Прымас: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др removed Category:Каталіцызм; added Category:Каталіцтва using HotCat |
|||
(Не паказана 6 прамежкавых версій 6 удзельнікаў) | |||
Радок 1: | Радок 1: | ||
[[Выява: |
[[Выява:Template-Patriarch (Latin Rite) - Primate.svg|thumb|200px|right|Герб прымаса (без рангу кардынала).]] |
||
'''Прымас''' ({{lang-la|primas}} — першынствавалы, {{lang-la2|primus}} — першы), у [[Рымска-каталіцкая Царква|Рымска-каталіцкай Царкве]] і [[англіканства|Англіканскай Царкве]] ганаровы тытул царкоўнага іерарха ў краіне, які валодае вышэйшай духоўнай юрысдыкцыяй над іншымі біскупамі краіны. У [[Праваслаўная Царква|Праваслаўных Цэрквах]] выкарыстоўваецца аналагічны тытул «прадстаяльнік». |
'''Прымас''' ({{lang-la|primas}} — першынствавалы, {{lang-la2|primus}} — першы), у [[Рымска-каталіцкая Царква|Рымска-каталіцкай Царкве]] і [[англіканства|Англіканскай Царкве]] ганаровы тытул царкоўнага іерарха ў краіне, які валодае вышэйшай духоўнай юрысдыкцыяй над іншымі біскупамі краіны. У [[Праваслаўная Царква|Праваслаўных Цэрквах]] выкарыстоўваецца аналагічны тытул «прадстаяльнік». |
||
Радок 7: | Радок 7: | ||
=== Еўропа === |
=== Еўропа === |
||
* [[Аўстрыя]] |
* [[Аўстрыя]] — [[Архідыяцэзія Зальцбурга|архібіскуп Зальцбурга]] |
||
* [[Бельгія]] |
* [[Бельгія]] — [[Архідыяцэзія Мехелена-Бруселя|архібіскуп Мехелена-Бруселя]] (спачатку архібіскуп [[Мехелен]]а, прымас усіх [[Гістарычныя Нідэрланды|Гістарычных Нідэрландаў]]) |
||
* [[ |
* [[Венгрыя]] — [[Архідыяцэзія Эстергома-Будапешта|архібіскуп Эстергома-Будапешта]] (тытулаваўся як [[Прымас Венгрыі|князь-прымас Грана]] ([[Эстергом]]а)) |
||
* [[Вялікабрытанія]] |
* [[Вялікабрытанія]] |
||
** [[Англія]] |
** [[Англія]] — архібіскупы [[Кентэрберы]] і [[Ёрк (горад)|Ёрка]] (да скасавання каталіцкай структуры ў перыяд [[Рэфармацыя ў Англіі|Рэфармацыі]]) |
||
** [[Ірландыя]] |
** [[Ірландыя]] — [[Архідыяцэзія Армы|архібіскуп Армы]], «Прымас усёй Ірландыі» (не блытаць са званнем англіканскага архібіскупа [[Дублін]]а «Прымас Ірландыі» — абодва званні папярэднічалі палітычнаму падзелу Ірландыі і таму ставяцца да цэлай астравы) |
||
** [[Шатландыя]] |
** [[Шатландыя]] — архібіскупы [[Сент-Эндрус]]а і [[Эдынбург]]а |
||
* [[ |
* [[Германія]] — [[архібіскуп Майнца]] |
||
* [[Іспанія]] |
* [[Іспанія]] — [[Архідыяцэзія Таледа|архібіскуп Таледа]], «[[Прымас Іспаніі]]» (першапачаткова [[вестготы|Вестгоцкага]] каралеўства) |
||
* [[Італія]] |
* [[Італія]] — [[Біскуп Рыма]] ([[Папа Рымскі]]) — тытул рымскага першасвятара ў адносінах да [[Італія|Італіі]] |
||
** [[Неапалітанскае каралеўства]] |
** [[Неапалітанскае каралеўства]] — архібіскуп [[Салерна]] |
||
* [[Нідэрланды]] |
* [[Нідэрланды]] — [[Архідыяцэзія Утрэхта|архібіскуп Утрэхта]] |
||
* [[Польшча]] |
* [[Польшча]] — [[архідыяцэзія Гнезна|архібіскуп Гнезненскі]], «[[Прымас Польшчы]]» |
||
* [[Партугалія]] |
* [[Партугалія]] — [[Архідыяцэзія Брагі|архібіскуп Брагі]] |
||
* [[Сербія]] |
* [[Сербія]] — архібіскуп [[Бар (Чарнагорыя)|Бара]] (цяпер [[Чарнагорыя]]) |
||
* [[Скандынавія]] |
* [[Скандынавія]] — архібіскуп [[Лунд]]а (у паўднёвай [[Швецыя|Швецыі]]) |
||
* [[Францыя]] |
* [[Францыя]] — [[Архідыяцэзія Ліёна|архібіскуп Ліёна]] («Прымас Галіі») |
||
** [[Архідыяцэзія |
** [[Архідыяцэзія Буржа|архібіскуп Буржа]] — прымас [[Беры (правінцыя)|Беры]] |
||
** [[Архідыяцэзія Бардо|архібіскуп Бардо]] |
** [[Архідыяцэзія Бардо|архібіскуп Бардо]] — прымас [[рэгіён Аквітанія|Аквітаніі]] |
||
** [[Архідыяцэзія |
** [[Архідыяцэзія Руана|архібіскуп Руана]] — прымас [[Нармандыя|Нармандыі]] |
||
** Таксама былі прымасамі гістарычных французскіх абласцей архібіскупы [[Рэймс]] |
** Таксама былі прымасамі гістарычных французскіх абласцей архібіскупы [[Рэймс]]а, [[В'ена|В’ены]], [[Нарбона|Нарбоны]] і г.д. |
||
* [[Харватыя]] |
* [[Харватыя]] — [[Архідыяцэзія Заграба|архібіскуп Заграба]] |
||
** [[Далмацыя]] |
** [[Далмацыя]] — [[Архідыяцэзія Спліт-Макарскі|архібіскуп Спліта і Салоны]] |
||
* [[Чэхія]] |
* [[Чэхія]] — [[архідыяцэзія Прагі|архібіскуп Пражскі]] |
||
=== Амерыка === |
=== Амерыка === |
||
* [[ |
* [[Аргенціна]] — архібіскуп [[Кордава (Аргенціна)|Кoрдава]] |
||
* [[Бразілія]] — [[Архідыяцэзія Сан-Салвадора- |
* [[Бразілія]] — [[Архідыяцэзія Сан-Салвадора-да-Баія|архібіскуп горада Сан-Салвадор-да-Баія]], «[[Прымас Бразіліі]]» |
||
* [[Канада]] — [[Архідыяцэзія |
* [[Канада]] — [[Архідыяцэзія Квебека|архібіскуп Квебека]] |
||
* [[Куба]] — архібіскуп [[ |
* [[Куба]] — архібіскуп [[Сант’яга-дэ-Куба]] |
||
* [[Нікарагуа]] — [[Архідыяцэзія Манагуа|архібіскуп Манагуа]] |
* [[Нікарагуа]] — [[Архідыяцэзія Манагуа|архібіскуп Манагуа]] |
||
* [[Эквадор]] — архібіскуп [[ |
* [[Эквадор]] — архібіскуп [[Кіта]] |
||
=== Іншыя рэгіёны === |
=== Іншыя рэгіёны === |
||
* [[Аўстралія]] — [[Архідыяцэзія |
* [[Аўстралія]] — [[Архідыяцэзія Сіднея|архібіскуп Сіднея]] |
||
* [[Зімбабвэ]] — архібіскуп [[ |
* [[Зімбабвэ]] — архібіскуп [[Харарэ]] |
||
* [[Кенія]] — [[Архідыяцэзія Найробі|архібіскуп Найробі]] |
* [[Кенія]] — [[Архідыяцэзія Найробі|архібіскуп Найробі]] |
||
* [[Філіпіны]] — [[Архідыяцэзія Манілы|архібіскуп Манілы]] |
* [[Філіпіны]] — [[Архідыяцэзія Манілы|архібіскуп Манілы]] |
||
У [[ЗША|Злучаных Штатах Амерыкі]] афіцыйнае прымацтва не давалася, але [[Архідыяцэзія |
У [[ЗША|Злучаных Штатах Амерыкі]] афіцыйнае прымацтва не давалася, але [[Архідыяцэзія Балтымара|архібіскуп Балтымара]] часам завецца «ганаровым прымасам» (бо [[Балтымар]] быў першай нацыянальнай епархіяй), яе архібіскупу даюць цырыманіяльнае першынство перад усімі іншымі біскупамі ў ЗША. Падобна гэтаму [[Архідыяцэзія Сеула|архібіскуп Сеула]] разглядаецца, як прымас [[Карэя|Карэі]], хоць такое права ніколі не давалася яму [[Ватыкан]]ам. |
||
== Англіканства == |
== Англіканства == |
||
Радок 55: | Радок 55: | ||
Такім чынам: |
Такім чынам: |
||
* [[Патрыярх Канстанцінопальскі |
* [[Патрыярх Канстанцінопальскі, тытул|Найсвяты Архібіскуп Канстанцінопалю — Новага Рыму і Сусветны Патрыярх]] |
||
* [[Папа і Патрыярх вялікага граду Александрыі, Лівіі, Пентаполю, Эфіёпіі, усяго Егіпту і ўсёй Афрыкі|Папа і Патрыярх вялікага граду Александрыі, Лівіі, Пентапалю, Эфіёпіі, усяго Егіпту і ўсёй Афрыкі, Айцец айцоў, Пастыр пастыраў, Архірэй архірэяў, трынаццаты Апостал і Суддзя ўсяго Сусвету]] |
* [[Папа і Патрыярх вялікага граду Александрыі, Лівіі, Пентаполю, Эфіёпіі, усяго Егіпту і ўсёй Афрыкі|Папа і Патрыярх вялікага граду Александрыі, Лівіі, Пентапалю, Эфіёпіі, усяго Егіпту і ўсёй Афрыкі, Айцец айцоў, Пастыр пастыраў, Архірэй архірэяў, трынаццаты Апостал і Суддзя ўсяго Сусвету]] |
||
* [[Патрыярх вялікага Божыя граду Антыёхіі, Сірыі, Аравіі, Кілікіі, Іверыі, Месапатаміі і ўсяго |
* [[Патрыярх вялікага Божыя граду Антыёхіі, Сірыі, Аравіі, Кілікіі, Іверыі, Месапатаміі і ўсяго Усходу]] |
||
* [[Патрыярх граду |
* [[Патрыярх граду Іерусаліма і ўсяе Палесціны|Патрыярх Святога граду Іерусаліма і всея Палесціны, Сірыі, Аравіі, абанпол Іардана, Каны Галілейскай і святога Сіёна]] |
||
* [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі]] |
* [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі]] |
||
* [[ |
* [[Каталікос-Патрыярх Грузіі|Каталікос-Патрыярх усяе Грузіі, Архібіскуп Мцхецкі і Тбіліскі, Мітрапаліт Піцундскі і Цхум-Абхазскі]] |
||
* [[Патрыярх Сербскі|Архібіскуп |
* [[Патрыярх Сербскі|Архібіскуп Пецкі, Мітрапаліт Бялградскі-Карлавацкі, Патрыярх Сербскі]] |
||
* [[Патрыярх Румынскі|Архібіскуп Бухарэсцкі, мітрапаліт Мунтэнскі і Добруджыскі, намеснік Кесарыі |
* [[Патрыярх Румынскі|Архібіскуп Бухарэсцкі, мітрапаліт Мунтэнскі і Добруджыскі, намеснік Кесарыі Кападыкійскай, Мітрапаліт Унгро-Улашскі, Патрыярх усяе Румыніі]] |
||
* [[Патрыярх Балгарскі, Мітрапаліт Сафійскі]] |
* [[Патрыярх Балгарскі, Мітрапаліт Сафійскі]] |
||
* [[Архібіскуп Новай Юстыніаны і ўсяго |
* [[Архібіскуп Новай Юстыніаны і ўсяго Кіпра]] |
||
* [[Архібіскуп Афінскі і ўсяе Элады]] |
* [[Архібіскуп Афінскі і ўсяе Элады]] |
||
* [[Архібіскуп Тыранскі і ўсёй Албаніі, Мітрапаліт Тырана-Дуррэсска-Эльбасанскі]] |
* [[Архібіскуп Тыранскі і ўсёй Албаніі, Мітрапаліт Тырана-Дуррэсска-Эльбасанскі]] |
||
Радок 70: | Радок 70: | ||
* [[Мітрапаліт Чэшскіх земляў і Славакіі|Архібіскуп Пражскі, Мітрапаліт Чэшскіх земляў і Славакіі]] |
* [[Мітрапаліт Чэшскіх земляў і Славакіі|Архібіскуп Пражскі, Мітрапаліт Чэшскіх земляў і Славакіі]] |
||
* [[Архібіскуп Вашынгтонскі, Мітрапаліт усёй Амерыкі і Канады]] |
* [[Архібіскуп Вашынгтонскі, Мітрапаліт усёй Амерыкі і Канады]] |
||
* [[Архібіскуп Карэльскі і |
* [[Архібіскуп Карэльскі і Усёй Фінляндыі]] |
||
* [[Архібіскуп Такійскі, Мітрапаліт усёй Японіі]] |
* [[Архібіскуп Такійскі, Мітрапаліт усёй Японіі]] |
||
Усе яны прадстаяльнікі сваіх [[аўтакефалія|аўтакефальных]] ці аўтаномных цэркваў, незалежна ад іх індывідуальных назваў. |
Усе яны прадстаяльнікі сваіх [[аўтакефалія|аўтакефальных]] ці аўтаномных цэркваў, незалежна ад іх індывідуальных назваў. |
||
{{Каталіцкая іерархія}} |
{{Каталіцкая іерархія}} |
||
{{Бібліяінфармацыя}} |
|||
[[Катэгорыя:Каталіцтва]] |
[[Катэгорыя:Каталіцтва]] |
||
[[Катэгорыя:Рэлігійныя тытулы]] |
[[Катэгорыя:Рэлігійныя тытулы]] |
||
[[Катэгорыя:Рэлігійныя лідары хрысціянства]] |
[[Катэгорыя:Рэлігійныя лідары хрысціянства]] |
||
[[Катэгорыя:Прымасы|*]] |
[[Катэгорыя:Прымасы|*]] |
||
[[bg:Примас]] |
|||
[[cs:Primas (církev)]] |
|||
[[de:Primas (Religion)]] |
|||
[[en:Primate (bishop)]] |
|||
[[eo:Primaso]] |
|||
[[es:Primado]] |
|||
[[fi:Priimas]] |
|||
[[fr:Primatie]] |
|||
[[he:פרימוס (תואר)]] |
|||
[[hr:Primas]] |
|||
[[hu:Prímás]] |
|||
[[id:Primat]] |
|||
[[io:Primato]] |
|||
[[it:Primate (ecclesiastico)]] |
|||
[[ja:首座主教]] |
|||
[[la:Primas]] |
|||
[[nl:Primaat (persoon)]] |
|||
[[no:Primas]] |
|||
[[pl:Prymas]] |
|||
[[pt:Primaz]] |
|||
[[ro:Primat]] |
|||
[[ru:Примас]] |
|||
[[sh:Primas]] |
|||
[[sk:Prímas (arcibiskup)]] |
|||
[[sl:Primas]] |
|||
[[sv:Primas (biskop)]] |
|||
[[uk:Примас]] |
|||
[[zh:主教長]] |
Актуальная версія на 13:08, 19 жніўня 2023
Прымас (лац.: primas — першынствавалы, primus — першы), у Рымска-каталіцкай Царкве і Англіканскай Царкве ганаровы тытул царкоўнага іерарха ў краіне, які валодае вышэйшай духоўнай юрысдыкцыяй над іншымі біскупамі краіны. У Праваслаўных Цэрквах выкарыстоўваецца аналагічны тытул «прадстаяльнік».
Каталіцтва
[правіць | правіць зыходнік]У Рымска-каталіцкай Царквы, прымас — архібіскуп (радзей вікарны ці вызвалены біскуп), якому прысуджаецца прадстаяльніцтва ў адносінах да іншых біскупаў цэлай краіны ці гістарычнай вобласці (у палітычных ці культурных тэрмінах). Гэтае прадстаяльніцтва па кананічнаму праву не дае ніякіх дадатковых паўнамоцтваў ці ўлады па стаўленні да іншых архібіскупаў ці біскупам. Тытул выкарыстоўваецца ў каталіцкіх краінах як ганаровы. Званне прымаса можа давацца іерарху адной з самых старых мітраполій у краіне. Прымасы часта ўзводзяцца ў кардыналы і часта надзяляюцца старшынствам у нацыянальнай канферэнцыі біскупаў. Пры гэтым галоўны горад епархіі можа больш не мець такога важнага значэння, як пры яе стварэнні, ці яе межы могуць больш не адпавядаць нацыянальным. Прымасы займаюць месца ніжэй вярхоўнага архібіскупа і патрыярха, а ў межах калегіі кардыналаў не карыстаюцца старшынствам.
Еўропа
[правіць | правіць зыходнік]- Аўстрыя — архібіскуп Зальцбурга
- Бельгія — архібіскуп Мехелена-Бруселя (спачатку архібіскуп Мехелена, прымас усіх Гістарычных Нідэрландаў)
- Венгрыя — архібіскуп Эстергома-Будапешта (тытулаваўся як князь-прымас Грана (Эстергома))
- Вялікабрытанія
- Англія — архібіскупы Кентэрберы і Ёрка (да скасавання каталіцкай структуры ў перыяд Рэфармацыі)
- Ірландыя — архібіскуп Армы, «Прымас усёй Ірландыі» (не блытаць са званнем англіканскага архібіскупа Дубліна «Прымас Ірландыі» — абодва званні папярэднічалі палітычнаму падзелу Ірландыі і таму ставяцца да цэлай астравы)
- Шатландыя — архібіскупы Сент-Эндруса і Эдынбурга
- Германія — архібіскуп Майнца
- Іспанія — архібіскуп Таледа, «Прымас Іспаніі» (першапачаткова Вестгоцкага каралеўства)
- Італія — Біскуп Рыма (Папа Рымскі) — тытул рымскага першасвятара ў адносінах да Італіі
- Неапалітанскае каралеўства — архібіскуп Салерна
- Нідэрланды — архібіскуп Утрэхта
- Польшча — архібіскуп Гнезненскі, «Прымас Польшчы»
- Партугалія — архібіскуп Брагі
- Сербія — архібіскуп Бара (цяпер Чарнагорыя)
- Скандынавія — архібіскуп Лунда (у паўднёвай Швецыі)
- Францыя — архібіскуп Ліёна («Прымас Галіі»)
- архібіскуп Буржа — прымас Беры
- архібіскуп Бардо — прымас Аквітаніі
- архібіскуп Руана — прымас Нармандыі
- Таксама былі прымасамі гістарычных французскіх абласцей архібіскупы Рэймса, В’ены, Нарбоны і г.д.
- Харватыя — архібіскуп Заграба
- Чэхія — архібіскуп Пражскі
Амерыка
[правіць | правіць зыходнік]- Аргенціна — архібіскуп Кoрдава
- Бразілія — архібіскуп горада Сан-Салвадор-да-Баія, «Прымас Бразіліі»
- Канада — архібіскуп Квебека
- Куба — архібіскуп Сант’яга-дэ-Куба
- Нікарагуа — архібіскуп Манагуа
- Эквадор — архібіскуп Кіта
Іншыя рэгіёны
[правіць | правіць зыходнік]- Аўстралія — архібіскуп Сіднея
- Зімбабвэ — архібіскуп Харарэ
- Кенія — архібіскуп Найробі
- Філіпіны — архібіскуп Манілы
У Злучаных Штатах Амерыкі афіцыйнае прымацтва не давалася, але архібіскуп Балтымара часам завецца «ганаровым прымасам» (бо Балтымар быў першай нацыянальнай епархіяй), яе архібіскупу даюць цырыманіяльнае першынство перад усімі іншымі біскупамі ў ЗША. Падобна гэтаму архібіскуп Сеула разглядаецца, як прымас Карэі, хоць такое права ніколі не давалася яму Ватыканам.
Англіканства
[правіць | правіць зыходнік]У Вялікабрытаніі тытулы прымасаў успадкаваны з каталіцкіх часоў: архібіскуп Кентэрберыйскі — прымас Вялікабрытаніі, архібіскуп Ёркскі — прымас Англіі. Аднак з распаўсюдам англіканства па свеце прымасы з'явіліся ў розных частках свету. Так, англіканскім прымасам Ірландыі з'яўляецца архібіскуп Дубліна (у адрозненне ад каталіцкага архібіскупа Армы, «прымаса ўсёй Ірландыі»).
Праваслаўе
[правіць | правіць зыходнік]У Праваслаўных Цэрквах тытулу "прымас" адпавядае тытул прадстаяльніку аўтакефальнай ці аўтаномнай Праваслаўнай Царквы, няхай гэта будзе патрыярх, мітрапаліт ці архібіскуп. Усяго ёсць 15 аўтакефальных Праваслаўных Цэркваў.
Такім чынам:
- Найсвяты Архібіскуп Канстанцінопалю — Новага Рыму і Сусветны Патрыярх
- Папа і Патрыярх вялікага граду Александрыі, Лівіі, Пентапалю, Эфіёпіі, усяго Егіпту і ўсёй Афрыкі, Айцец айцоў, Пастыр пастыраў, Архірэй архірэяў, трынаццаты Апостал і Суддзя ўсяго Сусвету
- Патрыярх вялікага Божыя граду Антыёхіі, Сірыі, Аравіі, Кілікіі, Іверыі, Месапатаміі і ўсяго Усходу
- Патрыярх Святога граду Іерусаліма і всея Палесціны, Сірыі, Аравіі, абанпол Іардана, Каны Галілейскай і святога Сіёна
- Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі
- Каталікос-Патрыярх усяе Грузіі, Архібіскуп Мцхецкі і Тбіліскі, Мітрапаліт Піцундскі і Цхум-Абхазскі
- Архібіскуп Пецкі, Мітрапаліт Бялградскі-Карлавацкі, Патрыярх Сербскі
- Архібіскуп Бухарэсцкі, мітрапаліт Мунтэнскі і Добруджыскі, намеснік Кесарыі Кападыкійскай, Мітрапаліт Унгро-Улашскі, Патрыярх усяе Румыніі
- Патрыярх Балгарскі, Мітрапаліт Сафійскі
- Архібіскуп Новай Юстыніаны і ўсяго Кіпра
- Архібіскуп Афінскі і ўсяе Элады
- Архібіскуп Тыранскі і ўсёй Албаніі, Мітрапаліт Тырана-Дуррэсска-Эльбасанскі
- Мітрапаліт Варшаўскі і ўсяе Польшчы
- Архібіскуп Пражскі, Мітрапаліт Чэшскіх земляў і Славакіі
- Архібіскуп Вашынгтонскі, Мітрапаліт усёй Амерыкі і Канады
- Архібіскуп Карэльскі і Усёй Фінляндыі
- Архібіскуп Такійскі, Мітрапаліт усёй Японіі
Усе яны прадстаяльнікі сваіх аўтакефальных ці аўтаномных цэркваў, незалежна ад іх індывідуальных назваў.