Туберкулёз лёгкіх
| Туберкулёз лёгкіх | |
|---|---|
 Рэнтгенаграма органаў грудной клеткі хворага на туберкулёз лёгкіх | |
| МКХ-10 | A15.-A16. |
| МКБ-10-КМ | A15.0 і A15 |
| МКБ-9-КМ | 011[1][2], 011.90[1][2], 011.9[1][2], 011.84[2], 011.80[2], 011.86[2], 011.92[2], 011.81[2], 011.85[2], 011.16[2] і 011.96[2] |
| MeSH | D014397 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Туберкулёз лёгкіх (састар. сухоты) з’яўляецца мясцовай праявай агульнага інфекцыйнага захворвання, якое ўзнікае з прычыны заражэння мікабактэрыямі туберкулёзу. Паражэнне лёгкіх праяўляецца ў розных формах, якія залежаць ад уласцівасцяў узбуджальніка, імунабіялагічнага стану арганізма, шляхоў распаўсюджвання інфекцыі і іншых фактараў.
Першасны і другасны туберкулёз лёгкіх
[правіць | правіць зыходнік]Туберкулёз лёгкіх можа быць першасным і другасным. Першасны туберкулёз лёгкіх развіваецца пасля першаснага заражэння (звычайна ў раннім узросце). У гэты перыяд маецца схільнасць да гіперрэгічных рэакцый, узнікненню параспецыфічных змяненняў, лімфагеннага і гематагеннага распаўсюджвання працэсу з частым паражэннем лімфатычных вузлоў, плеўры і ўзнікненню туберкулёзных змяненняў у розных органах. У пераважнай большасці выпадкаў з першасным туберкулёзам арганізм чалавека спраўляецца самастойна без спецыяльнага лячэння. Пасля гэтага, аднак, застаюцца сляды перанесенага захворвання — петрыфікаты, у якіх застаюцца жыццяздольныя мікабактэрыі туберкулёзу.
Другасны туберкулёз звычайна развіваецца ў выніку абвастрэння першасных ачагоў. Але часам можа быць следствам другаснага заражэння пасля лячэння ад першаснага туберкулёзу, паколькі імунітэт пры туберкулёзе мае нестэрыльнымі характар. Для другаснага туберкулёзу характэрна лімфа- і бронхагеннае распаўсюджванне.
Формы туберкулёзу лёгкіх
[правіць | правіць зыходнік]Туберкулёз легкіх можа прымаць розныя формы[3]:
- першасны туберкулёзны комплекс (ачаг сухотнай пнеўманіі + лімфангіт, лімфадэніт міжсцення)
- туберкулёзны бронхаадэніт, ізаляваны лімфадэніт унутрыгрудных лімфатычных вузлоў.
Зыходзячы са ступені распаўсюджанасці туберкулёзу лёгкіх, адрозніваюць:
Востры міліярны туберкулёз
[правіць | правіць зыходнік]Гэтая форма можа развівацца як пры першасным заражэнні, так і ва другаснай фазе. З’яўляецца дробнаачаговай гематагеннай генералізацыяй туберкулёзу ў выніку прарыву інфекцыі з ачага ў крывяное рэчышча[4].
Гематагенны дысемініраваны туберкулёз лёгкіх
[правіць | правіць зыходнік]Гэтая форма можа развівацца як пры першасным заражэнні, так і ў другаснай фазе. Характарызуецца з’яўленнем туберкулёзных ачагоў па ходзе сасудзістых галін, якія размяшчаюцца, як правіла, сіметрычна ў абодвух лёгкіх.
Ачаговы туберкулёз лёгких
[правіць | правіць зыходнік]Як правіла, з’яўляецца другасным. Характарызуецца наяўнасцю груп ачагоў памерам ад некалькіх міліметраў да сантыметра, часцей у адным лёгкім.
Інфільтратыўна-пнеўманічны туберкулёз лёгкіх
[правіць | правіць зыходнік]Гэтая форма з’яўляецца абвастрэннем ачаговых змяненняў пры другасным туберкулёзе.
Туберкулома лёгкіх
[правіць | правіць зыходнік]Туберкулома (лац.: tuberculumtuberculum — грудок, -ωμα ад ὄγκωμα — пухліна), або казеома лёгкіх — своеасаблівая форма туберкулёзу лёгкіх, якая на рэнтгенаўскім здымку мае падабенства з пухлінай, адсюль і яе назва.
Казеозная пнеўманія
[правіць | правіць зыходнік]Цяжкая форма туберкулёзу, можа развівацца як пры першасным заражэнні, так і пры другасным туберкулёзе. Характарызуецца хуткім казеозным некрозам участкаў спецыфічнай пнеўманіі, якія зліваюцца са схільнасцю да расплаўлення і ўтварэння каверн.
Кавернозны туберкулёз лёгкіх
[правіць | правіць зыходнік]Развіваецца ў тых выпадках, калі прагрэсаванне іншых формаў (першасны комплекс, ачаговы, інфільтратыўны, гематагенны дысемініраваны туберкулёз) прыводзіць да фарміравання каверны, г. зн. стойкай паражніны распаду лёгачнай тканкі.
Фіброзна-кавернозны туберкулёз лёгкіх
[правіць | правіць зыходнік]«Лёгачныя сухоты» — з’яўляецца канчатковым этапам прагрэсуючага развіцця іншых формаў туберкулёзу лёгкіх. Характарызуецца наяўнасцю каверны або каверн з выяўленай фібрознай капсулай, фібрознымі зменамі ў легачнай тканцы і наяўнасцю паліморфных бронхагенных метастазаў рознай даўнасці.
Туберкулёзны плеўрыт
[правіць | правіць зыходнік]Туберкулёзныя плеўрыты дзеляць на сухія і эксудатыўныя. Па характары плеўральнага выпату эксудатыўныя плеўрыты могуць быць серознымі і гнойнымі.
Плеўрыт, як правіла, з’яўляецца ўскладненнем туберкулёзу лёгкіх. Пераход туберкулёзнага працэсу на плеўру магчыма кантактным, лімфагенным і гематагенным шляхам.
Цыратычны туберкулёз
[правіць | правіць зыходнік]Разбурэнне лёгкага туберкулёзнай этыялогіі. Гэта канчатковы этап развіцця туберкулёзу лёгкіх. Разбуранае лёгкае — гэта цыратычны або кавернозна-цыратычны працэс, які ўзнік як следства гіпервентыляцыі лёгкіх у спалучэнні з туберкулёзнымі і нетуберкулезными запаленчымі зменамі або ў выніку татальнага паражэння лёгкага туберкулёзам з другасным фіброзам.
Іншыя формы
[правіць | правіць зыходнік]Туберкулёз плеўры, гартані, трахеі сустракаюцца рэдка.
Дыягностыка легачнай формы туберкулёзу
[правіць | правіць зыходнік]Звычайна дыягностыка легачнай формы туберкулёзу заснавана на аналізе макроты. Да мінусаў гэтага метаду можна аднесці складанасці са зборам дастатковай колькасці матэрыялу, цяжкасці ў выяўленні мікабактэрый з-за гушчыні слізі. Акрамя таго, пацыент пры зборы мокроты павінен кашляць, што павялічвае рызыку для медыцынскіх работнікаў. Гэтыя недахопы дазволіў пераадолець просты і эфектыўны метад дыягностыкі лёгачных формаў туберкулёзу на аснове матэрыялу мазка з ротавай поласці. Метад заснаваны на тым, што ДНК мікабактэрый можа захоплівацца клеткамі эпітэлія ротавай паражніны і затым выяўляцца пры дапамозе палімеразнай ланцуговай рэакцыі (ПЛР) у мазку з ротавай поласці[5][6][7].
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ а б в Disease Ontology — 2016. Праверана 15 мая 2019.
- ↑ а б в г д е ё ж з і к Monarch Disease Ontology release 2018-06-29 — 2018-06-29 — 2018. Праверана 28 ліпеня 2018.
- ↑ Проф. А. И. Арутюнов, кандидат медицинских наук Н. Я. Васин и В. Л. Анзимиров. Справочник по клинической хирургии / Проф. В.И. Стручкова. — Москва: Медицина, 1967. — С. 234. — 520 с. — 100 000 экз.
- ↑ Роберт Джи. Атлас по диагностике внутригрудного туберкулёза у детей Архівавана 15 лютага 2010.. — Париж, 2003. — 58 с. — ISBN 2-914365-14-4.
- ↑ Найден новый простой метод диагностики туберкулеза
- ↑ González Mediero, G., Vázquez Gallardo, R., Pérez del Molino, M. L., & Diz Dios, P. (2015). Evaluation of two commercial nucleic acid amplification kits for detecting Mycobacterium tuberculosis in saliva samples. Oral diseases. DOI:10.1111/odi.12302
- ↑ Rachel C. Wood, Angelique K. Luabeya, Kris M. Weigel, Alicia K. Wilbur, Lisa Jones-Engel, Mark Hatherill, Gerard A. Cangelosi (2015). Detection of Mycobacterium tuberculosis DNA on the oral mucosa of tuberculosis patients. Scientific Reports, 5, Article number: 8668 DOI: 10.1038/srep08668
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Справочник по клинической хирургии / Под ред. проф. В. И. Стручкова. — М.: «Медицина», 1967. — 520 с.
- Сухо́ты // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 298. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Сухо́ты; Сухо́тны // Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа. — Мн.: Беларус. Сав. Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1983. — Т. 5 кн. 1: С — Улагодзіць / [рэдактар М. Р. Суднік]. — С. 399. — 663 с.
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль | NKC: ph124117 |
