Прагляд зыходнага тэксту старонкі Дарожна-транспартнае здарэнне

[[Выява:Japanese car accident.jpg|thumb|200px|Невялікае дарожна-транспартнае здарэнне ў [[Токіа]]]]
'''Дарожна-транспартнае здарэнне''', '''ДТЗ''' — абагулены тэрмін, які ахоплівае шэраг здарэнняў з удзелам транспартных сродкаў, у выніку якіх была нанесеная шкода жыццю і здароўю людзей або жывёл, маёмасці фізічных ці юрыдычных асоб.

У [[Падзенне аўтобуса пад Хацежынам (1991)|найбуйнейшым ДТЗ у гісторыі Беларусі]], якое адбылося 18 жніўня 1991 года каля вёскі [[Хацежына]], загінула 17 чалавек<ref>[https://auto.onliner.by/2016/11/14/detektiv Детективный репортаж. Крупнейшее ДТП в истории Беларуси, о котором вы никогда не слышали]</ref>.

== Тэрміналогія ==
Заканадаўствы розных краін даюць крыху адрозныя азначэнні тэрміну ДТЗ, некаторыя краіны наогул не маюць агульнага азначэння, а замест гэтага улічваюць пэўныя катэгорыі такіх здарэнняў.

=== [[Беларусь]] ===
[[Файл:Road_traffic_accidents_world_map_-_Death_-_WHO2012.svg|alt=|міні|390x390пкс|Смяротнасць у выніку дарожна-транспартных здарэнняў на 100.000 жыхароў (2012 год). Светлы тон — менш за 5, чырвоны — больш за 40. Беларусь — 15-20]]
Паводле ПДР Беларусі<ref>{{cite web|title=ПДР Рэспублікі Беларусь|url=http://pdd.by/pdd/by/2.18/}}</ref>, ДТЗ — гэта здарэнне, здзейсненае з удзелам хоць бы аднаго механічнага [[транспартны сродак|транспартнага сродку]], які знаходзіўся ў руху, у выніку якога нанесена шкода жыццю або здароўю [[фізічная асоба|фізічнай асобы]], яе маёмасці або маёмасці [[юрыдычная асоба|юрыдычнай асобы]].

Згодна з беларускім заканадаўствам, сутыкненне, напрыклад, двух веласіпедыстаў на дарозе не будзе з’яўляцца ДТЗ (бо веласіпед не з’яўляецца механічным транспартным сродкам), таксама не з’яўляюцца ДТЗ і здарэнні, калі механічны транспартны сродак не рухаўся. Сутыкненне ж аўтамабіля з трактарам на полі, наадварот, з’яўляецца ДТЗ.

=== [[Расія]], [[Казахстан]] ===
Паводле ПДР Расіі<ref>{{cite web|title=ПДР Расіі|url=http://gai.ru/voditelskoe-udostoverenie/pddrf/|access-date=17 жніўня 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029203122/http://gai.ru/voditelskoe-udostoverenie/pddrf/|archive-date=29 кастрычніка 2013|url-status=dead}}</ref>, гэтаксама як і ПДР Казахстану<ref>{{cite web|title=ПДР Казахстану|url=http://zarul.kz/pdd/1}}</ref>, ДТЗ — гэта здарэнне, што адбылося пад час руху па дарозе транспартнага сродку і з яго ўдзелам, пры якім загінулі, або былі параненыя людзі, пашкоджаныя транспартныя сродкі, пабудовы, грузы або была нанесена іншая матэрыяльная шкода.

Такім чынам, паводле заканадаўства гэтых краін у згаданых вышэй прыкладах атрымліваецца усё наадварот, сутыкненне веласіпедыстаў — гэта ДТЗ, а трактара з аўтамабілем на полі — не.

=== [[Украіна]] ===
Паводле ПДР Украіны<ref>{{cite web|title=ПДР Украіны|url=http://pdd.ua/1/#%D0%94%D0%A2%D0%9F|access-date=17 жніўня 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150817223805/http://pdd.ua/1#%D0%94%D0%A2%D0%9F|archive-date=17 жніўня 2015|url-status=dead}}</ref>, ДТЗ — гэта здарэнне, што адбылося пад час руху транспартнага сродку, у выніку якога загінулі ці былі параненыя (траўмаваныя) людзі, або нанесена матэрыяльная шкода. Такім чынам, у адрозненне ад ПДР Беларусі транспартны сродак у ДТЗ можа быць неабавязкова механічны, а ў адрозненне ад ПДР Расіі і Казахстану — ДТЗ можа адбыцца неабавязкова на дарозе.

=== [[Вялікабрытанія]] ===
Паводле Road Traffic Act 1988, артыкул 25<ref>{{cite web|title=Road Traffic Act 1988|url=http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1988/52/part/VII/crossheading/duties-in-case-of-accident|lang=en}}</ref> ДТЗ — гэта такія здарэнні, калі:
* у здарэнні ўдзельнічае механічны транспартны сродак
* здарэнне адбылося на дарозе або ў іншым агульнадаступным месцы
* была нанесена шкода:
** здароўю чалавека, акрамя кіроўцы дадзенага транспартнага сродку
** іншаму транспартнаму сродку
** жывёле, што знаходзілася ў іншым транспартным сродку (пад жывёламі у дадзеным выпадку маюцца на ўвазе толькі: коні, буйная рагатая жывёла, аслы, мулы, авечкі, свінні, козы ці сабакі)
** іншай маёмасці, што збудавана, прымацавана, расце, або іншым чынам з’яўляецца часткай месца, дзе адбылося здарэнне, ці прылеглай тэрыторыі

Такім чынам, у Вялікабрытаніі не з’яўляюцца ДТЗ, напрыклад, здарэнні, што адбываюцца на прыватнай (неагульнадаступнай) тэрыторыі, нягледзячы на тое, ці ёсць там дарога ці не, калі ніхто апроч самога вінаватага не пацярпеў.

Адначасова з гэтым, іншымі артыкуламі і заканадаўчымі актамі раглядаюцца выпадкі прычынення смерці з удзелам транспартных сродкаў.

== Статыстыка ==
Згодна з дадзенымі [[Сусветная арганізацыя аховы здароўя|Сусветнай арганізацыі аховы здароўя]]<ref>{{cite web|title=Road traffic injuries, WHO|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs358/en/|lang=en}}</ref>:

* Каля 1,24 мільёна людзей гінуць штогод у выніку ДТЗ.
* [[Траўма|Траўмы]], атрыманыя падчас ДТЗ — асноўная прычына смерці сярод людзей маладога ўзросту, 15—29 год.
* 91 % сусветнай колькасці смерцяў на дарозе здараюцца ў краінах с нізкім ці сярэднім узроўнем заробкаў, нягледзячы на тое, што да гэтых краін адносіцца толькі прыблізна палова транспартных сродкаў свету.
* Палова загінулых на дарогах — «уразлівыя ўдзельнікі дарожнага руху»: пешаходы, веласіпедысты і матацыклісты.
* Без прыняцця адпаведных захадаў, прагназуецца павелічэнне колькасці смяротных выпадкаў праз ДТЗ да 1,9 мільёна штогод да 2020 года.
* Толькі 28 краін, якія прадстаўляюць 416 мільёнаў чалавек (7 % насельніцтва Зямлі) маюць адпаведныя законы, што тычацца ўсіх пяці фактараў рызыкі (перавышэння хуткасці, кіравання транспартным сродкам у нецвярозым стане, шлемаў, рамянёў бяспекі і дзіцячых утрымальных прыстасаванняў).

У [[2012]] годзе на [[дарога]]х Беларусі адбыліся 5146 улічаных ДТЗ, у якіх 1032 чалавекі загінулі, 5527 атрымалі траўмы. Першае месца сярод прычын ДТЗ займае перавышэнне бяспечнай [[Хуткасць|хуткасці]], праз што адбылося кожнае шостае здарэнне (821 ДТЗ). Сутыкненні аўтамабіляў на хуткасці да 50 [[км]]/гадз наносяць адносна лёгкія траўмы [[пасажыр]]ам і [[кіроўца|вадзіцелем]], але ўжо пры хуткасці 80 км/гадз пераважаюць траўмы са смяротным канцом. Сутыкненне ж на хуткасці 100 км/гадз не дае ніякіх шанцаў выжыць<ref>{{cite web|title=Колькасць загінулых у ДТЗ на дарогах Беларусі ў 2012 годзе зменшылася на 14 працэнтаў|url=http://news.belta.by/by/print?id=703712|publisher=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|year=10 студзеня 2013|access-date=15 красавіка 2013}}</ref>. У [[2015]] годзе на дарогах Беларусі адбыліся 4119 улічаных ДТЗ, у якіх 658 чалавекі загінулі, 4389 атрымалі траўмы<ref>{{cite web|title=Колькасць загінулых у ДТЗ на дарогах Беларусі ў 2012 годзе зменшылася на 14 працэнтаў|url=http://m.blr.belta.by/society/view/kolkasts-zaginuushyh-u-dtz-na-darogah-belarusi-u-2012-godze-zmenshylasja-na-14-pratsentau-13853-2013|publisher=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|date=10 студзеня 2013|access-date=16 красавіка 2016}}</ref>.

Паводле статыстыкі ў ДТЗ гіне больш людзей, чым на войнах<ref>{{cite web|title=New publications show injuries kill more than five million people a year , WHO|url=http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2003/pr40/en/|lang=en}}</ref>.

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

[[Катэгорыя:Правілы дарожнага руху]]
[[Катэгорыя:Аўтамабільны транспарт]]
[[Катэгорыя:Аўтамабільная бяспека]]