Прагляд зыходнага тэксту старонкі Бухарэст

{{НП
|статус                = Горад
|беларуская назва      = Бухарэст
|арыгінальная назва    = București
|падначаленне          = 
|краіна                = Румынія
|герб                  = ROU Bucharest CoA.svg
|сцяг                  = 
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 =
|подпіс                = 
|lat =
|long =
 |lat_dir = |lat_deg = 44|lat_min = 24|lat_sec = 
 |lon_dir = |lon_deg = 26|lon_min = 5|lon_sec = 
 |CoordAddon           = type:city
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|від рэгіёна           = 
|рэгіён                = 
|від раёна             = 
|раён                  = 
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 1459
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 238<ref>{{cite web|publisher=National Institute of Statistics (Romania)|url=http://www.insse.ro/cms/files/pdf/ro/cap1.pdf|format=PDF|language=Romanian|accessdate=2010-08-29|title=Romanian Statistical Yearbook 2008 – Geography, Meteorology, and Environment|date=2007-07-01|page=18|archiveurl=https://www.webcitation.org/616vN1g6L?url=http://www.insse.ro/cms/files/pdf/ro/cap1.pdf|archivedate=21 жніўня 2011|url-status=live}}</ref>
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 75
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          =  {{спад}} 1 883 425<ref name="INSSE">{{cite web|url=http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/sR_TAB_1.xls|title=Official data for 2011 census|date=2013-07-04|accessdate=2013-07-04|publisher=[[National Institute of Statistics (Romania)|INSSE]]|language=Romanian|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HuYqEpaY?url=http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/sR_TAB_1.xls|archivedate=6 ліпеня 2013|url-status=dead}}</ref><ref name="metro">{{cite web|url=http://www.urbanaudit.org/DownloadPDF.ashx?CityCode=RO001C|title=Urban Audit: Bucharest Profile|accessdate=2011-04-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/6HuYqu0vr?url=http://www.urbanaudit.org/DownloadPDF.ashx?CityCode=RO001C|archivedate=6 ліпеня 2013|url-status=dead}}</ref>
|год перапісу          = 2005
|шчыльнасць            = 8074,6
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = +2
|DST                   = ёсць
|тэлефонны код         = <small>(+40)</small> x1
|паштовы індэкс        = 0xxxxx
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = 
|сайт                  = http://www.pmb.ro/
|мова сайта            = ro
|мова сайта 2          = en
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
}}
'''Бухарэ́ст''' ({{lang-ro|București}}) — [[сталіца]] і самы буйны горад [[Румынія|Румыніі]]. З’яўляецца культурным, індустрыяльным і фінансавым цэнтрам краіны. Бухарэст упершыню згадваецца ў дакументах у [[1459]] годзе, сталіцай Румыніі ён стаў у [[1862]] годзе. З’яўляецца цэнтрам румынскіх [[СМІ]], культуры і [[мастацтва]].

Архітэктура горада ўяўляе сабой сумесь гістарычных, міжваеннай, камуністычнай эпох, а таксама сучаснай архітэктуры. У перыяд паміж дзвюма сусветнымі войнамі, элегантная архітэктура горада і выдасканаленасць яго эліты дапамаглі зарабіць гораду мянушку «Маленькі Парыж» ({{lang-ro|Micul Paris}})<ref>[http://museum.ici.ro/mbucur/english/micparis.htm Bucharest, the small Paris of the East] on Museum.ici.ro</ref>.

Насельніцтва складае 1 883 425<ref name="INSSE" /> жыхароў ([[2013]]). Бухарэст — шосты паводле колькасці насельніцтва горад у [[Еўрапейскі Саюз|Еўрапейскім Саюзе]], пасля [[Лондан]]а, [[Берлін]]а, [[Мадрыд]]а, [[Рым]]а і [[Парыж]]а. Эканамічна, Бухарэст з’яўляецца самым квітнеючым горадам у Румыніі<ref>[http://www.pwcglobal.com/ro/eng/ins-sol/spec-int/Regional%20Attractiveness%20Index.pdf Attractiveness Report Romania] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20060313160507/http://www.pwcglobal.com/ro/eng/ins-sol/spec-int/Regional%20Attractiveness%20Index.pdf |date=13 сакавіка 2006 }}. PriceWaterhouseCoopers Global Regional</ref> і з’яўляецца адным з асноўных прамысловых цэнтраў і транспартных вузлоў [[Усходняя Еўропа|Усходняй Еўропы]]. Апошнія гады горад перажывае эканамічны і культурны бум.

== Геаграфія ==
Бухарэст размешчаны на берагах ракі [[Дымбавіца (рака)|Дымбавіца]], што ўпадае ў раку [[Арджэш (рака)|Арджэш]], якая ў сваю чаргу з’яўляецца прытокам [[Дунай|Дуная]]. У горадзе ёсць некалькі азёраў, найбольш важнымі з якіх з’яўляюцца возеры [[Херэстрэу]], [[Флараска]], [[Тэй]] і [[Возера Каленціна|Каленціна]], што распасціраюцца ў паўночнай частцы горада, уздоўж ракі [[Рака Калентына|Калентына]], прытоку Дымбавіцы. Акрамя таго, у цэнтры сталіцы маецца невялікае штучнае возера [[Чышміджыу]] ў асяроддзі садоў Чышміджыу. Сады маюць багатую гісторыю, часцяком з’яўляючыся горадам наведвання паэтамі і пісьменнікамі. Сады былі адкрыты ў [[1847]] годзе паводле плану нямецкага архітэктара [[Карл Маер|Карла Маера]], сады з’яўляюцца асноўнымі рэкрэацыйным аб’ектам у цэнтры горада.

Акрамя Чышміджыу Бухарэст мае іншыя паркі і сады, у тым ліку парк [[парк Херэстрэу|Херэстрэу]] і Батанічны сад. Парк размешчаны ў паўночнай частцы гораду ў раёне возера Херэстрэу, і ўключае ў сябе таксама музей. Батанічны сад з’яўляецца найбуйнейшым у сваім родзе ў Румыніі і ўтрымлівае больш за 10 тысяч відаў раслін, многія з якіх з’яўляюцца экзатычнымі, і раней былі ва ўласнасці каралеўскай сям’і<ref>[http://www.onlinegallery.ro/gradina_bot_bucurestie.html Botanical Garden] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20060929164505/http://onlinegallery.ro/gradina_bot_bucurestie.html |date=29 верасня 2006 }} onlinegallery.ro.</ref>.

== Клімат ==
Клімат Бухарэста — [[умерана-кантынентальны клімат|умерана-кантынентальны]], з гарачым адносна душным летам і мяккай пераменлівай зімой. Такі клімат абумоўлены адносна нізкай шыратой горада. Сярэднегадавая тэмпература +10,8&nbsp;°C.

{{Клімат горада
 | Шырыня    = 60%
 | Горад_род = Бухарэста
 | Крыніца  = [http://www.worldweather.org/183/c00200.htm worldweather.org], [http://pogoda.ru.net/monitor.php?id=15420 Надвор'е і Клімат]
 | Сту_сяр=-1.5          | Сту_сяр_апад=40
 | Лют_сяр=0.3           | Лют_сяр_апад=36
 | Сак_сяр=5.2           | Сак_сяр_апад=38
 | Кра_сяр=11.2          | Кра_сяр_апад=46
 | Май_сяр=16.7          | Май_сяр_апад=70
 | Чэр_сяр=20.5          | Чэр_сяр_апад=77
 | Ліп_сяр=22.3          | Ліп_сяр_апад=64
 | Жні_сяр=21.6          | Жні_сяр_апад=58
 | Вер_сяр=17.3          | Вер_сяр_апад=42
 | Кас_сяр=11.1          | Кас_сяр_апад=32
 | Ліс_сяр=4.4           | Ліс_сяр_апад=49
 | Сне_сяр=0.1           | Сне_сяр_апад=43
 | Год_сяр=10.8          | Год_сяр_апад=595
 | Сту_сяр_мін=-5.5      | Сту_сяр_макс=1.5
 | Лют_сяр_мін=-3.3      | Лют_сяр_макс=4.1
 | Сак_сяр_мін=0.3       | Сак_сяр_макс=10.5
 | Кра_сяр_мін=5.6       | Кра_сяр_макс=18.0
 | Май_сяр_мін=10.5      | Май_сяр_макс=23.3
 | Чэр_сяр_мін=14.0      | Чэр_сяр_макс=26.8
 | Ліп_сяр_мін=15.6      | Ліп_сяр_макс=28.8
 | Жні_сяр_мін=15.0      | Жні_сяр_макс=28.5
 | Вер_сяр_мін=11.1      | Вер_сяр_макс=24.6
 | Кас_сяр_мін=5.7       | Кас_сяр_макс=18.0
 | Ліс_сяр_мін=1.6       | Ліс_сяр_макс=10.0
 | Сне_сяр_мін=-2.6      | Сне_сяр_макс=3.8
 | Год_сяр_мін=5.7       | Год_сяр_макс=16.5
 | Сту_а_макс=17.1      | Сту_а_мін=-24.8
 | Лют_а_макс=22.6      | Лют_а_мін=-26.1
 | Сак_а_макс=27.0      | Сак_а_мін=-19.9
 | Кра_а_макс=32.2      | Кра_а_мін=-7.0
 | Май_а_макс=35.0      | Май_а_мін=-1.1
 | Чэр_а_макс=39.0      | Чэр_а_мін=1.6
 | Ліп_а_макс=41.2      | Ліп_а_мін=7.0
 | Жні_а_макс=40.7      | Жні_а_мін=5.0
 | Вер_а_макс=37.2      | Вер_а_мін=-3.0
 | Кас_а_макс=35.0      | Кас_а_мін=-8.0
 | Ліс_а_макс=25.1      | Ліс_а_мін=-18.8
 | Сне_а_макс=18.4      | Сне_а_мін=-25.6
 | Год_а_макс=41.2      | Год_а_мін=-26.1
 |}}

== Гісторыя ==
[[Файл:Bucharest,_woodcut,_published_in_Leipzig_in_1717.jpg|thumb|злева|250px|Бухарэст у 1717 годзе]]
У гісторыі Бухарэста чаргаваліся перыяды развіцця і заняпаду ад ранніх паселішчаў у старажытнасці да надання горада статусу нацыянальнай сталіцы Румыніі ў канцы XIX стагоддзя.

Упершыню згадваецца як «Цытадэль Бухарэст» 20 верасня 1459 года, якая стала рэзідэнцыяй знакамітага [[Валашскае княства|валашскага князя]] [[Улад III Цэпеш|Улада III Цэпеша]]. Ужо праз некалькі год, яго пераемнік князь [[Раду III Прыгожы]] зрабіў Бухарэст сваёй другой рэзідэнцыяй. У 1595 годзе горад быў спалены туркамі. У XVII стагоддзі валашскія князі некалькі разоў пераносілі сваю асноўную рэзідэнцыю то ў [[Тыргавіштэ]], то ў Бухарэст, пакуль у 1659 годзе апошні не стаў канчаткова сталіцай Валахіі. У гэты час насельніцтва горада складала каля 60 000 чалавек, у ім налічвалася каля 100 цэркваў<ref>[http://eeo.uni-klu.ac.at/index.php/Bukarest_%28Stadt%29 Joachim Vossen: Bukarest, Uni Klagenfurt am 11. September 2008] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20090213040838/http://eeo.uni-klu.ac.at/index.php/Bukarest_%28Stadt%29 |date=13 лютага 2009 }}{{ref-de}}</ref>.

У 1716 годзе [[Асманская імперыя|асманы]] прызначылі кіраваць Валахіяй грэчаскую адміністрацыю — [[Фанарыёты|фанарыётаў]] — пачаўся цяжкі перыяд у гісторыі Бухарэста, перыяд высокіх падаткаў і карупцыі. Адначасова ў горадзе развівалася прамысловасць, гандаль і рамёствы. Падчас [[Расійска-турэцкая вайна (1806—1812)|расійска-турэцкай вайны]] горад быў часова акупаваны рускімі. Паўстанне пад кіраўніцтвам [[Тудар Уладзімірэску|Тудара Уладзімірэску]] ў 1821 годзе скончыла перыяд панавання грэкаў у Бухарэсце.

У 1822 годзе на трон гаспадара Валахіі ўзышоў [[Грыгорый IV Гіка]]. У 1829 годзе, згодна з [[Адрыянопальскі мірны дагавор (1829)|Адрыянопальскім мірным дагаворам]], Бухарэст трапіў пад расійскі пратэктарат. 11 чэрвеня 1848 года ў горадзе пачалася рэвалюцыя, якая аднак, праз тры месяцы была задушана. З 1853 па 1856 гады Бухарэст паспеў пабыць акупаваным расійскімі, турэцкімі і аўстрыйскімі войскамі<ref>Sebastian Bonifaciu, Emanuel Valeriu: Bukarest von A bis Z, S. 21.{{ref-de}}</ref>.

24 снежня 1861 года [[Александру Іён Куза]] абвясціў стварэнне [[княства Румынія|княства Румыніі]] з сталіцай у Бухарэсце. [[Берлінскі кангрэс]] 1878 года пацвердзіў незалежнасць Румыніі, якая ў 1881 годзе стала каралеўствам. У 1886 годзе ў горадзе быў падпісаны [[Бухарэсцкі мірны дагавор (1886)|мірны дагавор]], які паклаў канец вайне Сербіі з Балгарыяй. [[Бухарэсцкі мірны дагавор (1913)|Дагавор 1913 года]] завяршыў [[Другая балканская вайна|Другую балканскую вайну]].

[[Файл:View_from_the_Palace_of_Parliament_in_Bucharest.jpg|thumb|злева|250px|Выгляд на Палац Парламента і бульвар Унірыі]]
Падчас [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] Бухарэст быў акупаваны нямецкімі войскамі. У перыяд паміж двума войнамі насельніцтва горада ўзрасло з 380 000 да 870 000 чалавек. З 1936 да 1940 года прайшла істотная рэканструкцыя: у Бухарэсце з’явіліся будынкі ў стылі [[мадэрн]], [[бульвар]]ы на ўзор [[Парыж]]а, за што горад атрымаў мянушку «Усходні Парыж».

У 1941 годзе, з дазволу румынскага ўрада, у Бухарэст увайшлі нямецкія войскі. У 1944 годзе горад пацярпеў ад брытанскіх і амерыканскіх бамбардзіровак. 31 жніўня таго ж года ў румынскую сталіцу ўвайшлі савецкія войскі.

З 4 па 6 ліпеня 1966 года ў Бухарэсце мела месца канферэнцыя краін [[Варшаўскі дагавор|Варшаўскага дагавора]]. 4 сакавіка 1977 года ў раёне Бухарэста адбылося моцнае землетрасенне, загінула больш за 1 500 чалавек.

У сярэдзіне снежня 1989 года ў [[Тымішаара|Тымішаары]] выбухнула паўстанне супраць [[Нікалае Чаўшэску]], якое дасягнула сталіцы 21 снежня і прывяло да катавання апошняга 25 снежня. 30 і 31 мая 1990 года ў горадзе зноў адбыўся моцны землетрасенне.

У маі 1999 года румынскую сталіцу афіцыйна наведаў Папа [[Ян Павел II]]. Падчас яго візіту адбылося сімвалічнае прымірэнне каталікоў і праваслаўных. З 2 па 4 красавіка 2008 года горад прымаў XX сустрэчу краін [[NATO]].

== Славутасці ==
[[Файл:Curtea_Veche_Bucuresti.jpg|thumb|справа|250px|Курця-Веке]]
* [[Курця-Веке]] (Княжацкі двор)
* [[Сабор ратавання нацыі]] — найбуйнейшы праваслаўны сабор у Румыніі
* [[Кафедра Святога Іосіфа (Бухарэст)|Кафедра Святога Іосіфа]]
* [[Манастыр Ставрапалеас]]
* [[Крэцулеску (палац)|Палац Крэцулеску]]
* [[Катрачэнь (палац)|Палац Катрачэнь]]
* [[Палац Парламента (Румынія)|Палац Парламента]]
* [[Палац Магашаая]]
* [[Румынскі атэнеўм]]
* [[Трыўмфальная арка (Бухарэст)|Трыўмфальная арка]]
* [[Нацыянальны музей мастацтваў Румыніі]], размешчаны ў былым Каралеўскім палацы
* [[Нацыянальны музей Румынскай вёскі «Дымітрые Густы»]]

== Галерэя ==
<gallery>
Файл:People's_Salvation_Cathedral_-_Days_of_Consecration_16.jpg|[[Сабор ратавання нацыі]] 
Файл:Ateneul_Român_1.jpg|[[Румынскі атэнеум]]
Файл:Biserica_Stavropoleos_-_B-II-m-A-19464.jpg|[[Манастыр Ставрапалеас]]
Файл:Cotroceni_Palace_Garden_-_Bucharest_07.jpg|[[Катрачэнь (палац)|Палац Катрачэнь]]
Файл:Muzeul_Satului_Bucuresti.JPG|[[Нацыянальны музей Румынскай вёскі «Дымітрые Густы»]]
</gallery>

== Гарады-пабрацімы ==
Бухарэст з’яўляецца горадам-пабрацімам наступных гарадоў:
{{кал|3}}
* {{Балгарыя}} [[Сафія]], [[Балгарыя]]
* {{Канада}} [[Манрэаль]], [[Канада]]
* {{Малдова}} [[Кішынёў]], [[Малдова]]
* {{Расія}} [[Масква]], [[Расія]]
* {{Турцыя}} [[Стамбул]], [[Турцыя]]
* {{Сірыя}} [[Дамаск]], [[Сірыя]]
* {{Арменія}} [[Ерэван]], [[Арменія]]
* {{Нігерыя}} [[Лагас]], [[Нігерыя]]
* {{Філіпіны}} [[Маніла]], [[Філіпіны]]
* {{Вялікабрытанія}} [[Лондан]], [[Вялікабрытанія]]
* {{Грэцыя}} [[Афіны]], [[Грэцыя]] (1993)
* {{ЗША}} [[Атланта]], [[ЗША]] (1994)
* {{Турцыя}} [[Анкара]], Турцыя (1998)
* {{Іарданія}} [[Аман (горад)|Аман]], [[Іарданія]] (1999)
* {{Бразілія}} [[Сан-Паўлу]], [[Бразілія]] (2000)
* {{Бразілія}} [[Рыа-дэ-Жанэйра]], Бразілія (2002)
* {{Кіпр}} [[Нікасія]], [[Рэспубліка Кіпр|Кіпр]] (2004)
* {{КНР}} [[Пекін]], [[КНР]] (2005)
* {{Албанія}} [[Тырана]], [[Албанія]] (2007)
{{канец кал}}

== Вядомыя асобы ==
* [[Вазген I]]
* [[Петрэ Іспірэску]]
* [[Марын Сорэску]]

== Гл. таксама ==
* [[Бухарэсцкая фондавая біржа]]
* [[Музей сялянскага мастацтва Румыніі]]
* [[Румынскі атэнэум]]
* [[Вялікі бухарэсцкі пажар]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Bucharest}}
* [http://www.pmb.ro/ Афіцыйны сайт] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170727131547/http://pmb.ro/ |date=27 ліпеня 2017 }} {{ref-ro}}

{{Сталіцы Еўропы}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Бухарэст}}
[[Катэгорыя:Бухарэст| ]]
[[Катэгорыя:Сталіцы дзяржаў]]