Speied

Speied a zo ur gumun eus Bro-Gerne e kanton Karaez-Plougêr, e departamant Penn-ar-Bed, e kornôg Kreiz Breizh.

Speied

An ti-kêr.

Anv gallek (ofisiel)

Spézet

Bro istorel

Kernev

Melestradurezh

29278

29540

Maer
Amzer gefridi

Guy Citérin
2020-2026

Etrekumuniezh

KK Kerne-Uhel

Bro velestradurel

Bro Kornôg Kreiz-Breizh

Lec'hienn Web

Ti-kêr

Poblañsouriezh

Poblañs

1 757 ann. (2020)^[1]

Stankter

29 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 11′ 34″ Norzh
3° 42′ 55″ Kornôg / 48.192778, -3.715278

Uhelderioù

bihanañ 45 m — brasañ 315 m

Gorread

60,67 km²

Speied

Douaroniezh

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[2].

Gouel ar Brezhoneg

Meur a wezh e voe graet Gouel ar Brezhoneg e Speied.

Ya d'ar Brezhoneg

D'an 20 a viz Meurzh 2007 e oa bet votet ar garta Ya d’ar brezhoneg gant Kuzul-kêr ar gumun.

Istor

Henamzer

An hent roman eus Vorgium (Karaez bremañ) da Rieg a dreuze Speied^[3].

XVII^vet kantved

Emsavadeg ar Bonedoù ruz:
- trubuilhoù a voe er barrez d'ar 7 ha d'an 11 a viz Gouere 1675^[4];
- un digoll a 5 000 lur a voe paeet gant ar barrez d'an aotrou Le Moyne de Trevigny goude tagadenn e gastell e Sant-Hern d'an 11 a viz Gouere 1675 e-pad an emsavadeg^[5];
- nac'het e voe an distaoliadeg roueel eus miz C'hwevrer 1676 ouzh pevar den eus Speied, Le Flamand, Jean Grail, Guillaume Morvan ha Hervé Claudic, miliner, goude an emsavadeg^[6].

Dispac'h gall

D'ur sulvezh a viz Gwengolo 1789 e voe taget maner Boisgarin gant kouerion Speied; eno edo an intron de Roquefeuil o vevañ. Dezhi oa a leve hogozik holl douaroù parrez Speied hag ar parrezioù tro-war-dro. Ar paperioù, skrivet warne he gwirioù, o doa c'hoant da gaout. Staget e voe-hi ouzh ur gordenn ha diskennet e-barzh ar puñs. Nac'h a rae o reiñ. Tost hanter veuzet ec'h asantas reiñ alc'hwez an armel a-benn ar fin. Neuze e voe tennet ag ar puñs. Devet e voe an holl baperioù dirazi er porzhdir, hag an dud a zañse hag a gane en-dro d'an tan^[7].

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

Mervel a reas 186 gwaz eus ar gumun a gollas o buhez abalamour d'ar brezel^[8], da lâret eo 4,55% eus ar boblañs e 1911^[9].

Eil Brezel-bed

Mervel a reas 33 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[10].

Monumant ar re fuzuilhet e Roz ar C'had.

10 gwaz a Speied hag a gemere perzh ar Rezistañs a voe fuzuilhet e Roz ar C'had (Lannejenn) d'ar 24 a viz Even 1944; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al lu alaman a oa he sez er Faoued^[11].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

Lazhet e voe un isofisour eus ar gumun d’an 12 a viz Genver 1947 e Lan Thoum el Laos^[12].

Brezel Aljeria

Lazhet e voe ur soudard eus ar gumun d’ar 17 a viz Mae 1959 e Bordj Bou Arreridj (departamant Setif)^[13].

Monumantoù ha traoù heverk

Ar maner.
An iliz katolik hag ar garnel.
An iliz katolik.
Ar chapel.
Gwerenn-livet eus ar XVI^vet kantved e Chapel ar C'hrann

Maner Boisgarin.
Iliz katolik Sant Pêr.
Ar garnel.
Chapel Itron-Varia ar C'hrann.
Monumant ar re varv, luc’hskeudenn^[14]^,^[15].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

^[16]

Melestradurezh

Tud

Kelc'h keltiek

Brug ar Menez.

Gouelioù

Gouel ar Menezioù Du.
Pardon ar C'hrann.

Gevelliñ

Bro	Kêr	Abaoe
Iwerzhon	An Tochar	1986

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Speied

a vo kavet e Wikimedia Commons.

(br) Speied war lec'hienn Geobreizh

Dave ha notennoù

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
↑ Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajenn 17
↑ Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajenn 113
↑ Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 106-109
↑ Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 152-154
↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion (p.11), Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915
↑ Monumant ar re varv e bourc'h Karaez
↑ Memorial Genweb
↑ Memorial Genweb
↑ Association Mémoire du canton du Faouët, 39-45 en Centre-Bretagne, Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e galleg)
↑ Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
↑ Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
↑ Memorial Genweb
↑ Université de Lille
↑ EBSSA

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936

[3] Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajenn 17

[4] Yvon Garlan ha Claude Nières, Les Révoltes bretonnes de 1675 - papier timbré et bonnets rouges, Éditions Sociales, Pariz, 1975 (e galleg), pajenn 113

[5] Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 106-109

[6] Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg), pajennoù 152-154

[7] Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion (p.11), Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915

[8] Monumant ar re varv e bourc'h Karaez

[9] Memorial Genweb

[10] Memorial Genweb

[11] Association Mémoire du canton du Faouët, 39-45 en Centre-Bretagne, Embannadurioù Liv' éditions, Le Faouët, ISBN-10: 2844970966 ISBN-13: 978-2844970961 (e galleg)

[12] Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[13] Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[14] Memorial Genweb

[15] Université de Lille

[16] EBSSA

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]