Прагляд зыходнага тэксту старонкі Марскі старт

[[Файл:Sea Launch 01.jpg|240px|thumb|«Марскі» запуск ракеты]]
<!-- {{координаты объекта|0|0|0|S|154|0|0|W|}} -->
'''Марскі старт''' ({{lang-en|Sea Launch}}) — плывучы [[касмадром]] для запуска ракет мадыфікацыі «Зеніт 3SL» сямейства «Зеніт» міжнародным кансорцыумам па эксплуатацыі касмадрома «Марскі старт». Стартавая кропка знаходзіцца ў акваторыі [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]] па каардынатах 0°00′ п.ш. 154°00′ з.д., каля [[Востраў Кірыцімаці|Вострава Калядаў]].

== Гісторыя ==
Ідэя марскога касмадрома складаецца ў тым, каб дастаўляць [[Ракета-носьбіт|ракету-носьбіт]] па моры на [[экватар]], дзе маюцца найлепшыя ўмовы для запуску (можна максімальна эфектыўна выкарыстоўваць хуткасць кручэння [[Планета Зямля|Зямлі]]). Дадзены спосаб быў выкарыстаны ў 1964-1988 гадах на марскім касмадроме «[[Марскі касмадром Сан-Марка|Сан-Марка]]», які прадстаўляў сабой нерухомую заякараную платформу ля экватара ў [[Кенія|кенійскіх]] тэрытарыяльных водах.

Кампанія «Марскі старт» была створана для рэалізацыі аднайменнага праекта ў 1995 годзе. Яе заснавальнікамі сталі [[Boeing]], расійская [[РКК «Энергія»]], нарвежскае суднабудаўнічае прадпрыемства Kvaerner (цяпер Aker Solutions), украінскія прадпрыемствы [[КБ «Паўднёвае»]] і ВА «Южмаш». Летам 2009 года кампанія «Марскі старт» заявіла пра сваё банкруцтва, пасля рэарганізацыі вядучую ролю ў праекце атрымала РКК «Энергія».

=== Стварэнне кансорцыума ===
У [[1993]] годзе, пасля таго як стала ясна, што не будзе створана больш магутная ракета-носьбіт, чым Scout-2 для касмадрома «[[Марскі касмадром Сан-Марка|Сан-Марка]]» (карысная нагрузка пры запусках з «Сан-Марка» не перавышала 200 кг), [[Расія]] і [[ЗША]] прыступілі да кансультацый па пытанні аб стварэнні праекта, які пасля атрымаў назву «Марскі старт».

Міжнародны [[кансорцыум]] Sea Launch Company (SLC) створаны ў [[1995 год]]зе. У яго ўваходзілі амерыканская фірма Boeing Commercial Space Company (даччынае прадпрыемства аэракасмічнай карпарацыі «[[Boeing|Боінг]]»), якая забяспечвала агульнае кіраўніцтва і фінансаванне (40% капіталу), расійская [[РКК «Энергія»|Ракетна-касмічная карпарацыя «Энэргія»]] (25%), украінскія [[КБ «Паўднёвае»]] (5%) і «ВА Южмаш» (10%), а таксама нарвежская суднабудаўнічая кампанія Aker Kværner (20%). Штаб-кватэра [[кансорцыум]]а знаходзіцца ў [[Каліфорнія|каліфарнійскім]] горадзе [[Лонг-Біч]]. У якасці выканаўцаў па кантрактах прыцягнутыя расійскія «КБ транспартнага машынабудавання» і ЦКБ «Рубін».

Пачатковы кошт праекта складаў $3,5 млрд.

=== Банкруцтва і рэарганізацыя ===
[[22 чэрвеня]] [[2009]] года кампанія абвясціла пра сваё [[банкруцтва]] і фінансавую рэарганізацыю ў адпаведнасці з раздзелам 11 Кодэкса ЗША пра банкруцтва.
Паводле дадзеных, названых у заяве кампаніі, яе актывы складалі ад 100 да 500 млн. [[Долар ЗША|долараў]], а даўгі - ад 500 млн. да 1 млрд. долараў. Па дадзеных выдання «Камерсант», да страт прывяло тое, што не ўдалося забяспечыць планаваную інтэнсіўнасць запускаў: першапачаткова планавалася ажыццяўляць па 2-3 паслядоўных запуска за адзін выхад на стартавую пазіцыю.<ref>{{cite web|url = http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1364744|title = "Марскі старт" фінішуе ў Расіі|date = № 79 (4379) ад 06.05.2010|publisher = "Камерсант"|accessdate = 2010-05-06|archiveurl = https://web.archive.org/web/20111117062613/http://kommersant.ru/doc/1364744|archivedate = 17 лістапада 2011|url-status = dead}}</ref>

«Мы хочам запэўніць нашых заказчыкаў, пастаўшчыкоў і партнёраў, што пасля падачы заявы «Марскі старт» мае намер працягнуць сваю дзейнасць. Рэарганізацыя, згодна раздзела 11, дае нам магчымасць працягнуць сваю дзейнасць і сканцэнтраваць намаганні на распрацоўцы планаў нашага далейшага развіцця», - паведаміла кампанія.<ref>
[http://www.sea-launch.com/news_releases/2009/nr_090622.html Sea Launch Files Chapter 11 to Address Financial Challenges] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20090626070854/http://www.sea-launch.com/news_releases/2009/nr_090622.html |date=26 чэрвеня 2009 }}
</ref>

1 красавіка [[2010]] года савет дырэктараў міжнароднага кансорцыума Sea Launch Company (SLC) прыняў рашэнне аддаць ракетна-касмічнай карпарацыі (РКК) «Энергія» «галоўную ролю» ў праекце «Марскі старт».<ref>[http://www.rian.ru/science/20100401/217601027.html Галоўная роля ў праекце «Марскі старт» аддадзена РКК «Энергія»]</ref> У канцы ліпеня 2010 г., згодна з рашэннем суда, ''Energia Overseas Limited'' (EOL), якая з'яўляецца даччынай кампаніяй карпарацыі «Энергія», атрымала 95% акцый кансорцыума «Марскі старт», [[Boeing]] - 3% і Aker Solutions - 2%.<ref>[http://www.cybersecurity.ru/space/133362.html Sea Launch правяла запуск новага спадарожніка Atlantic Bird 7] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140715005839/http://www.cybersecurity.ru/space/133362.html |date=15 ліпеня 2014 }}</ref>

Абмяркоўваецца праект перанясення порта базавання і наземнай інфраструктуры абслугоўвання з Лос-Анджэлеса ў [[Савецкая Гавань|Совгавань]] або [[Уладзівасток]].<ref>{{cite news|url = http://izvestia.ru/news/562273|title = Расея адмаўляецца ад украінскіх ракет «Зеніт», якія яшчэ нядаўна лічыліся лепшымі носьбітамі ў свеце|date = 11 снежня 2013|publisher = Известия|accessdate = 2013/12/20}}</ref><ref>{{cite news|url = http://php.vz.ru/news/2013/12/11/663803.html|title = СМІ: Расея адмовілася ад украінскіх ракет «Зеніт»|date = 11 снежня 2013|publisher = Взгляд|accessdate = 2013/12/20|archiveurl = https://web.archive.org/web/20131221080008/http://php.vz.ru/news/2013/12/11/663803.html|archivedate = 21 снежня 2013|url-status = dead}}</ref>

22 жніўня 2014 года на фоне [[Вайна на ўсходзе Украіны|баявых дзеянняў на ўсходзе Украіны]] было абвешчана, што «Марскі старт» прыпыняе дзейнасць да сярэдзіны 2015 года.<ref>[http://itar-tass.com/nauka/1395274 Плывучы касмадром «Марскі старт» прыпыняе дзейнасць да сярэдзіны 2015 г.] // ИТАР-ТАСС, 22 жніўня 2014</ref> У канцы снежня 2014 года віцэ-прэм'ер РФ [[Дзмітрый Алегавіч Рагозін|Дзмітрый Рагозін]] заявіў, што хутчэй за ўсё ракеты «Зеніт» больш не будуць выкарыстоўвацца ў гэтым праекце, а месца ЗША зоймуць краіны [[БРЫКС]].<ref>[http://www.rbc.ru/rbcfreenews/54cecfaa9a794722c5c928c9 Раскосмас заменіць ўкраінскія ракеты «Зеніт» на расійскую «Ангару» :: Эканоміка :: Расбізнэскансалтынг]</ref>

У 2014-2015 гг. расійскім бокам праводзіліся перамовы аб продажы праекта з ЗША, Кітаем, Бразіліяй, ААЭ і Аўстраліяй. 30 сакавіка [[2016 год]]а Раскосмасам было паведамлена аб хуткім закрыцці пагаднення па продажы праекта. Пры гэтым імя пакупніка не называлася. У чэрвені 2016 года Раскосмас зноў правёў перамовы з Аўстраліяй аб продажы «Марскога старта».<ref>{{cite web|url = http://tass.ru/pmef-2016/article/3375901|title = Раскосмас пацвердзіў факт перамоваў з Аўстраліяй аб продажы «Марскога старта»|publisher = ТАСС|date = 2016/06/17|accessdate = 10 снежня 2016|archiveurl = https://web.archive.org/web/20161028035835/http://tass.ru/pmef-2016/article/3375901|archivedate = 28 кастрычніка 2016|url-status = dead}}</ref>

У жніўні 2016 года расійская ракетна-касмічная карпарацыя «Энергія» і амерыканская кампанія Boeing вырашылі ўсе спрэчкі па праекце «Марскі старт». Па ўмовах папярэдняга пагаднення, расійскі бок пагасіць запазычанасць, якая ацэньваецца ў 330 мільёнаў долараў, прадастаўленнем паслуг і ўдзелам у сумесных праектах. Таксама частка доўгу плануецца спісаць. Канкрэтная сума не называецца. Было падпісана папярэдняе пагадненне з Boeing аб урэгуляванні спрэчкі па «Марскому старту», у сувязі з гэтым суд ЗША прыпыніў ўсе дзеянні па спагнанню запазычанасці. Аднак, для канчатковага прыняцця пагаднення аб урэгуляванні неабходна, каб яго зацвердзіў савет дырэктараў «Энергіі» і ўхваліў «Раскосмас».<ref>{{Cite web|url = http://izvestia.ru/news/627658|title = "Энергія" дамовілася з Boeing аб праектах асваення далёкага космаса|accessdate = 2016/08/18}}</ref>

У верасні 2016 года стала вядома, што даччыная кампанія «S7 Group» - «С7 касмічныя транспартныя сістэмы» стане пакупніком і аператарам міжнароднага праекта «Марскі старт».<ref>{{Cite web|url = http://tass.ru/kosmos/3620749|title = "Дачка" S7 зоймецца касмічнымі запускамі з платформы "Марскога старта"|date = 2016/09/14|publisher = ИТАР-ТАСС|accessdate = 2016-09-14}}</ref>

27 верасня 2016 года быў падпісаны кантракт паміж S7 Group і групай кампаній Sea Launch на набыццё карабля і платформы Odyssey з усталяваным на іх абсталяваннем ракетнага сегмента, наземнага абсталявання ў базавым порту (ЗША) і таварнага знака Sea Launch. Па словах Генеральнага дырэктара «S7 Group» Уладзіслава Філёва, пасля канчатковага закрыцця пагаднення, якое чакаецца завяршыць праз 6 месяцаў, інвестыцыі групы кампаній S7 могуць скласці да $160 млн.<ref>{{Cite web|url = http://tass.ru/kosmos/3658229|title = Група S7 купіла плывучы касмадром "Марскі старт" | author = | work = | date = 2016/09/27 | publisher = ИТАР-ТАСС | accessdate =}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://tass.ru/info/3659952 | title = Група кампаній S7. Дасье | author = | work = | date = 2016/09/27 | publisher = ИТАР-ТАСС|accessdate =}}</ref> У гэты ж дзень, 27 верасня, было падпісана пагадненне аб супрацоўніцтве паміж РКК «Энергія» і S7 Group.<ref>{{Cite web|url = http://www.roscosmos.ru/22692/| title = Навіны. Раскосмас. Угода па «Марскім старце» адбылася|publisher = www.roscosmos.ru|accessdate = 2016/09/27}}</ref> Плануецца, што праект стане цалкам расійскім. У гэтым выпадку кіраванне праектам «Марскі старт» будзе перанесена з Швейцарыі ў Маскву.<ref>{{Cite web|url = http://tass.ru/kosmos/3667597|title = Упраўленне "Марскім стартам" перанясуць у Маскву|author = | work = |date = 2016/09/30|publisher = ИТАР-ТАСС | accessdate =}}</ref>

== Касмічныя запускі ==
Дэманстрацыйны спадарожнік быў запушчаны [[28 сакавіка]] [[1999]] года. У кастрычніку таго ж года быў паспяхова праведзены першы камерцыйны запуск.

На 31 мая [[2014]] года адбылося 36 запускаў ракеты «Зеніт», у тым ліку 32 паспяховых, 1 часткова паспяховы і 3 няўдалых.
{|
 |
{| align=left border=1 cellpadding=4 cellspacing=0 style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
! colspan="5" |Запускі ракеты «Зеніт»
|-
! style="background:#efefef; border-bottom:2px solid gray;" | '''№'''
! style="background:#efefef; border-bottom:2px solid gray;" | '''Дата (UTC)'''
! style="background:#efefef; border-bottom:2px solid gray;" | '''КА'''
! style="background:#efefef; border-bottom:2px solid gray;" | '''Маса, тоны'''
! style="background:#efefef; border-bottom:2px solid gray;" | '''Каментар'''
|-
|1
|[[28 сакавіка]], [[1999]]
|DemoSat
|4,5
|{{Так|поспех}}
|-
|2
|[[9 кастрычніка]], [[1999]]
|DIRECTV 1-R
|3,5
|{{Так|поспех}}
|-
|3
|[[12 сакавіка]], [[2000]]
|ICO Satellite Management F-1
|2,7
|{{Не|аварыя}}<ref>[http://sea-launch.narod.ru/ico.htm «Морской старт» — Запуски — ICO F-1<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
|-
|4
|[[28 ліпеня]], [[2000]]
|PanAmSat-9
|3,7
|{{Так|поспех}}
|-
|5
|[[20 кастрычніка]], [[2000]]
|Thuraya-1
|5,1
|{{Так|поспех}}
|-
|6
|[[18 сакавіка]], [[2001]]
|XM Radio-2 «ROCK»
|4,7
|{{Так|поспех}}
|-
|7
|[[8 мая]], [[2001]]
|XM Radio-1 «ROLL»
|4,7
|{{Так|поспех}}
|-
|8
|[[15 чэрвеня]], [[2002]]
|Galaxy 3C
|4,9
|{{Так|поспех}}
|-
|9
|[[10 чэрвеня]], [[2003]]
|Thuraya-D2
|6,1<ref name="energy-t2">{{cite web|url=http://www.energia.ru/energia/sea-launch/chron-11.html|title=ЗАПУСК КОСМИЧЕСКОГО АППАРАТА Thuraya D2|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120726191814/http://www.energia.ru/energia/sea-launch/chron-11.html|archivedate=26 ліпеня 2012|accessdate=10 снежня 2016|url-status=dead}}</ref>
|{{Так|поспех}}<ref name="energy-t2"/>
|-
|10
|[[7 жніўня]], [[2003]]
|EchoStar IX/Telstar 13
|4,7
|{{Так|поспех}}
|-
|11
|[[30 верасня]], [[2003]]
|Galaxy XIII/Horizons-1
|4,1
|{{Так|поспех}}
|-
|12
|[[10 студзеня]], [[2004]]
|Telstar 14/Estrela do Sul 1
|4,7
|{{Так|поспех}}
|-
|13
|[[4 мая]], [[2004]]
|DIRECTV-7S
|5,5
|{{Так|поспех}}
|-
|14
|[[28 чэрвеня]], [[2004]]
|Telstar-18
|4,8
|{{Часткова|частковы поспех}}
|-
|15
|[[1 сакавіка]], [[2005]]
|XM Radio-3 «Rhythm»
|4,7
|{{Так|поспех}}
|-
|16
|[[26 красавіка]], [[2005]]
|SPACEWAY-1
|6,0
|{{Так|поспех}}
|-
|17
|[[23 чэрвеня]], [[2005]]
|Intelsat IA-8
|5,5
|{{Так|поспех}}
|-
|18
|[[8 лістапада]] [[2005]]
|Inmarsat 4-F2
|6,0
|{{Так|поспех}}
|-
|19
|[[15 лютага]], [[2006]]
|EchoStar X
|4,3
|{{Так|поспех}}
|-
|20
|[[12 красавіка]], [[2006]]
|JCSAT-9
|4,4
|{{Так|поспех}}
|-
|21
|[[18 чэрвеня]], [[2006]]
|Galaxy 16
|5,1
|{{Так|поспех}}
|-
|22
|[[22 жніўня]], [[2006]]
|Koreasat-5
|4,9
|{{Так|поспех}}
|-
|23
|[[30 кастрычніка]], [[2006]]
|XM Radio-4 «Blues»
|5,2
|{{Так|поспех}}
|-
|24
|[[30 студзеня]], [[2007]]
|[[NSS-8]]
|5,95
|{{Не|аварыя}}<ref>[http://sea-launch.narod.ru/nss8.htm «Морской старт» — Запуски — NSS-8<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
|-
|25
|[[15 студзеня]], [[2008]]
|Thuraya-D3
|5,2
|{{Так|поспех}}
|-
|26
|[[19 сакавіка]], [[2008]]
|DirecTV-11
|5,9
|{{Так|поспех}}
|-
|27
|[[21 мая]], [[2008]]
|Galaxy 18
|4,642
|{{Так|поспех}}
|-
|28
|[[16 ліпеня]], [[2008]]
|EchoStar XI
|5,511
|{{Так|поспех}}
|-
|29
|[[24 верасня]], [[2008]]
|Galaxy 19
|4,69
|{{Так|поспех}}
|-
|30
|[[20 красавіка]], [[2009]]
|SICRAL 1B
|3,038
|{{Так|поспех}}
|-
|31
|[[24 верасня]], [[2011]]
|ATLANTIC BIRD™ 7
|4,6
|{{Так|поспех}}
|-
|32
|[[1 чэрвеня]], [[2012]]
|Интелсат-19
|5,6
|{{Так|поспех}}
|-
|33
|[[19 жніўня]], [[2012]]
|Интелсат-21
|5,6
|{{Так|поспех}}
|-
|34
|[[3 снежня]], [[2012]]
|Eutelsat 70B
|5,25
|{{Так|поспех}}<ref>[http://www.nasaspaceflight.com/2012/12/sea-launch-zenit-3sl-launch-eutelsat-70b/ Sea Launch Zenit 3SL successfully lofts Eutelsat 70B | NASASpaceFlight.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
|-
|35
|[[1 лютага]], [[2013]]
|Интелсат-27
|6,2
|{{Не|аварыя}}<ref>[http://novosti-kosmonavtiki.ru/news/4512/ Аварийный пуск с «морского космодрома»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161001202200/http://novosti-kosmonavtiki.ru/news/4512/ |date=1 кастрычніка 2016 }} / [[Новости космонавтики]], 1 февраля 2013 года.</ref><ref name="lenta1022013">[http://lenta.ru/news/2013/02/01/zenith/ Морской старт ракеты «Зенит» закончился аварией]/ [[Лента.ру]], 1 февраля 2013.</ref>
|-
|36
|[[26 мая]], [[2014]]
|Eutelsat 3B
|5,96
|{{Так|поспех}}<ref>[http://www.sea-launch.com/news/11407 Sea Launch Successfully Launches EUTELSAT 3B] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140527220635/http://www.sea-launch.com/news/11407 |date=27 мая 2014 }}</ref>
|-
|37
|ліпень 2017
|Ангосат-1
|
|Плануецца<ref>{{Cite news|title=S7 запустит «Зенит» с ангольским спутником|url=http://izvestia.ru/news/644111|work=Известия|accessdate=2016-11-11}}</ref>
|}
||
<timeline>
ImageSize = width:150 height:900
PlotArea = width:50 height:830 left:50 bottom:10

DateFormat = dd/mm/yyyy
Period = from:1999 till:2014
TimeAxis = orientation:vertical
ScaleMajor = unit:year increment:1 start:1999

Define $dx = 25 # shift text to right side of bar

PlotData=
  bar:Launchs color:teal width:25 align:left fontsize:S
  from:start   till:end
  at:27/03/1999 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Demosat
  at:09/10/1999 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:DirecTV 1-R
  at:12/03/2000 mark:(line,white) shift:($dx,0) textcolor:red text:ICO F-1 
  at:28/07/2000 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:PAS-9
  at:20/10/2000 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Thuraya 1
  at:18/03/2001 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:XM Radio-2
  at:08/05/2001 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:XM Radio-1
  at:15/06/2002 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Galaxy IIIC
  at:10/06/2003 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Thuraya 2
  at:07/08/2003 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:EchoStar IX
  at:30/09/2003 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Galaxy XIII
  at:10/01/2004 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Estrela do Sul 1
  at:04/05/2004 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:DirecTV-7S
  at:28/06/2004 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Telstar-18
  at:01/03/2005 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:XM Radio-3 
  at:26/04/2005 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:SpaceWay-1 
  at:23/06/2005 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Intelsat IA-8  
  at:08/11/2005 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Inmarsat 4-F2  
  at:15/02/2006 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:EchoStar X  
  at:12/04/2006 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:JCSAT-9  
  at:18/06/2006 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Galaxy 16  
  at:22/08/2006 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Koreasat 5  
  at:30/10/2006 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:XM Radio-4  
  at:30/01/2007 mark:(line,white) shift:($dx,0) textcolor:red text:NSS-8
  at:15/01/2008 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Thuraya-D3
  at:19/03/2008 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:DirecTV-11
  at:21/05/2008 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Galaxy 18
  at:15/07/2008 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:EchoStar XI
  at:23/09/2008 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Galaxy 19
  at:20/04/2009 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:SICRAL 1B
  at:24/09/2011 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Atlantic Bird 7
  at:01/06/2012 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Intelsat 19
  at:19/08/2012 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Intelsat 21
  at:03/12/2012 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Eutelsat 70B
  at:01/02/2013 mark:(line,white) shift:($dx,0) textcolor:red text:Intelsat 27
  at:26/05/2014 mark:(line,white) shift:($dx,0) text:Eutelsat 3B
</timeline>
|}

== Стартавая кропка ==
Стартавая кропка - акваторыя [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]] ў кропцы з каардынатамі 0°00' п.ш. 154°00' з.д., ля [[Востраў Кірыцімаці|Вострава Калядаў]]. Па сабранай за 150 год статыстыцы гэты ўчастак [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]] лічыцца спецыялістамі найбольш спакойным і аддалёным ад марскіх шляхоў. Аднак, ужо некалькі разоў няпростыя ўмовы надвор'я прымушалі пераносіць час запуску на некалькі дзён.

== Ракеты-носьбіты «Марскога старта» ==

=== Ракета-носьбіт Зеніт-3SL ===
У якасці ракеты-носьбіта выкарыстоўвалася трохступеньчатая ракета Зеніт-3SL - мадыфікацыя ракеты-носьбіта «Зеніт-2» з разгонным блокам ДМ. Галоўны распрацоўшчык - КБ «Паўднёвае» ([[Дніпро|Днепр]]), выраблялася на дняпроўскім заводзе «Южмаш».

=== Ракета-носьбіт «Сункар» для Марскога старта ===
Па стане на канец верасня 2016 года, для запускаў са стартавай платформы Odyssey разглядаюцца розныя варыянты. Як паведаміла прэс-сакратар «S7 Group» Ганна Бажына - кампанія гатова супрацоўнічаць па гэтым пытанні з украінскімі калегамі і ажыццяўляць старты на базе ракеты «Зеніт». Адначасова з гэтым прапрацоўваюцца іншыя варыянты, у тым ліку стварэнне новай ракеты. Па словах прэзідэнта РКК «Энергія» Уладзіміра Солнцава - РКК «Энергія» гатовая паскорыць распрацоўку новай ракеты-носьбіта «Сункар» для запускаў з плавучага касмадрома «Марскі старт». Пры ўмове падтрымкі фінансавання стварэння гэтай ракеты кампаніяй «S7 Group», новая ракета-носьбіт «Сункар» можа быць створана на працягу пяці гадоў.<ref>{{Cite web | url = http://izvestia.ru/news/635290 | title = «Раскосмас» зробіць новую ракету для «Марскога старта» | author = | work = | date = 2016/09/30 | publisher = | accessdate =}}</ref>

=== Іншыя ракеты-носьбіты ===
[[25 лістапада]] [[1995]] года генеральным канструктарам РКК «Энергія» ў [[Федэральнае касмічнае агенцтва]], [[Міністэрства абароны Расійскай Федэрацыі|Міністэрства абароны РФ]], Дзяржаўны камітэт Расійскай Федэрацыі па абаронных галінах прамысловасці і [[Расійская Акадэмія Навук|РАН]] была накіравана інжынерная запіска з прапановай аб уключэнні праекта па стварэнні ракеты-носьбіта «Квант» у Федэральную касмічную праграму.

Адначасова з гэтай прапановай РКК «Энергія» вяла перамовы з амерыканскай фірмай «Rockwell Automation», якая праявіла цікавасць да сумеснага стварэння ракеты-носьбіта «Квант» і яе эксплуатацыі ў рамках праграмы «Марскі старт». Цікавасць была абумоўлена значным попытам на той момант на ракеты-носьбіты лёгкага класа на амерыканскім рынку паслуг па запуску невялікіх [[Касмічны апарат|касмічных апаратаў]], а таксама жаданнем фірмы «Rockwell Automation» удзельнічаць у працах па стварэнні і эксплуатацыі плавучага касмадрома «Марскі старт».

== Марскі сегмент ==
Марскі сегмент комплекса «Марскі старт» складаецца з двух марскіх судоў: стартавай платформы (СП) «Odyssey» і зборачна-каманднага судна (СКС) «Sea Launch Commander».

=== Стартовая платформа (СП) ===
[[Файл:SeaLaunch-Odyssey.jpg|thumb|220px|Стартавая платформа «Odyssey»]]
Стартавая платформа «Odyssey» мае сваю гісторыю.<ref>[http://sea-launch.narod.ru/lp.htm «Марскі старт» - стартавая платформа «ODYSSEY» <! - Загаловак дададзены ботам ->]</ref> Гэта былая самаходная нафтаздабываючая платформа «OCEAN ODYSSEY», пабудаваная ў [[Якосука|Йокосуке]], [[Японія]] ў [[1982]]-[[1984]] гг. Платформа адпавядала класу для неабмежаванага раёна мараплавання. Буравая вышка платформы была цалкам накрыта і абсталявана падаграваючай падлогай, каб можна было працаваць пры тэмпературы навакольнага паветра да -35&nbsp;°C.<ref name = "absastro">{{cite web | title = Ocean Odyssey | url = http://www.absoluteastronomy.com/topics/Ocean_Odyssey | publisher = Absolute Astronomy | lang = en | accessdate = 2012/11/27 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130317161837/http://www.absoluteastronomy.com/topics/Ocean_Odyssey | archivedate = 17 сакавіка 2013 | url-status = dead }}</ref> [[22 верасня]] [[1988]] года, падчас здабычы [[Нафта|нафты]] ў [[Паўночнае мора|Паўночным моры]], на платформе адбыўся моцны пажар, які ўвайшоў у сусветную гісторыю найбуйнейшых марскіх катастроф. Пасля пажару платформа была часткова дэмантаваная і па прамым прызначэнні больш не выкарыстоўвалася. У [[1992]] платформа прайшла рамонт і пераабсталяванне ў буравую платформу на Выбаргскім суднабудаўнічым заводзе. Пазней было прынята рашэнне выкарыстоўваць яе ў праекце «Марскі старт». У [[1996]]-[[1997]] платформа прайшла пераабсталяванне на верфі «Rosenberg» у [[Ставангер]]ы, [[Нарвегія]] і пачала называцца «Odyssey». Другі этап пераабсталявання СП праходзіў на Выбаргскім суднабудаўнічым заводзе, пераназваным да гэтага часу ў «Кварнэр-Выбарг-Верф».

Характарыстыкі стартавай платформы: даўжыня 133 м, шырыня 67 м, вышыня 60 м, водазмяшчэнне 46 тыс.тон.

Падчас старта ракеты ўвесь інжынерны персанал са стартавай платформы перамяшчаецца на зборачна-каманднае судна.

=== Зборачна-каманднае судна (ЗКС) ===
[[Файл:SeaLaunch-Commander.jpg|thumb|220px|Зборачна-каманднае судна]]
Зборачна-каманднае судна «Sea Launch Commander» было пабудавана спецыяльна для праекта «Марскі старт» кампаніяй «Kvaerner Govan Ltd.», [[Глазга]], [[Шатландыя]] у [[1997]] годзе. У [[1998]] ЗКС было даабсталявана на кананерскім суднарамонтным заводзе, [[Санкт-Пецярбург]]. ЗКС абсталявана сістэмамі і абсталяваннем, якія дазваляюць правядзенне на яго борце комплексных выпрабаванняў ракеты-носьбіта і разгонного блока, запраўку разгоннага блока высокакіпячымі кампанентамі паліва і газаў, зборку ракеты-носьбіта. ЗКС выконвае таксама функцыі цэнтра кіравання пры падрыхтоўцы і пуску ракеты-носьбіта. На ЗКС размяшчаюцца камандны пункт кіравання палётам разгоннага блока і сродкі прыёму і апрацоўкі тэлевымярэнняў.

Характарыстыкі ЗКС: даўжыня 203 м, шырыня 32 м, вышыня 50 м, водазмяшчэнне 27 тыс.тон, максімальная хуткасць 21 [[Вузел (адзінка вымярэння)|вузел]].

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons category|Odyssey (ship, 1982)}}
* [http://www.sea-launch.com/ru/default/ Афіцыйны сайт Sea Launch] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170425012556/http://www.sea-launch.com/ru/default |date=25 красавіка 2017 }}
* [http://www.energia.ru/energia/sea-launch/sea-launch.html «Марскі старт» на сайце РКК «Энергія»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071031232130/http://www.energia.ru/energia/sea-launch/sea-launch.html |date=31 кастрычніка 2007 }}
* [http://sea-launch.info/ Неафіцыйны рускамоўны сайт пра «Марскі старт»] ([http://sea-launch.narod.ru/ «люстэрка» сайта)]
{{placemark|http://googis.info/load/0-0-0-726-20|Касмадром Sea Launch}} (3D-мадэль — файл KMZ для [[Google Earth]])
* [http://aviator-ru.livejournal.com/152649.html Sea Launch : запуск спадарожніка Inmarsat 2005 год]
* [http://svpressa.ru/economy/article/157531/?aam=1 Туманное будущее «Морского старта». Как авиахолдинг S7 Group собрался покорять космос без подходящих ракет] // 28 сентября 2016
* д/ф «Суперсооружения: Морской космодром» ([[National Geographic Channel]])
* {{YouTube|UpN86KPLKEE|Рэпартаж пра комплекс «Марскі старт»}}, Чалавек і закон, эфір 08.02.2013

{{Касмадромы}}

[[Катэгорыя:Касмадромы СССР і Расіі]]
[[Катэгорыя:Камерцыйны касмічны палёт]]
[[Катэгорыя:Касманаўтыка Украіны]]
[[Катэгорыя:Касманаўтыка Расіі]]
[[Катэгорыя:Касманаўтыка ЗША]]
[[Катэгорыя:Міжнародныя касмічныя праекты]]