pell

Brezhoneg

Etimologiezh

Derez	Furm
Derez-plaen	pell
Derez-uheloc'h	pelloc'h
Derez-uhelañ	pellañ
Derez-estlammiñ	pellat

Anv-gwan

pell

1. A zo ur pennad mat a hent eus al lec'h.
   • Ur vro bell
2. A-wechoù dirak an anv-kadarn: mont da bell vro.
3. bezañ pell oc'h ober un dra bennak

Adverb

pell: anv-gwan hag adverb; pelloc'h, pellañ; ken pell / ker pell, keit.

1. A verk al lec'hiañ: bezañ pell, mont pell.
2. Bezañ pell (lec'hiañ, gant emañ)
   • Hon zad n'emañ ket pell ken, me oar vat. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 56.)
   • Ha pell emañ c'hoazh Pariz? — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 44.)
   • Bremañ, ma karit ar mor, n'emañ ket pell, un hanter-lev, am eus lavaret. Chomit er gêr, Klaoda ar Prad, pajenn 5.
   • Pell emañ ac'hann. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 78.)
3. bezañ pell diouzh (dioc'h) un den pe un dra (lec'hiañ) pe dioc'h un dra :
   • — [...], rak eur boan hag eur c'hlac'har vras e ve d'in rankout beza pell diouzoc'h ; [...] ! — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 9.)
   • Gwechall — hag abaoe n'eus ket ken pell-ze, rak pell emaoun c'hoaz diouz va c'hant vloaz, — gwechall e chome em farrez daou bried yaouank. — (Ivon Krog, Eur Zac'had Marvailhou, Buhez Breiz, Kemper, 1924, p. 122.)
4. bezañ pell diouzh ar bec’h, loin des ennuis, du danger
   • Ya ! gand da henou ... Ya, pa vezez pell diouz ar beh ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 40.)
   • ... ; brema oun deuet, emezi c'hoaz, ne oufen ket pennad ebet beza pell diouto. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 14.)
   • Pell edont c'hoaz dioc'h pep douar... — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 59.)
   • Yun a veve pell diouzh an dud. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 14.)
   • Dre forzh bale e welas ur sklêrijenn pell dioutañ , KAB 2/159
   • Eno eo marvet, pell diouzh e dud, pell diouzh e vro, pell diouzh e eskopti ! — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 26.)
5. bezañ pell eus un den pe un dra :
   • — Ket, ket, pôtr. E-tal da gichen e chomin... Ne dleomp ket bea pell eus an antre... Ma welfed eun dra bennak !... — (Fañch al Lae, Bilzig, Kemper, 1925, p. 172.)
6. bezañ pell diouzh ar gêr : bezañ aet war ur gaoz disheñvel diouzh an hini gentañ
   • Eur wech e oa en eun ti bihan ru distro, pell deus a Vreiz-Izel, [...]. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 104.)
   • P'edo ar re-mañ dindan ur c'hast amzer nepell eus an Douar Nevez [...]. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 53.)
7. bezañ
   • pell ac'han,
   • pell alese,
   • pell ac'hane,
   • pell ac'hano,
   • pell ac'haleno
   • chom pell diouzh ul lec'h
8. mont pell
   • Ne deas ket pell, rak, en em gavet e-kichen an nor, e rankas chom eno, prennet hag alc'houezet e oa en diabarz. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 9.)
9. dont eus pell
10. A verk an amzeriañ

    pell zo / pell a zo, n'eus ket pell, n'eus ket pell zo

    bezañ pell evit ober un dra bennak

    bezañ pell oc'h ober un dra bennak

    bezañ pell gant un dra bennak: bezañ pell oc'h ober un dra bennak

    • Ac'hanta, Lom, pell a-walc'h out bet gant da dro. — (Ivon Krog, Klenved ar Medalennou, Ti-moulerez Sant-Gwilherm, Sant-Brieg, 1909, p. 22.)
11. chom pell : chom pell amzer
12. mont pell : padout pell
13. pell amzer
14. ken pell: keit
15. na vezañ pell ma
    • Ne voe ket pell ma welas ar roñfl o tibourchañ diouzh ar c'hoad hag o tont rag-eeun etrezek ennañ. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 143.)
16. Kalz, e troiennoù evel
    • pell muioc'h, pell koshoc'h, pell gwelloc'h
    • pell re, pell re vras, pell re a draoù.

Krennlavaroù

• Amzer vrav pa gan an alc'hweder
  Pell hag uhel en aer
• Gortoz gwell, gortoz pell

Gerioù kar dre o ster

• diamen

Gerioù kevrennek

• pell-bras
• pell-mat
• pell-kenañ
• pell-meurbet
• pell-pell
• war-hed-pell

Deveradoù

• a-bell

• pell a oa
• pellaat
• pelloù
• nepell

Troioù-lavar

• padout pell
• pell emañ Yann diouzh e gazeg
• pell zo, pell a zo
• a bell zo

Anv-kadarn

pell /ˈpɛlː/ strollder (unanderenn pellenn)

1. Plusk greun an edoù hag ar geoteier, a veze gwentet hag implijet d'ober golc'hedoù.
   • Poultrenn ha pell alaouret a nije dreist an evlec'h. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 32.)
   • Ur c'holc'hedad pell.

Troioù-lavar

• munut evel pell

Troidigezhioù

• galleg : bale ^(fr)

Kembraeg

Anv-gwan

pell

1. pell
   • Mae'r dre yn bell. Pell emañ kêr.

Gerioù heñvelster

• pellennig
• pellgyrhaeddol
• pellhau
• ymhell