[Stadoù Unanet]]||13-10-1925
|-
|2e27'49||[[Fusashige Suzuki]]||{{Japan}}||[[Tokyo]], [[Japan]]||31-03-1935
|-
|2e26'44||[[Yasuo Ikenaka]]||{{Japan}}||[[Tokyo]], [[Japan]]||03-04-1935
|-
|2e26'42||[[Son Ki-chong]]||{{Japan}}<ref name=Sohn>sellet ouzh Istor Korea dindan beli Japan</ref><br />{{Republik Korea}}||[[Tokyo]], [[Japan]]||03-11-1935<ref name=Sohn/><br />15-08-1945
|-
|2e25'39||[[Suh Yun-Bok]]||{{Republik Korea}}||[[Maraton Boston]], [[Stadoù Unanet]]||19-04-1947
|-
|2e20'43<ref name=TrackAndFieldNews>{{en}} « Marathon WR Progression », ''Track & Field News'', niv. 11, {{p.}} 37, Here 2003</ref>||[[James Peters]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||14-06-1952
|-
|2e18'41<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[James Peters]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||13-07-1953
|-
|2e18'35<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[James Peters]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Turku]], [[Finland]]||04-10-1953
|-
|2e17'40<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[James Peters]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||26-07-1954
|-
|2e15'17<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Sergei Popov]]||{{flag|Soviet Union}}||[[Stockholm]], [[Sveden]]||24-08-1958
|-
|2e15'17<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Abebe Bikila]]||{{Etiopia}}||[[Roma]], [[Italia]]||10-09-1960
|-
|2e15'16<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Tōru Terasawa]]||{{Japan}}||[[Beppu]], [[Japan]]||17-02-1963
|-
|2e14'28<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Leonard Edelen]]||{{SUA}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]|| 15-07-1963
|-
|2e13'55<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Basil Heatley]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||13-07-1964
|-
|2e12'12<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Abebe Bikila]]||{{Etiopia}}||[[Tokyo]], [[Japan]]||21-10-1964
|-
|2e12'00<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Morio Shigematsu]]||{{Japan}}||[[Polytechnic Marathon]], [[Bro-Saoz]]||12-06-1965
|-
|2e09'37<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Derek Clayton]]||{{Aostralia}}||[[Maraton Fukuoka]], [[Japan]]||03-12-1967
|-
|2e08'34<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Derek Clayton]]||{{Aostralia}}||[[Antwerpen]], [[Belgia]]||03-05-1969
|-
|2e08'18<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Robert de Castella]]||{{Aostralia}}||[[Maraton Fukuoka]], [[Japan]]||06-12-1981
|-
|2e08'05<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Steve Jones]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Maraton Chicago]], [[Stadoù Unanet]]||21-10-1984
|-
|2e07'12<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Carlos Lopes]]||{{Portugal}}||[[Maraton Rotterdam]], [[Izelvroioù]]||20-04-1985
|-
|2e06'50<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Belayneh Dinsamo]]||{{Etiopia}}||[[Maraton Rotterdam]], [[Izelvroioù]]||17-04-1988
|-
|2e06'05<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Ronaldo da Costa]]||{{Brazil}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||20-09-1998
|-
|2e05'42<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Khalid Khannouchi]]||{{Maroko}}||[[Maraton Chicago]], [[Stadoù Unanet]]||24-10-1999
|-
|2e05'38<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Khalid Khannouchi]]||{{SUA}}||[[Maraton Londrez]], [[Bro-Saoz]]||14-04-2002<ref>Kentañ amzer bet anavezet gant an [[IAAF]]. Stat Corner: First World Road Records, ''Track and Field News'', Levrenn 56, Niverenn 2, miz [[C'hwevrer]] [[2003]], Pajenn 50</ref>
|-
|2e04'55<ref name=TrackAndFieldNews/>||[[Paul Tergat]]||{{Kenya}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||28-09-2003
|-
|2e04'26||[[Haile Gebreselassie]]||{{Etiopia}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||30-09-2007
|-
|2e03'59||[[Haile Gebreselassie]]||{{Etiopia}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||28-09-2008
|-
|2e03'38||[[Patrick Makau]]||{{Kenya}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||25-09-2011
|}
== Merc'hed ==
{| class="wikitable sortable"
|-
! Amzer !! Atleter !! Bro !! Lec'h !! Deiziad
|-
|-
|3e27'45||[[Dale Greig]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Ryde]], [[Bro-Saoz]]||23-05-1964
|-
|3e19'33||[[Mildred Sampson]]||{{Zeland-Nevez}}||[[Maraton Auckland]], [[Zeland-Nevez]]||21-07-1964
|-
|3e15'22||[[Maureen Wilton]]||{{Kanada}}||[[Toronto]], [[Kanada]]||06-05-1967
|-
|3e07'26||[[Anni Pede-Erdkamp]]||{{RDA}}||[[Waidneil]], [[Alamagn]]||16-09-1967
|-
|3e02'53||[[Caroline Walker]]||{{SUA}}||[[Stadoù Unanet]]||28-02-1970
|-
|3e01'42||[[Elizabeth Bonner]]||{{SUA}}||[[Maraton Philadelphia]], [[Stadoù Unanet]]||09-05-1971
|-
|2e55'22||[[Elizabeth Bonner]]||{{SUA}}||[[Maraton New York]], [[Stadoù Unanet]]||19-09-1971
|-
|2e49'40||[[Cheryl Bridges]]||{{SUA}}||[[Culver City]], [[Stadoù Unanet]]||05-12-1971
|-
|2e46'36||[[Michiko Gorman]]||{{SUA}}||[[Culver City]], [[Stadoù Unanet]]||02-12-1973
|-
|2e46'24||[[Chantal Langlace]]||{{Bro-C'hall}}||[[Neuf-Brisach]], [[Bro-C'hall]]||27-10-1974
|-
|2e43'54 5||[[Jacqueline Hansen]]||{{SUA}}||[[Culver City]], [[Stadoù Unanet]]||01-12-1974
|-
|2e42'24||[[Liane Winter]]||{{RDA}}||[[Maraton Boston]], [[Stadoù Unanet]]||21-04-1975
|-
|2e40'15 8||[[Christa Vahlensieck]]||{{Alamagn}}||[[Dülmen]], [[Alamagn]]||03-05-1975
|-
|2e38'19||[[Jacqueline Hansen]]||{{SUA}}||[[Eugene (Oregon)|Eugene]], [[Stadoù Unanet]]||12-10-1975
|-
|2e35'15 4||[[Chantal Langlace]]||{{Bro-C'hall}}||[[Oiartzun]], [[Euskal Herria]]||01-05-1977
|-
|2e34'47 5||[[Christa Vahlensieck]]||{{Alamagn}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||10-09-1977
|-
|2e32'29 9||[[Grete Waitz]]||{{Norvegia}}||[[Maraton New York]], [[Stadoù Unanet]]||22-10-1978
|-
|2e27'32 6||[[Grete Waitz]]||{{Norvegia}}||[[Maraton New York]], [[Stadoù Unanet]]||21-10-1979
|-
|2e25'41 3||[[Grete Waitz]]||{{Norvegia}}||[[Maraton New York]], [[Stadoù Unanet]]||26-10-1980
|-
|2e25'28 7||[[Grete Waitz]]||{{Norvegia}}||[[Maraton Londrez]], [[Bro-Saoz]]||17-04-1983
|-
|2e22'43||[[Joan Benoit]]||{{SUA}}||[[Maraton Boston]], [[Stadoù Unanet]]||18-04-1983
|-
|2e21'06||[[Ingrid Kristiansen]]||{{Norvegia}}||[[Maraton Londrez]], [[Bro-Saoz]]|| 21-04-1985
|-
|2e20'47||[[Tegla Loroupe]]||{{Kenya}}||[[Maraton Rotterdam]], [[Izelvroioù]]||19-04-1998
|-
|2e20'43||[[Tegla Loroupe]]||{{Kenya}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||26-09-1999
|-
|2e19'46||[[Naoko Takahashi]]||{{Japan}}||[[Maraton Berlin]], [[Alamagn]]||30-09-2001
|-
|2e18'47||[[Catherine Ndereba]]||{{Kenya}}||[[Maraton Chicago]], [[Stadoù Unanet]]||07-10-2001
|-
|2e17'18||[[Paula Radcliffe]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Chicago]], [[Stadoù Unanet]]||13-10-2002<ref>Kentañ amzer bet anavezet gant an [[IAAF]]. Stat Corner: First World Road Records, Track and Field News, Levrenn 56, Niverenn 2, miz [[C'hwevrer]] [[2003]], Pajenn 50</ref>
|-
|2e15'25||[[Paula Radcliffe]]||{{Rouantelezh Unanet}}||[[Maraton Londrez]], [[Bro-Saoz]]||13-04-2003
|}

== Notennoù ==
<references />

[[Rummad:Atleterezh]]